Radioterapia stereotaktyczna – skuteczne oręże w walce z rakiem płuca

Opublikowane 03 lutego 2023
Radioterapia stereotaktyczna – skuteczne oręże w walce z rakiem płuca
Z okazji nadchodzącego Światowego Dnia Walki z Rakiem rozmawialiśmy z doktorem Joost’em Nuyttens, radioterapeutą onkologicznym i głównym badaczem w Instytucie Onkologii w Rotterdamie, Erasmus MC Cancer Institute, o wskazaniach do radioterapii stereotaktycznej raka płuca (SBRT), najnowszych praktykach oraz wynikach niedawno opublikowanego badania poświęconego pacjentom z centralną lokalizacją guza w płucach leczonych za pomocą CyberKnife.
Proszę nam powiedzieć, jakie są główne różnice między współczesną radioterapią a tą sprzed kilkudziesięciu lat?
 
Dr Joost Nuyttens: Interesujące jest to, że dzięki radioterapii stereotaktycznej można bardzo dobrze celować w guz. W ten sposób zagrożone narządy w pobliżu otrzymują niższą dawkę promieniowania. Obecnie stosuje się różne metody radioterapii stereotaktycznej, ale wciąż najlepsza, w mojej ocenie, jest radioterapia umożliwiająca śledzenie guza w czasie rzeczywistym.
 
A jaka jest rola radioterapii w leczeniu raka płuca?
 
Dr Joost Nuyttens: Radioterapia odgrywa bardzo ważną rolę w leczeniu raka płuca, nie tylko we wczesnym stadium, ale także w miejscowo zaawansowanym raku płuca. W radioterapii miejscowo zaawansowanego raka płuca nadal wykorzystujemy dwa sposoby leczenia: radioterapię z wykorzystaniem wielu frakcji oraz radioterapię stereotaktyczną, to są zupełnie różne sposoby leczenia i oba z biegiem lat stają się coraz lepsze.
 
Kiedy stosuje się radioterapię w raku płuca?
 
Dr Joost Nuyttens: Stosujemy radioterapię w przypadku raka płuca pierwszego stopnia zaawansowania, ale także w raku płuca trzeciego stopnia. Jednak leczenie, które stosujemy, jest zupełnie inne. W raku płuca pierwszego stopnia stosujemy radioterapię stereotaktyczną, a w raku płuca stopnia trzeciego stosujemy radioterapię konwencjonalną. Jest to więc ogromna różnica nie tylko dla wyniku, ale także dla techniki, której używamy.
 
Czy SBRT ma udokumentowane badania kliniczne?
 
Dr Joost Nuyttens: Bardzo ważne jest przeprowadzanie badań klinicznych, ponieważ czasami wydaje nam się, że znaleźliśmy rozwiązanie, ale ostatecznie tak się nie stało. Jednak randomizowane badanie fazy trzeciej wykazało, że leczenie radioterapią stereotaktyczną poprawiło całkowity czas przeżycia w porównaniu z konwencjonalną radioterapią. Dlatego bardzo ważne jest, aby prowadzone były badania, które potwierdzą, czy nowe techniki są naprawdę lepsze.
 
Jakie są korzyści z leczenia radioterapią stereotaktyczną dla pacjentów?
 
Dr Joost Nuyttens: Jeśli spojrzeć na radioterapię stereotaktyczną, główną korzyścią dla pacjentów jest to, że jesteśmy w stanie zmniejszyć dawkę promieniowania do płuc i innych zagrożonych narządów, takich jak tchawica czy oskrzela, a jednocześnie jesteśmy w stanie podać bardzo dużą dawkę bezpośrednio do guza. Ponadto, potrzebujemy tylko 3, 5, 7 lub 8 frakcji. Jeśli porównać to z konwencjonalną radioterapią, gdzie pacjent musi przejść 15, 20, 30 do 35 frakcji, to jest to znaczna różnica. Tak więc te nowe techniki, których używamy w radioterapii stereotaktycznej, są znacznie korzystniejsze dla pacjentów.
 
Co oznacza innowacyjność radioterapii stereotaktycznej?
 
Dr Joost Nuyttens: Załóżmy, że jeśli spojrzymy na radioterapię stereotaktyczną za pomocą CyberKnife® i Synchrony®, to śledzenie guza w czasie rzeczywistym istnieje już, powiedzmy w naszej instytucji, od 2005 roku, dzięki czemu możemy leczyć pacjentów jeszcze szybciej i z lepszym planowaniem. A więc porównując lata sprzed 2005 r. z tym, co robimy obecnie, teraz leczymy znacznie więcej pacjentów, głównie dlatego, że pulmonolodzy częściej wysyłają pacjentów na radioterapię stereotaktyczną niż na operację, w przypadku narażenia na poważne skutki uboczne.
 
