Sepsa to zagrażająca życiu dysfunkcja narządów, spowodowana niewłaściwą (rozregulowaną) reakcją organizmu na zakażenie. Może rozwinąć się ona u każdego, jednak pewne grupy są szczególnie narażone na jej wystąpienie, są to m.in. noworodki, niemowlęta w pierwszych 6 miesiącach życia, osoby po 65. roku życia, pacjenci z upośledzoną odpornością, czy osoby cierpiące na choroby przewlekłe.

„Należy pamiętać, że każdy drobnoustrój może być przyczyną sepsy – w tym wirusy - także wirus SARS-CoV-2. Liczba odnotowanych przypadków sepsy w Polsce, jak i na świecie systematycznie rośnie, szczególnie w dobie pandemii. Niewątpliwie do wzrostu liczby przypadków sepsy przyczynił się rozwój medycyny, który umożliwił wczesne rozpoznanie i prowadzenie intensywnej terapii u pacjentów, którzy jeszcze kilka, kilkanaście lat temu by takiej opieki nie otrzymali, wpływ na zwiększenie liczby rozpoznań przypadków sepsy ma także wzrost średniej długości życia oraz lepsza diagnostyka”. - mówi prof. dr hab. n. med. Andrzej Kübler, Prezes Stowarzyszenia na Rzecz Badania i Leczenia Sepsy „Pokonać Sepsę”:

 

W sierpniu tego roku eksperci pod redakcją prof. Marzenny Bartoszewicz przygotowali rekomendacje dotyczące zasad diagnostyki zakażeń krwi. Autorzy wskazują, że przy podejrzeniu sepsy kluczowe dla przeżycia pacjenta jest szybkie postawienie właściwej diagnozy. Należy jak najszybciej wdrożyć postepowanie umożliwiające dokładną diagnostykę mikrobiologiczną, utrzymanie funkcji życiowych pacjenta oraz jego leczenie, a pobranie krwi na posiew powinno, w miarę możliwości, nastąpić przed podaniem antybiotyków.

„Standardem w przypadku podejrzenia sepsy jest klasyczna diagnostyka mikrobiologiczna, jedyna  która daje możliwość  identyfikacji drobnoustroju i oznaczenia wrażliwości na antybiotyki, co pozwala na  terapię celowaną u pacjenta. Patrząc szerzej  takie badanie wykonywane u wszystkich pacjentów z sepsą pozwala na wykonanie mapy mikrobiologicznej oddziału i  wdrożenie racjonalnej terapii empirycznej”.– mówi prof. dr hab. n. med. Marzenna Bartoszewicz, konsultant wojewódzki w dziedzinie mikrobiologii lekarskiej, wiceprezes Zarządu Towarzystwa Mikrobiologii Klinicznej. Wiedząc jednak, że czas jest sprzymierzeńcem skutecznego zwalczania sepsy, właściwa diagnoza kliniczna musi zostać postawiona jeszcze przed otrzymaniem wyników z laboratorium mikrobiologicznego.

 

Opublikowany w maju 2018 r. raport NIK dot. zakażeń w szpitalnych rozpoczął dyskusję na temat zapobiegania, monitorowania i leczenia sepsy. Wskazane w raporcie rekomendacje nie zostały jednak dotąd wdrożone. Szpitale i odziały intensywnej terapii (OIT) oraz szpitalne oddziały ratunkowe (SOR) nie mają obecnie wymogu rejestracji przypadków sepsy. Brak rzetelnych informacji utrudnia prowadzenie skutecznych działań mających na celu leczenie sepsy. W obowiązującym na świecie od 2019 roku systemie kodowania chorób ICD11 (International Classification of Diseases) występują kody rejestrujące odpowiednio sepsę bez i ze wstrząsem septycznym. W Polsce obowiązuje system ICD10, a umieszczone w nim kody dla sepsy nie zostały w Polsce wprowadzone, co utrudnia jej raportowanie. Resort Zdrowia jest co prawda w trakcie prac nad przygotowaniem polskiego tłumaczenia klasyfikacji ICD11, nie znany jest jednak dokładny termin jej aplikacji do systemu.

Zgodnie z założeniami Światowej Deklaracji w Sprawie Sepsy, do 2020 roku systemy opieki zdrowotnej powinny wdrożyć rejestry przypadków sepsy do obowiązkowego systemu gromadzenia danych. Polscy eksperci są zgodni, należy niezwłocznie przygotować narzędzia do kontroli jakości, wdrożyć skuteczne zespoły szybkiego reagowania oraz monitorować, raportować i oceniać skuteczność działań profilaktycznych i leczniczych. Tylko w taki sposób można skutecznie walczyć z sepsą.

 

***

Prof. dr hab. n. med. Andrzej Kübler jest lekarzem, specjalistą z dziedziny anestezjologii i intensywnej terapii oraz medycyny paliatywnej. Przez 27 lat kierował Katedrą i Kliniką Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Był  Konsultantem Krajowym w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii. Opublikował ponad 600 artykułów naukowych. Jest członkiem wielu towarzystw naukowych - krajowych i zagranicznych oraz Prezesem Stowarzyszenia na Rzecz Badania i Leczenia Sepsy „Pokonać Sepsę”. Strona Internetowa Stowarzyszenia Pokonać Sepsę: http://pokonacsepse.pl

Prof. dr hab. n. med. Marzenna Bartoszewicz jest cenionym mikrobiologiem, kierownikiem Katedry i Zakładu Mikrobiologii Farmaceutycznej i Parazytologii Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, konsultantem wojewódzkim w dziedzinie mikrobiologii lekarskiej, wiceprezeską Zarządu Towarzystwa Mikrobiologii Klinicznej oraz autorką wielu publikacji naukowych.