Innowacyjna radioterapia – wiedza na temat aktualnych metod leczenia onkologicznego jest prawem pacjenta

Opublikowane 28 marca 2022
Innowacyjna radioterapia – wiedza na temat aktualnych metod leczenia onkologicznego jest prawem pacjenta
Radioterapia, obok chirurgii daje szanse na całkowite wyleczenie nowotworów, takich jak wczesny rak prostaty, rak piersi, rak płuca, nowotwory wątroby i trzustki, czy nowotwory głowy i szyi. Eksperci szacują, że w najbliższych latach ponad 100 tys. pacjentów będzie potrzebowało radioterapii. Prognozy te potwierdza Europejskie Towarzystwo Radioterapii Onkologicznej (ESTRO), które przewiduje, że zapotrzebowanie na radioterapię wzrośnie o 16% już do 2025 roku. Oznacza to konieczność zapewnienia pacjentom równego dostępu do metod leczenia zgodnych z aktualną wiedzą. Nadal obserwuje się jednak znaczne różnice w dostępie i wykorzystaniu zasobów w zakresie radioterapii w całej Europie - co najmniej jedna czwarta pacjentów nie otrzymuje radioterapii pomimo wskazania[1]. 
Edukacja pacjenta i lekarza
Jednym z kluczowych elementów poprawy realnego dostępu do leczenia radioterapią zgodnie ze wskazaniami klinicznymi jest edukacja zarówno pacjentów jak i lekarzy. Polska Koalicja Pacjentów Onkologicznych kontynuując swoją misję zgodnie z przesłaniem „Nic o nas, bez nas” zorganizowała spotkanie służące wymianie wiedzy, opinii i doświadczeń w obszarze zastosowania i leczenia nowotworów innowacyjną radioterapią. Warsztat odbył się 22 marca br. w ramach kampanii „Innowacyjna radioterapia – partnerstwo na rzecz zwiększania wiedzy i świadomości na temat innowacyjnej radioterapii”, której partnerem jest m.in. kilkanaście organizacji pacjentów onkologicznych.
 
- Inicjujemy wspólne działania na rzecz innowacyjnej radioterapii, otwieramy dyskusję, które idzie w dobrym kierunku, kierunku zmian. Spotykamy się w gronie ekspertów, szefów zakładów radioterapii, konsultantów w tej dziedzinie, a także samorządów, po to aby dyskutować nad wyzwaniami jakie są w tym obszarze leczenia. – podkreślała Krystyna Wechmann, prezes PKPO.
 
Podczas spotkania zebrani eksperci omówili wskazania i korzyści jakie niesie za sobą nowoczesna radioterapia. Była to także okazja do interaktywnej dyskusji na temat wyzwań i barier w dostępie do radioterapii w ujęciu regionalnym.
 
Korzyści innowacyjnych metod radioterapii – dla pacjenta, szpitala i systemu
Nowoczesna radioterapia stosuje takie technologie jak: CyberKnife, Gamma Knife, tomoterapia, protonoterpia, metody leczenia skojarzonego z wykorzystaniem radioterapii oraz radiofarmaceutyki. Dzięki jej zastosowaniu znacząco skraca czas leczenia. W przypadku noża cybernetycznego cykl zabiegów wynosi od 1 do 5 dni, a przy zastosowaniu klasycznej radioterapii od 5 do 30 cyklów. Zwiększa to szanse na przeprowadzenie pełnej terapii (często bowiem pacjenci rezygnują z leczenia ze względu na dojazdy i dużą ilość zabiegów) oraz włączenie większej liczby pacjentów do leczenia w tym samym czasie. Fakt ten miał i ma niebagatelne znaczenie także w obliczu zagrożeń epidemicznych takich jak pandemia koronawirusa.
 
Innowacyjna radioterapia pozwala także uniknąć niepotrzebnych, dodatkowych hospitalizacji pacjenta, dzięki większej precyzji leczenia, podaniu wyższych dawek promieniowania i oszczędzeniu zdrowych tkanek, ograniczając występowanie powikłań i skutków ubocznych. Przekłada się to na poprawę jakości życia pacjenta zarówno w trakcie jak i po zakończeniu cyklu terapii.
 
- Radioterapia jest niezwykle interesującą dziedziną, która łączy wiele pokrewnych specjalizacji medycyny, a jej kluczowym zadaniem jest precyzyjne trafienie w komórki nowotworowe przy maksymalnym oszczędzeniu zdrowych tkanek. Innowacja w radioterapii polega właśnie na maksymalnej precyzji leczenia przy podaniu większych dawek promieniowania. – podkreślał dr Mateusz Spałek z Narodowego Instytutu Onkologii – Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie.
 