Jakie widzi Pan wyzwania w zakresie zwiększania dostępu pacjentów do nowoczesnej radioterapii?
 
Dr Joost Nuyttens: Cóż, w naszym regionie właściwie nie mamy problemu z dostępem do radioterapii. Nadal oczywiście toczy się dyskusja między chirurgami a onkologami zajmującymi się radioterapią, czy w przypadku pacjenta operacyjnego, powinien on być kierowany na operację, czy na radioterapię stereotaktyczną. To ważna dyskusja. Nadal nie rozstrzygnięta. Dwa rozpoczęte badania z randomizacją musiały zostać zamknięte ze względu na niewystarczającą ilość zgromadzonych danych. Z tego powodu nadal nie wiemy, czy lepsza jest operacja, czy radioterapia stereotaktyczna. Uważam, że ważne jest, aby przysłuchiwać się pacjentom i słuchać czego oczekują, a jeśli pacjenci nie chce operacji, to może być kandydatem do radioterapii stereotaktycznej. Jeśli jednak spojrzeć na jakość życia i toksyczność u wszystkich pacjentów, operowanych lub nieoperacyjnych, radioterapia stereotaktyczna ma mniej skutków ubocznych i jestem przekonany, że całkowite przeżycie jest podobne. A jeśli spojrzeć na dostęp do radioterapii w naszym regionie i w całej Holandii, to jest całkiem nieźle i jest ona dobrze rozplanowana.
 
Czy istnieje potrzeba zwiększenia wykorzystania radioterapii w leczeniu raka płuca?
 
Dr Joost Nuyttens: To trudne pytanie. Myślę, że jeśli spojrzeć na pacjentów z przerzutami raka płuc, to często są oni leczeni immunoterapią. Wiele badań łączy obecnie immunoterapię z radioterapią stereotaktyczną. Myślę, że jest to potencjalnie bardzo dobre rozwiązanie dla pacjentów, ale wciąż czekamy na wyniki tych badań. Z drugiej strony przyglądamy się pacjentom z progresją oligo w chorobie przerzutowej. W tym badaniu odkryliśmy, że pacjenci mieli dłuższe całkowite przeżycie. Mediana przeżycia wyniosła około 54 miesięcy. To dość długo dla tej grupy chorych z przerzutami. To są kierunki w leczeniu raka płuca z zastosowaniem SBRT.
 
Jak pacjenci oceniają leczenie SBRT?
 
Dr Joost Nuyttens: Oczywiście każdy pacjent jest inny. Jeśli spojrzeć na skutki uboczne radioterapii stereotaktycznej, to pacjenci są bardzo zadowoleni. Nie zgłaszają wielu problemów. To dla nas bardzo ważne. Jeśli spojrzeć na nowy obszar, to myślę, że nadal możemy zrobić o wiele więcej dla pacjentów z przerzutami dzięki połączeniu SBRT z immunoterapią.
 
Niedawno opublikował Pan wyniki badania na temat guzów umiejscowionych w centralnej części płuc. Jakie są wnioski?
 
Dr Joost Nuyttens: W badaniu[1], które koncentruje się na tzw. „ultra-centralnych” guzach płuc, byliśmy w stanie przyjrzeć się ponad 120 pacjentom, którzy mieli ultra-centralny guz płuca. Około połowa z tych pacjentów miała guza z przerzutami. Druga połowa miała raka płuc we wczesnym stadium, który był umiejscowiony centralnie lub bardzo centralnie. Zaobserwowaliśmy, że ci pacjenci osiągnęli pięcioletnie całkowite przeżycie, które jest porównywalne z guzami obwodowymi. Patrząc na czynniki prognostyczne, zobaczyliśmy, że całkowite przeżycie było mniejsze, jeśli guz znajdował się bliżej oskrzela głównego nurtu. Przyjrzeliśmy się również toksyczności leczenia i zaobserwowaliśmy, że leczenie ultra-centralnych guzów, 7 frakcjami 7,5 Greya, było wykonalne i skutkowało dobrą lub doskonałą kontrolą miejscową, a także dobrą lub doskonałą przeżywalnością. Oczywiście trudno jest znaleźć idealny harmonogram dla każdego pacjenta. Z tego powodu myślę, że harmonogram 7 razy 7,5 Greya dla tych pacjentów jest całkiem dobrym rozwiązaniem, ponieważ zapewnia równowagę między lokalną kontrolą a uniknięciem toksyczności. A to zawsze jest ważne.
 
 
 
 
[1] Cancers 202214(23), 5908; https://doi.org/10.3390/cancers14235908
źródło: redakcja Medicalpress