prof. dr. n. med. Agnieszka Pawlak - Unikaj czynników ryzyka choroby

Co roku z powodu niewydolności serca (NS) umiera w Polsce około 60 tysięcy pacjentów. Kolejnych 220 tysięcy pacjentów zapada na tę chorobę. Dlatego bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie i skuteczne leczenie pacjenta z NS, aby poprawić jego rokowanie (tj. wydłużyć przeżycie) jak i jakość życia. Ale jeszcze istotniejszym wydaje się świadome unikanie czynników, które mogą doprowadzić do wystąpienia NS, takich jak:

• podwyższone ciśnienie krwi,
• cukrzyca,
• otyłość,
• palenie papierosów,
• hipercholesterolemia (podwyższony poziom cholesterolu we krwi),
• zmniejszona aktywność fizyczna,
• nieprawidłowa dieta,

Każdy z nas powinien regularnie dokonywać pomiarów ciśnienia tętniczego, poziomu glikemii (cukru we krwi) oraz cholesterolu. Niezbędne też jest dbanie o prawidłową wagę, unikanie stresu oraz zaprzestanie palenia papierosów celem zmniejszenia wystąpienia czynników ryzyka NS jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, czy hipercholesterolemia.

dr hab. n. med. Paweł Rubiś - Rozpoznaj typowe objawy i dolegliwości niewydolności serca!

Przewlekła niewydolność serca z racji swojego rozpowszechnienia staje się coraz bardziej problem o zasięgu ogólnospołecznym, dlatego ludzie powinni znać i umieć zidentyfikować dolegliwości i objawy, które mogą sugerować NS i tym samym skłonić ich do kontaktu z pracownikami opieki zdrowotnej. 

Podstawowym objawem, który występuje u zdecydowanej większości pacjentów jest upośledzenie tolerancji wysiłku fizycznego. Ludzie mogą różnie opisywać upośledzenie tolerancji wysiłku – jako przewlekłe zmęczenie, które nasila się, uczucie braku tchu, duszność, „brak sił’, etc. Wbrew pozorom – bóle w klatce piersiowej – nie są typowymi objawami PNS. Stosunkowo typowym objawem NS jest gromadzenie wody w organizmie, co staje się widoczne pod postacią obrzęków, zwykle kostek i podudzi, czasem powiększenia jamy brzusznej (tzw. wodobrzusze). Przyspieszona i/lub nieregularna praca serca może także świadczyć o początkach NS. Można to łatwo stwierdzić badając tętno/puls na tętnicy promieniowej w nadgarstku. Prawidłowo praca serca w spoczynku powinna wynosić około 60-70 uderzeń na minutę i być regularna (identyczne odstępy między kolejnymi falami tętna). U pacjentów z NS bardzo często częstość pracy serca w spoczynku jest szybsza – ok. 80-90/minutę, a czasem > 100/minutę, a także może być nieregularna.

dr hab. Andrzej Gackowski, prof. UJ - Kardiochirurgia i zabiegi małoinwazyjne na ratunek sercu!

Kardiochirurgia pozwala to poprawić stan niewydolnego serca, zmniejszyć ryzyko zgonu i zmniejszyć nasilenie odczuwanych przez pacjenta objawów, takich jak: duszność, osłabienie lub obrzęki kończyn. Coraz większe znaczenie w leczeniu NS  mają także zabiegi wykonywane na bijącym sercu, które mogą zastąpić operacje kardiochirurgiczne u wybranych pacjentów. 

