Pacjenci z rakiem płuca - niewidzialni dla systemu?
Opublikowane 06 kwietnia 2020
Jeszcze w lutym informowaliśmy o wydaniu nowego raportu "Sytuacja Pacjenta z nowotworem płuca - aktualne wyzwania" i rekomendacjach poprawy kompleksowej opieki nad chorymi wypracowanymi przez ekspertów i pacjentów. Od ponad miesiąca uwaga społeczna, jak i służby zdrowia jest zwrócona przede wszystkim na walkę z epidemią koronawirusa. Czy w tym szczególnym czasie pacjenci z rakiem płuca mogą liczyć na wsparcie i poprawę dostępu do diagnostyki i leczenia?
Przypominamy najwazniejszedane dane, które obrazują problem i niezaspokojone potrzeby medyczne chorych na raka płuca w Polsce.
W Polsce rak płuca jest najczęstszym nowotworem złośliwym i pierwszą przyczyną zgonów wśród chorób nowotworowych. Odpowiada za 24% wszystkich zgonów z powodu nowotworu w Polsce. Roczna śmiertelność w następstwie tej choroby jest jednocześnie wyższa niż zachorowalność.
Co roku rozpoznaje się go u około 14 tys. mężczyzn i ponad 7 tys. kobiet. Od 2007 roku rak płuca pozostaje najczęstszą nowotworową przyczyną zgonów nie tylko u mężczyzn, ale także u kobiet, wyprzedzając raka piersi. Ryzyko zachorowania na raka płuca wzrasta wraz z wiekiem: 95–96% przypadków występuje u osób po 50. roku życia, a ponad połowa – po 65. roku życia.
Pięcioletnie przeżycia uzyskuje się w Polsce u zaledwie 15% chorych z rakiem płuca, gdyż aż 80% wykrywanych w Polsce nowotworów złośliwych płuc jest już tak zaawansowanych, że nie nadaje się do operacyjnego leczenia. Do zabiegu operacyjnego kwalifikuje się w przybliżeniu 30% chorych, ale tylko około 40% z nich przeżywa 5 lat.
Na szczególną uwagę zasługuje także fakt, że finansowanie w Polsce terapii 5 najlepiej finansowanych nowotworów wynosi łącznie 1.2 mld PLN, w tym finansowanie raka płuca to 159 mln PLN, czyli 10 razy mniej. Budżet NFZ przeznaczany np. na leczenie raka piersi, to ponad 400 mln PLN rocznie. Ponadto, zaledwie 10% pacjentów każdego roku z rakiem płuca jest leczonych w ramach programu lekowego.
Dopuszczenie do stosowania nowych leków w ostatnim czasie poprawiło wyniki leczenia paliatywnego, jednak nadal nowotwór płuca stanowi jedno z największych wyzwań w dziedzinie onkologii. Zgodnie z prognozami Ministerstwa Zdrowia nowotwór złośliwy płuca w 2029 roku pozostanie dominującym nowotworem pod względem liczby zachorowań.
Perspektywy leczenia zmieniające oblicze choroby
Najnowsze wytyczne na podstawie wyników badań klinicznych i doświadczeń praktycznych wskazują, że immunoterapia w leczeniu raka płuca powinna być włączana u chorych jak najwcześniej. Obecnie możemy ją stosować już w pierwszej linii leczenia jedynie u pacjentów z wysokim wskaźnikiem ekspresji PD-L1 w tkance nowotworowej i rozpoznaniem raka niedrobnokomórkowego płuca. Pozwala to na znaczącą poprawę rokowania chorych. Wielu chorych ma szansę na kilkuletnie przeżycie, praktycznie niemożliwe do osiągnięcia przy zastosowaniu jedynie chemioterapii.
Prawdziwym przełomem okazało się zastosowanie immunochemioterapii w raku niepłaskonabłonkowym płuca, która wpłynęła na przedłużenie życia pacjentów aż o 12 miesięcy. Niestety w Polsce nadal brak refundacji w tej grupie chorych.
