Radioterapia śródoperacyjna wiązkami elektronów jako element leczenia skojarzonego nowotworów

Opublikowane 31 sierpnia 2023
Radioterapia śródoperacyjna wiązkami elektronów jako element leczenia skojarzonego nowotworów
Radioterapia przechodzi, w ostatnich latach, etap wzmożonego rozwoju. Technologia radioterapii śródoperacyjnej wiązkami elektronów tzw. IOeRT, zyskuje coraz większe znaczenie w praktyce klinicznej i będzie odgrywać wiodącą rolę w kompleksowym leczeniu onkologicznym w przyszłości. Potencjał radioterapii śródoperacyjnej powinien być przede wszystkim wykorzystywany przez wiodące ośrodki onkologiczne na coraz większą skalę. – wskazują eksperci.
Radioterapia śródoperacyjna IOeRT (elektronowa) jest dobrze udokumentowaną metodą leczenia skojarzonego, stosowaną od ponad 30 lat, uwzględnioną w głównych międzynarodowych wytycznych dotyczących wielu rodzajów nowotworów, przede wszystkim raka piersi, odbytnicy, trzustki i mięsaków. IOeRT przy zastosowaniu energii wiązki elektronów odpowiednio dobieranej do leczonego obszaru zapewnia dokładność oraz wysoką wydajność w leczeniu nowotworów złośliwych zlokalizowanych m.in. w piersi, odbytnicy, okrężnicy, macicy, pęcherzu, trzustce, oraz mięsaków tkanek miękkich.

Najnowocześniejsze akceleratory wykorzystywane do radioterapii śródoperacyjnej są mobilne i posiadają możliwość ruchu w kilku kierunkach. Niewielkie rozmiary i waga urządzenia umożliwiają jego znaczną mobilność. Co istotne, instalacja akceleratora jest prosta, a jego całkowite uruchomienie trwa tylko kilka dni. Konstrukcja akceleratora ma na celu lepsze pokrycie obszaru zmiany nowotworowej i odpowiednie dopasowanie zasięgu promieniowania do obszaru docelowego. IOeRT można stosować w trybie „pojedynczej dawki” lub w połączeniu z radioterapią z pól zewnętrznych, w zależności od rodzaju i stadium nowotworu. Czas napromieniowania tą techniką jest bardzo krótki, samo napromienianie trwa maksymalnie 120 sekund.

IOeRT jest oparta na solidnych danych naukowych pochodzących z wieloletnich badań i praktyki klinicznej. Największe towarzystwa naukowe zajmujące się radioterapią zawierają wytyczne dot. wskazań do zastosowania radioterapii śródoperacyjnej, m.in. ESTRO, ASTRO, a także NCCN.

Radioterapia śródoperacyjna ma istotne znaczenie w praktyce klinicznej, przede wszystkim raka piersi, ponieważ może być stosowna u 30% pacjentów z rakiem piersi (pacjenci z grupy niskiego ryzyka) i poprawia wskaźniki kontroli miejscowej u pozostałych 70% pacjentek z rakiem piersi (pacjenci średniego i wysokiego ryzyka)[1].

- Stosowanie radioterapii śródoperacyjnej jest badane od wielu lat. Zwiększyła się też liczba publikacji i doniesień w zakresie tego, gdzie radioterapię śródoperacyjną można zastosować, czyli przede wszystkim w raku piersi, mięsakach tkanek miękkich, nowotworach odbytnicy i trzustki. Coraz więcej mówi się także o zastosowaniu IORT w przypadku nowotworów pediatrycznych, nowotworów regionu mózgowia oraz żołądka czy wątroby.[2] – mówił prof. Dawid Murawa, Kierownik Klinicznego Oddziału Chirurgii Ogólnej i Onkologicznej, Szpital Uniwersytecki im. Karola Marcinkowskiego w Zielonej Górze, Polskie Towarzystwo Chirurgii Onkologicznej.

Niestety, w Polsce wykorzystanie radioterapii śródoperacyjnej jest bardzo niewielkie, niecałe 400 pacjentów rocznie otrzymuje tę metodę leczenia, tylko 2-3 ośrodki wykorzystują ja w codziennej praktyce[3] [4]. To niewiele mając na względzie nawet samą liczbę nowych zachorowań na raka piersi. Dlatego istnieje duża potrzeba zwiększenia świadomości stosowania IORT w Polsce oraz zmian organizacyjnych poprawiających dostęp chorych do leczenia.

- Uważam, że jest czas i miejsce na to, aby rozwijać innowacyjne technologie w onkologii także w Polsce, biorąc pod uwagę wytyczne ESTRO. W tym roku opublikowano bardzo ciekawe wyniki badania klinicznego, pokazujące jak bardzo jest potrzebna radioterapia śródoperacyjna. W badaniu udział wzięło 20 000 pacjentek z rakiem piersi niskiego ryzyka, które miały zastosowaną IOeRT. Potwierdza ono, że olbrzymia grupa chorych na raka piersi, może być leczona wyłącznie jedną metodą leczenia pooperacyjnego, co skraca diametralnie czas leczenia, ale tez obniża jego koszty. – podkreślił prof. Murawa.

Wielkopolskim Centrum Onkologii jest jednym z nielicznych ośrodków w Polsce z dostępem do IOERT. - Wysokoenergetyczna wiązka elektronów przez swoją dużą ruchomość daje możliwość leczenia chorych na różne nowotwory, nie tylko raka piersi. Barierą we wdrożeniu na większą skalę radioterapii śródoperacyjnej mogą być braki kadrowe oraz brak odpowiedniego finansowania przez płatnika, choćby serwisu sprzętu. Potrzebna jest odpowiednia alokacja zasobów ludzkich i sprzętowych oraz edukacja lekarzy i pacjentów. Pacjent powinien wiedzieć, że przy kwalifikacji do zabiegu operacyjnego może dopytać się o możliwość zastosowania radioterapii śródoperacyjnej[5]. – zaznaczył dr Bartosz Urbański, członek zarządu, Międzynarodowego Towarzystwa Radioterapii Śródoperacyjnej (ISIORT), Oddział Radioterapii i Onkologii Ginekologicznej, Wielkopolskie Centrum Onkologii.

Pacjenci liczą, że powstanie plan wykorzystania i zintegrowania radioterapii śródoperacyjnej w leczeniu onkologicznym w Polsce. – Z nadzieją przyjęliśmy niedawną zapowiedź ministerstwa zdrowia podczas posiedzenia sejmowej podkomisji ds. onkologii o konieczności rewizji zastosowania IORT i opracowania strategii jej rozwoju. Takie działania wpisałyby się w paradygmat medycyny personalizowanej i zapewniły większe możliwości leczenia polskim pacjentom. Liczymy, że prace ruszą jeszcze w tym roku. – wskazuje Aleksandra Wilk z Fundacji TO SIĘ LECZY.

 
[1] 3. Intra-Operative Electron Radiation Therapy: An Update of the Evidence Collected in 40 Years to Search for Models for Electron-FLASH Studies, Calvo, F.A. i wsp., J. Intra-Operative Electron Radiation, Cancers 2022, 14, 3693. https:// doi.org/10.3390/cancers14153693
Autor: Redakcja MedicalPress
Powiązane hasła: #radioterapiaśródoperacyjna #IORT #IOeRT #radioterapia #onkologia #leczenieskojarzone #leczeniekompleksowe #rakpiersi #medicalpress