Dr Kulik: Współczesna radioterapia jest jedną z najnowocześniejszych metod leczenia nowotworów. Około 60-70% pacjentów, którzy chorują na nowotwory, kwalifikuje się do leczenia napromienianiem. Radioterapia może być stosowana w leczeniu nowotworów jako metoda samodzielna, ale najczęściej jest elementem leczenia skojarzonego, rekomendowanego przez polskie i międzynarodowe towarzystwa naukowe. Jest kojarzona w różnych sekwencjach z chirurgią, chemioterapią, immunoterapią lub hormonoterapią np. w przypadku nowotworów głowy i szyi, raka przełyku, odbytnicy lub raka gruczołu krokowego.  Radioterapia może mieć charakter radykalny, z intencją pełnego wyleczenia pacjenta, lub jest również stosowana w leczeniu objawowym, szczególnie jako metoda łagodzenia bólu, poprawiająca jakość życia pacjentów. Napromienianie można stosować jako leczenie neoadiuwantowe, czyli indukcyjne, np. przed zabiegiem operacyjnym np. w leczeniu mięsaków tkanek miękkich lub jako leczenie uzupełniające po zabiegu chirurgicznym. Znakomitym tego przykładem jest na napromienianie  piersi po zabiegu oszczędzającym gruczoł piersiowy.

Nowoczesna radioterapia opiera się na jednoczesnym wykorzystaniu wielu metod diagnostycznych, w tym badań obrazowych, takich jak: tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny czy PET-CT. Wykorzystanie tych metod pozwala na określenie stopnia zaawansowania choroby oraz na bardzo precyzyjne wybranie obszaru do napromieniania i dokładne dostarczenie dawki do guza nowotworowego, z jak największym ograniczeniem napromieniania zdrowych tkanek. Nowoczesne systemy planowania leczenia pozwalają na spersonalizowane leczenie przy zastosowaniu promieniowania jonizującego. Każdy pacjent ma opracowany indywidualny plan leczenia, dopasowany do stopnia zaawansowania choroby.

Nowoczesna radioterapia to radioterapia precyzyjna, sterowana obrazem (IGRT), dająca możliwość monitorowania położenia guza nowotworowego w trakcie trwania całego cyklu napromieniania. Nowoczesna radioterapia oprócz stosowania konwencjonalnych dawek frakcyjnych wykorzystuje też wysokie dawki frakcyjne (>5Gy), czyli dawki hipofrakcjonowane, stosowane w radioterapii stereotaktycznej. Stereotaktyczna radiochirurgia śródczaszkowa (SRS) i stereotaktyczna radioterapia pozaczaszkowa (SBRT) to metody leczenia chorób nowotworowych i zmian patologicznych, które polegają na podaniu jednej lub kilku (zwykle 1-5 frakcji) dużych dawek promieniowania na obszar guza z minimalną objętością otaczających go zdrowych tkanek np. napromienianie zmian nowotworowych położonych w głębokich strukturach ośrodkowego układu nerwowego, płucach czy wątrobie. Radioterapia stereotaktyczna jest wykorzystywana jako element leczenia radykalnego, jak również leczenia objawowego i przeciwbólowego (np. napromienianie przerzutów) co zapewnia pacjentom wysoką skuteczność leczenia przy minimalnej liczbie działań niepożądanych.

Podsumowując, współczesna radioterapia jest jedną z najważniejszych metod leczenia nowotworów, charakteryzuje się precyzją w wyznaczaniu obszarów do napromieniania (targetów) co zapewnia wysoką skuteczność leczenia, ochronę zdrowych tkanek (narządów krytycznych), stosowanie wyższych dawek frakcyjnych i skrócenie czasu terapii.

Dr Kulik: Aparat do tomoterapii RadixAct, którym dysponuje zakład radioterapii Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej został zainstalowany w ubiegłym roku jako szósty aparat do tomoterapii w Polsce. To zaawansowany akcelerator do napromieniania wiązką spiralną z modulacją intensywności dawki. Sposób realizowania napromieniania na aparacie do tomoterapii przypomina sposób działania tomografu komputerowego, aparat pozwala w czasie na zmianę intensywności dawki napromieniania przy jednoczesnym ruch stołu terapeutycznego. W ten sposób tworzy się wiązka w kształcie spirali, która jest dopasowana do kształtu guza, co umożliwia bardzo precyzyjne dostarczenie dawki promieniowania z oszczędzeniem tkanek zdrowych.

Jest to wyjątkowa technologia, umożliwia napromienianie długich pól nawet do 140 cm. Tomoterapię wykorzystujemy do napromieniania nowotworów mózgu i rdzenia kręgowego w chorobach, które zajmują ośrodkowy układ nerwowy i rdzeń kręgowy, czyli do napromienienia osi mózgowo-rdzeniowej. Wykorzystujemy ją także do napromieniania nowotworów głowy i szyi, mięsaków tkanek miękkich i kości, nowotworów ginekologicznych, szczególne raka szyjki macicy, a także nowotworów hematologicznych, które zajmują wiele lokalizacji w ciele pacjenta, np. chłoniaki czy szpiczak mnogi. Tomoterapię stosujemy także do napromienienia przerzutów mnogich w układzie kostnych, w tym w procedurach napromienienia połowy ciała. Tomoterapię wykorzystujemy w procedurze napromieniania całego ciała TBI - Total Body Irradiation, zarówno u dzieci, jak i u dorosłych pacjentów, których przygotowujemy do procedury przeszczepu szpiku kostnego.

W tym roku w kwietniu doposażyliśmy aparat do tomoterapii w nowe moduły Synchrony, ClearRT oraz TomoEdge. Nowe moduły zapewniają szybszą realizację napromieniania, szybkie obrazowanie o jakości obrazu jak w tomografii komputerowej oraz bardzo precyzyjne napromienianie zmian ruchomych, synchronizowane z ruchem oddechowym pacjenta (moduł Synchrony). Układ obrazowania pozwala na śledzenie targetu i adaptację promieniowania w czasie rzeczywistym, tak samo jak w aparatach CyberKnife. Nowe moduły przyśpieszą realizację planu leczenia na aparacie i poprawią komfort pacjentów. Moduł Synchrony będzie wykorzystany w leczeniu zmian nowotworowych w okolicach ruchomych jak nieoperacyjne nowotwory płuc i opłucnej, przerzuty do płuc, nadnerczy, rak gruczołu krokowego, także z zastosowaniem techniki SBRT.     

Dr Kulik: Zastosowanie nowoczesnej radioterapii wiąże, że się z inwestycjami i koniecznością doposażania i okresowej wymiany sprzętu. Dzięki Narodowej Strategii Onkologicznej, możliwa jest   wymiana aparatów do radioterapii w ramach ogłaszanych przez Ministerstwo Zdrowia konkursów. Główną przesłanką do wymiany sprzętu jest wiek aparatów – 10 lat.

To właśnie dzięki takiemu rozwiązaniu, urządzenia, które są zainstalowane w Zakładzie Radioterapii w Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej, są bardzo nowoczesne. Najstarszy z aparatów ma 6 lat. Zatem wkład finansowy państwa w rozwój radioterapii jest bardzo istotny. Akceleratory są drogimi urządzeniami, kosztującymi często powyżej 10 000 000 zł i taki wydatek finansowany ze środków szpitala czy samorządu byłby bardzo trudny do udźwignięcia. Dlatego też wykorzystujemy możliwości, jakie daje nam Narodowej Strategia Onkologiczna, dzięki czemu możemy zaoferować naszym pacjentom skuteczne i bezpieczne leczenie  zgodne z obowiązującymi standardami.