Immunoterapia w połączeniu z chemioterapią może także stanowić nową opcję leczenia chorych z rozpoznaniem raka drobnokomórkowego płuca. Widoczny jest również postęp w obszarze terapii ukierunkowanych molekularnie – zidentyfikowano nowe cele molekularne dla terapii u chorych z rozpoznaniem niedrobnokomórkowego raka płuca (m.in. mutacje w genach BRAF, NTRK). Leki aktywne w tych wskazaniach nie są obecnie w Polsce refundowane.
Ponadto niezwykle istotne jest dostępność i przestrzeganie zasad diagnostyki molekularnej, która powinna być prowadzona w wyspecjalizowanych i odpowiednio certyfikowanych laboratoriach.
Największe wyzwania w organizacji opieki nad chorymi z ramiem płuca
Jednym z największych problemów w diagnostyce i leczeniu nowotworów płuca jest koordynacja leczenia. Niewiele ośrodków w Polsce wykonuje panel badań molekularnych w przypadku raka płuca. W rzeczywistości wykonanie pełnej palety badań, określenie czynników predykcyjnych oraz podjęcie leczenia odbywa się w kilku różnych placówkach. Powyższe kwestie powodują znaczne wydłużenie czasu potrzebnego na pełne rozpoznanie, a tym samym odwlekają czas do rozpoczęcia właściwej terapii, jak również prowadzą do utraty materiału diagnostycznego. Od pierwszej wizyty do rozpoczęcia leczenia w Polsce może minąć nawet 7 miesięcy (średnio 3 miesiące).
Nadal aktualny jest problem prawidłowego podziału i finansowania procedur diagnostycznych oraz leczniczych, np. dotyczący badań patomorfologicznych, które nie są traktowane jako osobna procedura. Dlatego nie zawsze wykonuje się u chorych wszystkie potrzebne badania lub czas oczekiwania na wynik jest zbyt długi. Istnieją także znaczne rozbieżności regionalne w liczbie pacjentów otrzymujących nowoczesne terapie.
Pełną treść raportu znajdą Państwo pod linkiem:
RAPORT SYTUACJA PACJENTA Z RAKIEM PŁUCA W POLSCE 2020
Epidemia koronawirusa a dostęp do leczenia
Obecnie, pacjenci onkologiczni, w tym z rakiem płuca, mają ponadto utrudniony dostęp do diagnostyki i leczenia, ze względu na ograniczenia w działaniu centrów onkologii i klinik w całym kraju ze względu na kolejne zakażenia koronawirusem na oddziałach, wśród chorych i personelu medycznego. Chorzy obawiają się, że niedługo nie będzie miał kto ich leczyć, a czas do postawienia właściwej diagnozy jeszcze bardziej się wydłuży. jednoczesnie jest to grupa bardzoiej narazona na cieżki przebieg Covid-19, ze względu na niską wydolność płuc i osłabiony układ immunologiczny organizmu.
Światowe jak i krajowe organizacje medyczne i pacjentów zalecają ograniczenie kontaktu ze służbą zdrowia i unikanie bezpośrednich wizyt i hospitalizacji, jeśli nie jest to konieczne. Zaleca się stosowanie leczenia w formie doustnej. Niestety w przypadku raka płuca nie zawsze może być ono zastosowane. Jednocześnie poleca się, aby chory i jego rodzina kontaktowali się z personelem medycznym za pośrednictwem telekonsultacji lub online, aby monnitorowac stan zdrowia chorego, który przeby w domu.
