Pierwsza terapia genowa w leczeniu SMA od roku dostępna w Europie
Opublikowane 19 maja 2021
Minął rok od rejestracji w Europie terapii genowej onasemnogen abeparwowek stosowanej w leczeniu chorych na SMA 5q z mutacją w obu allelach w genie SMN1 i w diagnostyce klinicznej postaci SMA typu 1; lub u chorych na SMA 5q z mutacją w obu allelach w genie SMN1 i nie więcej niż trzema kopiami genu SMN2. Do dziś w Polsce terapię genową podano u siedemnastu pacjentów z SMA, w dwóch wysokospecjalistycznych ośrodkach, w Lublinie i Warszawie.
- W 2020 roku onasemnogen abeparwowek uzyskała warunkowe dopuszczenie do obrotu w Europie, jako pierwsza i jedyna terapia genowa w leczeniu rdzeniowego zaniku mięśni (SMA), w klinicznym rozpoznaniu postaci SMA typu 1 lub u chorych na SMA z maksymalnie trzema kopiami genu SMN2.
- Onasemnogen abeparwowek jest przeznaczona dla pacjentów z SMA, u których w wyniku mutacji genu SMN1 dochodzi do zahamowania produkcji białka niezbędnego do prawidłowego funkcjonowania neuronów ruchowych.
- Jednorazowe zastosowanie tego leku zastępuje wadliwy gen prawidłowym, produkującym niezbędne do przeżycia neuronów białko SMN.
- Terapia genowa onasemnogen abeparwowek została uwzględniona na liście technologii lekowych o wysokim poziomie innowacyjności, przygotowanej przez ekspertów z Agencji Oceny i Taryfikacji Technologii Medycznych (AOTMiT).
W opinii Rzecznika Praw Pacjenta, skierowanej do Ministra Zdrowia, leki znajdujące się na liście AOTMiT powinny znaleźć się na ostatecznej liście przygotowanej przez Ministerstwo Zdrowia. Rada Przejrzystości zaopiniowała również listę technologii lekowych przygotowaną przez Ministra Zdrowia, wskazując, że terapia genowa powinna być traktowana priorytetowo[1]. - 19 maja Ministerstwo Zdrowia opublikowało wykaz technologii lekowych o wysokim poziomie innowacyjności, w którym ujęto onasemnogen abeparwowek.
Wraz z listą leków resort zamieścił informację dla podmiotów odpowiedzialnych o możliwości złożenia wniosków o objęcie refundacją. - Pierwsze decyzje refundacyjne związane z finansowaniem terapii przez Fundusz Medyczny zostaną podjęte najwcześniej w lipcu[2].
Terapia genowa w leczeniu SMA
Onasemnogen abeparwowek to jedyna terapia genowa w leczeniu SMA i jedyna opcja terapeutyczna ukierunkowana na genetyczną przyczynę choroby, poprzez zastąpienie czynności brakującego lub niedziałającego genu SMN1, za pomocą jednorazowego podania leku.
Efekty działania terapii potwierdzono już w pierwszym miesiącu od iniekcji – średni wzrost sprawności ruchowej w skali CHOP-INTEND względem punktu początkowego wyniósł 9,8 pkt w badaniu START oraz 6,9 pkt w badaniu STR1VE[3]. Lek charakteryzuje się również ustalonym profilem bezpieczeństwa i skuteczności, potwierdzonym w badaniach klinicznych i codziennej praktyce klinicznej. [4] [5] [6] [7]. Dużą zaletą terapii jest także jednorazowe oraz szybkie i proste podanie leku – wlew dożylny trwa zaledwie 60 minut[8] [9].
17 maja 2021 r. w czasopiśmie JAMA Neurology, zostały zamieszczone najnowsze wyniki pięcioletniej, przedłużonej obserwacji badania pierwszej fazy START. W opublikowanej analizie pośredniej potwierdzono długotrwałą skuteczność i korzystny profil bezpieczeństwa do 6,2 lat po podaniu terapii genowej onasemnogen abeparwowek.[10]
Do tej pory ponad 1200 dzieci z SMA było leczonych onasemnogen abeparwowek w ramach badań klinicznych, programów wczesnego dostępu oraz w warunkach komercyjnych. Wdrożenie programu badań przesiewowych w kierunku SMA wraz z perspektywą dostępu do terapii genowej finansowanej ze środków publicznych, daje szansę polskim pacjentom na uniknięcie niepełnosprawności i normalne życie – powiedział Piotr Czerkies, Dyrektor Medyczny Novartis Poland.
Dostęp do terapii genowej w Europie
Terapia genowa jest dostępna w 12 krajach w Europie, m.in. w Anglii, Szkocji, Niemczech, Francji i Włoszech, które łącznie stanowią 47% europejskiej populacji.
Po publikacji przez Ministerstwo Zdrowia wykazu technologii lekowych o wysokim poziomie innowacyjności, w którym onasemnogen abeparwowek jest również ujęty, firma Novartis Poland złoży wniosek, w celu rozpoczęcia procesu refundacyjnego w ramach ustawy o Funduszu Medycznym.
