prof. dr hab. n. med. Piotr Rutkowski

Czy epidemia rzeczywiście znacząco ograniczyła możliwości udzielania opieki onkologicznej w Polsce? Czy chorzy mają kontynuowane leczenie? Czy i jakie zabiegi są odsuwane w czasie? Co się diametralnie zmieniło?

prof. Piotr Rutkowski: Choroby nowotworowe nadal pozostają drugą najczęstszą przyczyną zgonów wśród Polaków. Rocznie z powodu nowotworu umiera niemal 100 tys. osób (dziennie to około 300 osób!). Jest to grupa chorych, którym należy bezwzględnie zapewnić opiekę – zarówno kontynuującym terapię, jak i nowym pacjentom. Generalnie większość regionalnych ośrodków onkologicznych funkcjonuje jedynie z niewielkimi zakłóceniami, a planowe zabiegi, które są odsuwane, to ewentualnie zabiegi, których niewykonanie obecnie wiąże się z małym ryzykiem wpływu na życie chorego (np. rekonstrukcje gruczołu piersiowego, docięcie blizny po nisko zaawansowanym czerniaku skóry). Tak ma to np. miejsce w Narodowym Instytucie Onkologii w Warszawie czy Gliwicach. Ale rzeczywiście poza ośrodkami onkologicznymi, głównie w oddziałach chirurgii ogólnej czy urologicznej, które czasowo ograniczyły funkcjonowanie z powodu pandemii dochodzi do perturbacji w leczeniu chorych, dotyczy to również niewielkich oddziałów onkologicznych prowadzących leczenie systemowe w ramach programów lekowych i ośrodków diagnostyki.

Poza tym hasło #zostańwdomu nie powinno dotyczyć onkologii, gdyż powoduje obawy chorych przed wizytą w szpitalu – niezbędny jest kontakt z ośrodkiem onkologicznym w celu konieczności kontynuacji leczenia oraz zgłaszania się przy podejrzeniu nowotworu.

Kluczowe jest również poprawienie bądź umożliwienie koordynacji leczenia onkologicznego przez ośrodki referencyjne w danym województwie. Umożliwi to efektywną organizację terapii onkologicznych. Skoncentrowane powinny zostać przede wszystkim zabiegi operacyjne. Jak również bardzo ważne jest, aby pacjenci na terenie danego województwa mogli uzyskać wiarygodne informacje, gdzie w razie odroczenia zabiegu (np. z powodu ograniczeń funkcjonowania oddziału), mogą skorzystać leczenia w innym ośrodku. Należy więc pilnie opracować zasady alokacji pacjentów onkologicznych pomiędzy podmiotami udzielającymi świadczeń onkologicznych na terenie województwa w sytuacji czasowego wyłączenia części lub całości danego podmiotu leczniczego z możliwości sprawowania opieki nad pacjentami; monitorować informacje na temat sytuacji pacjentów onkologicznych w poszczególnych podmiotach udzielających świadczeń onkologicznych oraz dane o przekazaniu chorych do innego ośrodka w sytuacji braku możliwości funkcjonowania lub realizacji świadczeń (chodzi również o radykalne leczenie chirurgiczne). Dodatkowo ważne jest zarządzanie diagnostyką pacjentów z podejrzeniem nowotworu, celem zminimalizowania ryzyka odraczania w czasie ich  diagnozowania.

prof. Piotr Rutkowski: Przede wszystkim nie należy odwlekać kontaktu z placówkami onkologicznymi za pośrednictwem infolinii, maila, sms lub innych kanałów komunikacji udostępnionych przez daną placówkę.