Czy w obliczu epidemii koronawirusa, chorzy na nowotwory będą wystarczająco widoczni dla systemu ochrony zdrowia? Czy zostaną podjęte zintensykowane działania w celu zapewnienia bezpieczeństwa chorych i personelu w szpitalach i klinikach onkologicznych w kraju? W końcu czy resort zdrowia podejmie kolejne kroki w celu refundacji terapii ratujących życie dla chorych na raka płuca i umożliwi w większym stopniu ich zdalny monitoring? To jedne z kluyczowych pytań jakie zadają sobie pacjenci i eksperci, którzy na co dzień walczą o zdrowie i życie chorych na nowotwory.
Zalecenia All.Can dotyczące ciągłości leczenia nowotworów podczas pandemii COVID-19 - czytaj
Zalecenia PLWzR postępowania dla chorych na nowotwory w dobie epidemii koronawirusa - czytaj
Źródło: Raport Sytuacja Pacjenta z nowtworem płuca - aktualne wyzwania, Fundacja Wygrajmy Zdrowie, 2020
Pięcioletnie przeżycia uzyskuje się w Polsce u zaledwie 15% chorych z rakiem płuca, gdyż aż 80% wykrywanych w Polsce nowotworów złośliwych płuc jest już tak zaawansowanych, że nie nadaje się do operacyjnego leczenia. Do zabiegu operacyjnego kwalifikuje się w przybliżeniu 30% chorych, ale tylko około 40% z nich przeżywa 5 lat.
Na szczególną uwagę zasługuje także fakt, że finansowanie w Polsce terapii 5 najlepiej finansowanych nowotworów wynosi łącznie 1.2 mld PLN, w tym finansowanie raka płuca to 159 mln PLN, czyli 10 razy mniej. Budżet NFZ przeznaczany np. na leczenie raka piersi, to ponad 400 mln PLN rocznie. Ponadto, zaledwie 10% pacjentów każdego roku z rakiem płuca jest leczonych w ramach programu lekowego.
Dopuszczenie do stosowania nowych leków w ostatnim czasie poprawiło wyniki leczenia paliatywnego, jednak nadal nowotwór płuca stanowi jedno z największych wyzwań w dziedzinie onkologii. Zgodnie z prognozami Ministerstwa Zdrowia nowotwór złośliwy płuca w 2029 roku pozostanie dominującym nowotworem pod względem liczby zachorowań.
Perspektywy leczenia zmieniające oblicze choroby
Najnowsze wytyczne na podstawie wyników badań klinicznych i doświadczeń praktycznych wskazują, że immunoterapia w leczeniu raka płuca powinna być włączana u chorych jak najwcześniej. Obecnie możemy ją stosować już w pierwszej linii leczenia jedynie u pacjentów z wysokim wskaźnikiem ekspresji PD-L1 w tkance nowotworowej i rozpoznaniem raka niedrobnokomórkowego płuca. Pozwala to na znaczącą poprawę rokowania chorych. Wielu chorych ma szansę na kilkuletnie przeżycie, praktycznie niemożliwe do osiągnięcia przy zastosowaniu jedynie chemioterapii.
Prawdziwym przełomem okazało się zastosowanie immunochemioterapii w raku niepłaskonabłonkowym płuca, która wpłynęła na przedłużenie życia pacjentów aż o 12 miesięcy. Niestety w Polsce nadal brak refundacji w tej grupie chorych.
Immunoterapia w połączeniu z chemioterapią może także stanowić nową opcję leczenia chorych z rozpoznaniem raka drobnokomórkowego płuca. Widoczny jest również postęp w obszarze terapii ukierunkowanych molekularnie – zidentyfikowano nowe cele molekularne dla terapii u chorych z rozpoznaniem niedrobnokomórkowego raka płuca (m.in. mutacje w genach BRAF, NTRK). Leki aktywne w tych wskazaniach nie są obecnie w Polsce refundowane.
Ponadto niezwykle istotne jest dostępność i przestrzeganie zasad diagnostyki molekularnej, która powinna być prowadzona w wyspecjalizowanych i odpowiednio certyfikowanych laboratoriach.