Ustawa o Funduszu Medycznym, podpisana 20 października 2020 r. przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę, otwiera nową ścieżkę dostępu do technologii lekowych o wysokim poziomie innowacyjności i tym samym stwarza realną szansę na szybszy i sprawniejszy dostęp do innowacyjnych terapii[11].
Badania przesiewowe w Polsce w kierunku SMA
Celem badań przesiewowych jest wykrycie chorób, które w przypadku wczesnego rozpoznania u niemowląt są uleczalne, a które nie dają objawów klinicznych w okresie noworodkowym; badania te mają na celu wdrożenie leczenia tak wcześnie, jak to możliwe[12]. Przeprowadza się je na podstawie prostego badania krwi w ciągu 24 do 48 godzin po narodzinach dziecka[13].
Szybkie rozpoznanie SMA jest kluczowe dla zatrzymania rozwoju choroby. SMA niszczy cenne neurony ruchowe umożliwiające chodzenie, siadanie, a nawet oddychanie[14] [15]. W związku z tą chorobą mówi się, że „czas to neurony ruchowe” – im dłuższy czas od diagnozy, tym więcej neuronów ruchowych ulega nieodwracalnej degeneracji.
W lutym 2021 roku, na wniosek Ministerstwa Zdrowia, program powszechnych badań przesiewowych u noworodków został poszerzony o badanie w kierunku SMA. W tym roku program badań przesiewowych w kierunku SMA obejmie wszystkie szpitale położnicze w następujących województwach: mazowieckie, lubelskie, łódzkie, podlaskie, warmińsko-mazurskie, zachodniopomorskie, kujawsko-pomorskie, pomorskie, lubuskie, wielkopolskie[16]. Do końca 2022 r. program obejmie wszystkie województwa w Polsce.
O rdzeniowym zaniku mięśni
SMA jest jedną z najczęstszych przyczyn zgonów noworodków na tle genetycznym2,3. Nieleczona postać pierwsza SMA w ponad 90% przypadków prowadzi do zgonu lub konieczności stosowania ciągłej wentylacji przed drugim rokiem życia7,8. SMA jest rzadką genetyczną chorobą nerwowo-mięśniową spowodowaną brakiem funkcjonalnego genu SMN1, powodując postępującą i nieodwracalną utratę neuronów ruchowych, co wpływa na czynność mięśni, w tym oddychanie, połykanie i podstawowy ruch2. Niezbędne jest jak najwcześniejsze rozpoznanie i rozpoczęcie leczenia SMA, w tym aktywnej opieki podtrzymującej, aby zatrzymać nieodwracalną utratę neuronów ruchowych i postęp choroby9. Jest to szczególnie ważne w przypadku postaci pierwszej SMA, w przebiegu której degeneracja neuronów ruchowych rozpoczyna się przed porodem i szybko się nasila. Utrata neuronów ruchowych jest nieodwracalna, dlatego chorzy na SMA, u których występują objawy w czasie leczenia najczęściej wymagają opieki podtrzymującej oddychanie, żywienie i/lub czynność układu mięśniowo-szkieletowego, aby zmaksymalizować potencjał czynnościowy10.
[1] https://bipold.aotm.gov.pl/assets/files/rada/protokoly/2021_RP/210331_protokol_RP_14_do_publikacji.pdf
[2] Fundusz Medyczny: na refundację leków z tego źródła jeszcze poczekamy – Polityka zdrowotna (rynekzdrowia.pl)
[3] STR1VE-US, START and SPR1NT clinical data on file.
[4] Mendell JR, et al. N Engl J Med. 2017. PMID: 29091557 Clinical Trial
[5] Lowes LP, et al. Pediatr Neurol. 2019 Sep;98:39-45.doi: 10.1016/j.pediatrneurol.2019.05.005.
[6] STR1VE-US, START and SPR1NT clinical data on file.
[7] Waldrop MA, et al. Pediatrics. 2020;146(3):e20200729
[8] Charakterystyka Produktu Lecznicznego Zolgensma
[9] Onasemnogen abeparwowek – Assessment Report – European Medicines Agency, 26 March 2020 https://www.ema.europa.eu/en/documents/assessment-report/zolgensma-epar-public-assessment-report_en.pdf
[10]START LTFU Manuscript Published in JAMA Neurology
https://jamanetwork.com/journals/jamaneurology/fullarticle/2780250
[11] https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/art,1979,prezydent-podpisal-ustawe-o-funduszu-medycznym.html
[12] Watson MS. Ment Retard Dev Disabil Res Rev. 2006;12(4):230–235
[13] Watson MS. Ment Retard Dev Disabil Res Rev. 2006;12(4):230–235
[14] Anderton RS and Mastaglia FL. Expert Rev Neurother. 2015;15(8):895-908.
[15] National Organization for Rare Disorders (2012). Spinal Muscular Atrophy. http://rarediseases.org/rarediseases/spinal-muscular-atrophy/. Date accessed: August 2020
[16] https://www.fsma.pl/rdzeniowy-zanik-miesni/badania-przesiewowe/harmonogram/
Źrodło: materiały prasowe
Autor:
Redakcja MedicalPress