Radioterapia jest obecnie stosowana jako leczenie samodzielne, przedoperacyjne umożliwiające bardzo często wykonanie zabiegu oszczędzającego np. w raku piersi czy odbytnicy, skojarzone z innymi metodami (np. chemioterapią, immunoterapią), wspomagające np. w zwalczaniu pojedynczych przerzutów nowotworowych czy zmniejszeniu bólu nowotworowego i zapobieganiu złamaniom. Zastosowanie nowoczesnych metod obrazowania (tomografia, rezonans magnetyczny, PET) pozwala na niezwykle precyzyjne zaplanowanie naświetlania, a innowacyjne aparaty do radioterapii umożliwiają także monitorowanie procesu terapii w czasie rzeczywistym i dokonania niezbędnych korekt. – Mamy do dyspozycji techniki śledzenia guza w trakcie napromieniania. Leczenie stereotaktyczne raka płuca czy przerzutów do płuc nie jest już dla nas problemem – dodał dr Spałek.
 
Równie istotne znaczenie ma także perspektywa systemowa – w konsekwencji zastosowania nowoczesnych technologii, w dłuższym okresie, zmniejszają się koszty bezpośrednie i pośrednie związane z leczeniem chorych. Pacjent podczas terapii może pozostać aktywny zawodowo, nie przebywa na długim zwolnieniu, nie ponosi dodatkowych kosztów związanych z dojazdami i noclegami. Spadają także wydatki szpitala, poprzez ograniczenie konieczności leczenia powikłań i hospitalizowania pacjenta. Dla samego chorego możliwość szybkiego powrotu do domu, prowadzenia w miarę normalnego życia, ma ogromne znaczenie, także dla zdrowia psychicznego i ogólnego lepszego samopoczucia.
 
Zapewnić realny dostęp do radioterapii
Przedstawiciele organizacji pacjentów z zadowoleniem przyjęli działania resortu zdrowia zmierzające do zwiększenia dostępności do radioterapii dla pacjentów spoza wielkich aglomeracji miejskich, m.in. poprzez zmianę warunków dot. minimalnych wymagań dla jednostek ochrony zdrowia prowadzących działalność związaną z narażeniem w celach medycznych, polegającą na udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu radioterapii i leczenia za pomocą produktów radiofarmaceutycznych. Ważne jest w tym aspekcie wyważenie kryteriów, które zapewnią dobrą relację pomiędzy jakością leczenia a jego realną dostępnością w ujęciu regionalnym, tak aby każdy chory mógł skorzystać z metod leczenia, do których ma wskazanie medyczne.
 
W związku z tym, że wyniki leczenia radioterapeutycznego są coraz lepsze, a wskazania do jego stosowania cały czas się poszerzają, dlatego ważne jest, aby system opieki zdrowotnej uwzględniał te potrzeby, zapewniając stały dostęp do zasobów, infrastruktury i wiedzy. W ciągu ostatnich lat w znacznym stopniu zmodernizowano infrastrukturę w radioterapii za sprawą Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych, ale mimo tego, nadal występują problemy z dostępem do nowoczesnych technologii.
 
- Innowacyjność radioterapii, jej jakość sprawia, że efekty leczenia są coraz lepsze, jakość życia pacjenta jest lepsza, pacjent ma szansę na wyleczenie choroby nowotworowej. Jeśli chodzi o standardową aparaturę to wymieniamy ją w ramach Narodowej Strategii Onkologicznej i nie mamy się czego wstydzić. Jesteśmy gotowi na doposażenie o innowacyjne technologie, jesteśmy w pełni przygotowani do obsługi takich urządzeń pod względem kadrowym. – powiedział dr n. med. Krzysztof Paprota, Konsultant Województwa Lubelskiego ds. Radioterapii Onkologicznej.
 
Eksperci wskazali, że oprócz źródła finansowania rozwoju radioterapii, jakim jest obecnie Narodowa Strategia Onkologiczna, możliwości takie daje fundusz medyczny czy Krajowy Plan Odbudowy, który zakłada poprawę efektywności wydatkowania środków publicznych na świadczenia opieki zdrowotnej na poziomie krajowym i regionalnym.
 
- Polska z pewnością na tle państwa europejskich wymaga wielu radykalnych zmian w zakresie organizacji i finansowania ochrony zdrowia i jestem przekonany, że od kilka lat te zmiany zmierzają w dobrym kierunku. Rok 2022 może okazać się kluczowy dla zdrowia, gdyż najważniejsze dokumenty strategiczne, takie jak Krajowy Plan Odbudowy, Krajowy Plan Transformacji czy projekt ustawy o modernizacji i poprawie efektywności szpitalnictwa, wskazują za cel kompleksowe usprawnienie funkcjonowania opieki zdrowotnej w kraju. - zaznaczył dr Jerzy Gryglewicz, ekspert rynku zdrowia, Instytut Zarządzania w Ochronie Zdrowia, Uczelni Łazarskiego.
 