Największe wyzwania w organizacji opieki nad chorymi z ramiem płuca
Jednym z największych problemów w diagnostyce i leczeniu nowotworów płuca jest koordynacja leczenia. Niewiele ośrodków w Polsce wykonuje panel badań molekularnych w przypadku raka płuca. W rzeczywistości wykonanie pełnej palety badań, określenie czynników predykcyjnych oraz podjęcie leczenia odbywa się w kilku różnych placówkach. Powyższe kwestie powodują znaczne wydłużenie czasu potrzebnego na pełne rozpoznanie, a tym samym odwlekają czas do rozpoczęcia właściwej terapii, jak również prowadzą do utraty materiału diagnostycznego. Od pierwszej wizyty do rozpoczęcia leczenia w Polsce może minąć nawet 7 miesięcy (średnio 3 miesiące).
Nadal aktualny jest problem prawidłowego podziału i finansowania procedur diagnostycznych oraz leczniczych, np. dotyczący badań patomorfologicznych, które nie są traktowane jako osobna procedura. Dlatego nie zawsze wykonuje się u chorych wszystkie potrzebne badania lub czas oczekiwania na wynik jest zbyt długi. Istnieją także znaczne rozbieżności regionalne w liczbie pacjentów otrzymujących nowoczesne terapie.
Pełną treść raportu znajdą Państwo pod linkiem:
RAPORT SYTUACJA PACJENTA Z RAKIEM PŁUCA W POLSCE 2020
Epidemia koronawirusa a dostęp do leczenia
Obecnie, pacjenci onkologiczni, w tym z rakiem płuca, mają ponadto utrudniony dostęp do diagnostyki i leczenia, ze względu na ograniczenia w działaniu centrów onkologii i klinik w całym kraju ze względu na kolejne zakażenia koronawirusem na oddziałach, wśród chorych i personelu medycznego. Chorzy obawiają się, że niedługo nie będzie miał kto ich leczyć, a czas do postawienia właściwej diagnozy jeszcze bardziej się wydłuży. jednoczesnie jest to grupa bardzoiej narazona na cieżki przebieg Covid-19, ze względu na niską wydolność płuc i osłabiony układ immunologiczny organizmu.
Światowe jak i krajowe organizacje medyczne i pacjentów zalecają ograniczenie kontaktu ze służbą zdrowia i unikanie bezpośrednich wizyt i hospitalizacji, jeśli nie jest to konieczne. Zaleca się stosowanie leczenia w formie doustnej. Niestety w przypadku raka płuca nie zawsze może być ono zastosowane. Jednocześnie poleca się, aby chory i jego rodzina kontaktowali się z personelem medycznym za pośrednictwem telekonsultacji lub online, aby monnitorowac stan zdrowia chorego, który przeby w domu.
Czy w obliczu epidemii koronawirusa, chorzy na nowotwory będą wystarczająco widoczni dla systemu ochrony zdrowia? Czy zostaną podjęte zintensykowane działania w celu zapewnienia bezpieczeństwa chorych i personelu w szpitalach i klinikach onkologicznych w kraju? W końcu czy resort zdrowia podejmie kolejne kroki w celu refundacji terapii ratujących życie dla chorych na raka płuca i umożliwi w większym stopniu ich zdalny monitoring? To jedne z kluyczowych pytań jakie zadają sobie pacjenci i eksperci, którzy na co dzień walczą o zdrowie i życie chorych na nowotwory.
Zalecenia All.Can dotyczące ciągłości leczenia nowotworów podczas pandemii COVID-19 - czytaj
Zalecenia PLWzR postępowania dla chorych na nowotwory w dobie epidemii koronawirusa - czytaj
Źródło: Raport Sytuacja Pacjenta z nowtworem płuca - aktualne wyzwania, Fundacja Wygrajmy Zdrowie, 2020
Autor:
Redakcja MedicalPress