Wszystkie ośrodki onkologiczne podjęły specjalne środki ostrożności dla pacjentów i personelu zgodnie z wytycznymi Państwowej Inspekcji Sanitarnej i towarzystw naukowych. Do szpitala onkologicznego mogą przychodzić pacjenci wyłącznie z uprzednio potwierdzoną wizytą. Do placówki onkologicznej chory może przyjść z osoba towarzyszącą tylko w przypadku, gdy jest to niezbędne, np. gdy jest osobą niesprawną lub niewidomą. Przed wizytą pacjent powinien zmierzyć sobie temperaturę. Jeśli wynik pomiaru będzie równy 38 stopni Celciusza lub wyższy, występują objawy, takie jak: kaszel, duszność oraz pacjent znajduje się w grupie ryzyka (pobyt w okresie ostatnich 14 dni w rejonie aktywnej transmisji koronawirusa SARS CoV-2 lub kontakt z osobą zakażoną) – nie powinien przychodzić do szpitala onkologicznego.

W przypadku podejrzenia zakażenia koronawirusem należy postępować zgodnie z zaleceniami Głównego Inspektora Sanitarnego i Ministerstwa Zdrowia – infolinia 800 190 590. W szpitalach został wprowadzony całkowity zakaz odwiedzin pacjentów onkologicznych. Zakaz obowiązuje do odwołania. Pacjenci hospitalizowani mają bezwzględny zakaz opuszczania szpitali, gdyż przebywając poza szpitalem mogą zarazić się wirusem. Dotyczy to również spotkań z rodziną. Przed wejściem do placówki onkologicznej należy poddać się badaniu ogólnemu w specjalnej śluzie oraz stosować się do poleceń personelu medycznego.

Odizolowano oddziały SOR od oddziałów onkologicznych. Zgodnie z rekomendacjami należy pamiętać o podstawowej zasadzie: chronimy twarz (oczy, nos i usta) i dezynfekujemy ręce. W zależności od stopnia narażenia na zakażenie stosuje się adekwatny ubiór ochronny dla personelu medycznego, w skład którego wchodzą maski, gogle, fartuchy.

Pacjent z podejrzeniem nowotworu powinien mieć skierowanie i/lub wystawioną kartę DiLO od lekarza, który zdiagnozował podejrzenie nowotworu. Numer karty DiLO należy podać rejestrując się w poradni onkologicznej. Zalecamy, aby pacjenci nie odwoływali wizyt potwierdzonych przez szpital z obawy przed zakażeniem. W niektórych przypadkach odraczanie rozpoczęcia diagnostyki i leczenia stanowi bezpośrednie zagrożenie życia i zdrowia. Prosimy stosować się do zaleceń lekarzy.

Terapia przeciwnowotworowa powinna być kontynuowana. Jeśli decyzją lekarza wizyta w szpitalu została odroczona, prosimy o dostosowanie się do zaleceń. Odroczenie wizyty ma na celu zapewnienie pacjentom bezpieczeństwa. Zaleca się odbiór wyników badań on-line lub w specjalnie do tego przeznaczonych punktach. Informacje nt. sposobu wydawania wyników badań należy sprawdzać w danej placówce. Zalecamy korzystanie z tele-konsultacji. Zalecamy korzystanie z e-recept za pośrednictwem Internetowego Konta Pacjenta (IKP) – w przypadku przyjmowania leków na receptę w warunkach domowych. Z pacjentami w trakcie terapii w stałym kontakcie powinni być koordynatorzy leczenia onkologicznego. Zalecamy, aby pacjenci nie odwoływali wizyt potwierdzonych przez szpital z obawy przed zakażeniem. W niektórych przypadkach odraczanie leczenia stanowi bezpośrednie zagrożenie życia i zdrowia. Prosimy stosować się do zaleceń lekarzy.

Czy w obecnej sytuacji, korzystają Państwo z rozwiązań telemedycznych, telekonsultacji? Jak Pan uważa, czy rozwiązania telemedyczne zagoszczą na dobre w polskim systemie ochrony zdrowia?

prof. Piotr Rutkowski: Telekonsultacje to znakomite narzędzie wprowadzone przez NFZ/MZ i mam nadzieję, że jako użyteczne pozostanie również w naszych rękach po okresie pandemii – dotyczą one chorych aktywnie leczonych w celu udzielenia informacji o przebiegu informacji, skonsultowaniu wyników badań dodatkowych lub objawów niepożądanych terapii, ale również części chorych w kontroli, gdzie głównym elementem jest ocena badań obrazowych lub wystawienie skierowań na kolejne badania diagnostyczne lub e-recept.