Niezaspokojone potrzeby i wyzwania
Podczas dyskusji nie zabrakło głosów związanych z wyzwaniami, które nadal występują w zakresie optymalizacji dostępu do radioterapii dla pacjentów onkologicznych. Jak wskazuje konsultant krajowy w dziedzinie radioterapii w najnowszym raporcie za rok 2020 roku, „pod względem wyposażenia aparaturowego do RT Polska znajduje się wciąż na pozycji odbiegającej od najlepiej wyposażonych krajów Europy Zachodniej (Niemcy, Francja, Holandia, Belgia, Włochy, Wielka Brytania, Szwecja, a wskaźnik wykorzystania radioterapii w leczeniu chorób nowotworowych jest niższy o ok. 10-15% od tych, które notują powyższe kraje”[2].
 
- Rozwój radioterapii jest tak duży i potrzeby są cały czas ogromne. Problem jest nie tyle sam zakup sprzętu, ale też jego utrzymanie, koszty związane z jego wyposażeniem, szkoleniami kadry i ogólnie brakiem wykwalifikowanych specjalistów czyli codziennym użytkowaniem technologii w leczeniu pacjentów. – podkreśliła dr n. med. Ewa Wasilewska-Teśluk, Konsultant Województwa Warmińsko-Mazurskiego ds. Radioterapii Onkologicznej.
 
Wśród kluczowych barier wskazano m.in. coraz mniejszą ilość specjalistów w tej dziedzinie przy jednocześnie zwiększającej się liczby pacjentów kwalifikowanych do radioterapii. Dlatego ważne jest, aby już teraz dyskutować o wdrożeniu systemu motywacji dla przyszłych lekarzy i młodych specjalistów, ponieważ radioterapia jest niezwykle ciekawą i bogatą w innowacje dziedziną, która ma ogromne osiągnięcia w leczeniu nowotworów.
 
- Widzimy dużą potrzebę doposażenia zakładów radioterapii w urządzenia wyposażone w systemy inteligentnego planowania i konturowania napromieniania, co jednocześnie odciąży personel medyczny - lekarzy radioterapeutów i fizyków medycznych. – dodał dr n. fiz. Grzegorz Cieślik, Kierownik Zakładu Fizyki Medycznej Zakładu Radioterapii, Opolskiego Centrum Onkologii.
 
Na istotny problem w zakresie dostępności do radioterapii i medycyny nuklearnej wskazała dr. n. med. Róża Późniak-Balicka, Konsultant Województwa Lubuskiego ds. Radioterapii Onkologicznej – Pomimo naszych starań, resort zdrowia nie uwzględnił naszej prośby o wpisanie do map potrzeb zdrowotnych drugiego aparatu PET. Jest faktem, że nasze województwo ma małą populację ok. 1 miliona mieszkańców, ale odległości jakie muszą pokonywać pacjenci z ośrodka w Zielonej Górze go Gorzowa Wielkopolskiego, gdzie obecnie znajduje się jedyny PET, są znaczne (ponad 120 km). Dla wielu pacjentów jest to olbrzymi problem.
 
W obliczu centralizacji ośrodków radioterapeutycznych, powinien zatem postępować jednocześnie proces rozwoju ośrodków satelitarnych (współpracujących), aby leczenie było realnie dostępne dla pacjentów spoza dużych aglomeracji miejskich. Niezwykle istotne znaczenia odgrywa tutaj także regionalna polityka zdrowotna, która powinna odpowiadać na potrzeby mieszkańców danego województwa.
 
- Jako samorząd, pośredniczymy w podziale środków europejskich na różne obszary i jesteśmy otwarci na potrzeby zgłaszane przez szpitale i ekspertów w zakresie opieki zdrowotnej. Wiele uwagi poświęcamy także monitoringowi zasobów ludzkich (personelu medycznego) w naszym regionie, bo jest to znaczący problem, który powoduje, nie rzadko, wyłączenie działania niektórych oddziałów szpitalnych. – podkreślił Łukasz Łukaszewski, Dyrektor Departamentu Zdrowia, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Warmińsko-Mazurskiego.


Obejrzyj webinar Innowacyjna Radioterapia z udziałem ekspertów i pacjentów >>>
 
[1] Radiotherapy – seizing the opportunity in cancer care, ESTRO, 2018
[2] Raport Krajowego Konsultanta ds. Radioterapii Onkologicznej na dzień 31.12.2020

źródło: redakcja Medicalpress, PKPO
Autor: Redakcja MedicalPress
Powiązane hasła: #radioterapia #innowacyjnaradioterapia #PKPO #edukacja #pacjent #onkologia #leczenie #innowacje #wiedza #nóżcybernetyczny #tomoterapia #protonoterapia #NIOPIB #radioterapeuta #pacjent #radioterapiastereotaktyczna #KrystynaWechmann #MateuszSpałek #RóżaPóźniakBalicka #łukaszłukaszewski #EwaWasilewskaTeśluk #KrzysztofPaprota #GrzegorzCieślik #JerzyGryglewicz #medicalpress