Od ponad roku trwa pilotaż Krajowej Sieci Onkologicznej, w ramach której leczenie chorych jest koordynowane w ramach poszczególnych województw. Jak Pan uważa, czy nie warto rozszerzyć sieci na cały kraj? Jakie mechanizmy sieci są najbardziej pomocne?

prof. Piotr Rutkowski: Krajowa Sieć Onkologiczna powinna być rozszerzana, właśnie w takiej sytuacji jak pandemia ma szansę wykazać czy poprawia koordynację i dostępność o informacjach dla pacjenta w odniesieniu do diagnostyki i terapii onkologicznej. Jestem bardzo ciekaw jakie będą wyniki analiz raportowanych wskaźników z okresu pandemii. Wydaje się, że gdybyśmy mieli KSO w zasięgu całego kraju to umożliwiłoby to sprawniejszą koordynację onkologii na terenie województw i odpowiadanie na  potrzeby pacjentów.

Czy sytuacja w zakresie epidemii będzie miała wpływ na wdrażanie Narodowej Strategii Onkologicznej? Czy podjęto jakieś decyzje w tym zakresie?

prof. Piotr Rutkowski: Na razie działamy zgodnie z harmonogramem i poprzez wspólny zespół Ministerstwa Zdrowia (Działu Analiz Strategicznych) i Narodowego Instytut Onkologicznego ustaliliśmy szczegółowy plan działań, który powinien ruszyć w maju. Działania będą obejmować pięć obszarów kluczowych dla uzyskania efektu synergii oraz poprawy wskaźników epidemiologicznych. Będą to: inwestycje w kadry; inwestycje w edukację, prewencję pierwotną i styl życia; inwestycje w pacjenta i prewencję wtórną; inwestycje w naukę i innowacje oraz inwestycje w system opieki onkologicznej. Tylko część z tych zadań dotyczy 2020 roku, więc okres planowania w czasie pandemii wydaje się bardzo skuteczny.

Rozpoczęto również prace pomiędzy Narodowym Instytutem Onkologii, Ministerstwem Zdrowia i Narodowym Funduszem Zdrowia w zakresie analizy i dostęp do danych. Konieczny jest pełny dostęp do danych pomiędzy e-KRN-em (nową wersją Krajowego Rejestru Nowotworów), Głównym Urzędem Statycznym, Zakładem Ubezpieczeń Społecznych i Narodowym Funduszem Zdrowia. Bez dostępu do aktualnych danych nie będzie można na bieżąco i w przejrzysty sposób monitorować sytuacji epidemiologicznej i jakości leczenia w Polsce. Jestem przekonany, że pomoże w tym wprowadzanie Krajowej Sieci Onkologicznej. Przygotowany w bieżącym roku będzie raport otwarcia.

Zgłaszalność na badania profilaktyczne spada. Co by Pan radził osobom, które wahają się czy wykonać zaplanowane badania profilaktyczne, czekać czy nie? A może jest to dobry czas na nowe postanowienia i profilaktykę pierwotną? Jakie korzyści daje wprowadzenie zasad Kodeksu Walki z Rakiem, np. rzucenie palenia ? Co mówią badania.

prof. Piotr Rutkowski: Zasady profilaktyki pierwotnej nowotworów, bo poprawiają one również stan organizmu w sytuacji pandemii Tylko poprzez redukcję ryzyka w zakresie profilaktyki pierwotnej możliwe będzie ograniczanie zachorowalności na nowotwory. Działania ujęte w Strategii mają na celu realizację zaleceń Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem ze szczególnym uwzględnieniem ograniczenia palenia tytoniu, gdyż sam ten czynnik odpowiada np. za znacznie zwiększoną śmiertelność i powikłania przebiegu infekcji SARS-Cov-2.

Źródło: wywiad redakcji MedicalPress
Foto aktualności: by senivpetro