Po pierwsze na skalę masową wykonywane są wewnątrznaczyniowe procedury poprawiające drożność tętnic wieńcowych za pomocą tzw. stentów – metalowych implantów w kształcie siateczki, które poszerzają od wewnątrz światło naczyń. Oprócz tego dynamicznie rozwijają się obecnie nowe technologie pozwalające leczyć zwężenie lub niedomykalność zastawek serca. Mają one właśnie zastosowanie u chorych wysokiego ryzyka, u których operacje klasyczne są zbyt niebezpieczne. Wówczas, po dyskusji w ramach specjalnego konsylium nazwanego „KardioGrupa” może zapaść decyzja o wyborze jednej z „minimalnie inwazyjnych” metod leczenia.  Zastosowanie leczenia kardiochirurgicznego nie zwalnia pacjentów i zespołów medycznych od prowadzenia podstawowego leczenia NS , a więc leczenia farmakologicznego i rehabilitacji. 

dr hab. n. med. Przemysław Leszek prof. IK - Leczenie farmakologiczne niewydolności serca należy stosować regularnie w sposób przewlekły

Właściwie dobrane i wcześnie zastosowane leczenie farmakologiczne zwykle prowadzi do zmniejszenia nasilenia objawów, poprawy klinicznej i wydłużenia życia chorego. Należy jednak pamiętać że leczenie to z reguły powinno być stosowane w sposób przewlekły, a jego przerwanie może być przyczyną nasilenia NS . Wiadomo również że powtarzające się epizody zaostrzenia NS prowadzą do pogorszenia rokowania pacjenta. Podstawowymi lekami stosowanymi w leczeniu NS są leki ‘odciążające’ czyli zmniejszające obciążenie pracy uszkodzonego serca. Równolegle stosowane są leki kontrolujące częstości rytmu serca oraz leki moczopędne które powodują zwiększone wydalanie nadmiaru płynu z organizmu. Należy również pamiętać że lecząc NS stosujemy podobne preparaty jak w leczeniu nadciśnienia tętniczego jednak nie w celu normalizacji ciśnienia tętniczego, a w celu poprawy funkcji uszkodzonego serca.

Jednak gdy pomimo optymalnego leczenia farmakologicznego chory nadal prezentuje objawy NS, a funkcja lewej komory serca jest istotnie upośledzona (frakcja wyrzutowa, FW ≤ 35%) zalecanym postępowaniem jest zabezpieczenie pacjenta w ramach profilaktyki pierwotnej nagłego zgonu sercowego kardiowerterem–defibrylatorem (ICD). W przypadku, gdy stwierdzana jest asynchronia skurczu komór, w zależności od stopnia jej nasilenia pacjenci mogą być kwalifikowani do terapii resynchronizujacej pracę serca (CRT).W przypadku gdy pomimo pełnego leczenia farmakologicznego izastosowania dostępnej elektroterapii nadal utrzymują się objawy NS kolejnym etapem leczenia jest kwalifikacja chorego do wszczepienia układu wspomagającego pracę lewej komory serca (LVAD) lub przeszczepu serca. 

prof. dr hab. med. Małgorzata Lelonek FESC, FHFA - Wskaźniki hospitalizacji z powodu niewydolności serca w Polsce należą do najwyższych na świecie – jest to jeden z największych problemów polskich pacjentów!

• Co czwarty chory wymaga  ponownej hospitalizacji w ciągu miesiąca od wypisu ze szpitala po zakończeniu hospitalizacji z powodu zaostrzenia NS,
• 150 tys. pacjentów rocznie hospitalizowanych jest z powodu NS,
• niewydolność serca jest główną przyczyną hospitalizacji chorych po 65 roku życia,
• w 2016 roku NS pochłonęła  900 mln zł, w tym aż 94 proc. wszystkich środków przeznaczonych przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) na diagnostykę i leczenie NS stanowiły hospitalizacje.

Pamiętaj, że od momentu rozpoczęcia hospitalizacji aż do roku od momentu wypisu ze szpitala występuje wysokie ryzyko zgonu i powtarzających hospitalizacji z powodu kolejnych zaostrzeń NS . Im więcej przebytych hospitalizacji oraz im są one dłuższe, tym gorsze rokowanie pacjenta. Podstawowymi zaleceniami dla pacjenta w celu uniknięcia hospitalizacji są m.in. codzienne pomiary ciśnienia tętniczego, częstości pracy serca oraz masy ciała w celu wykrywania jej szybkiego wzrostu, zmiana stylu życia - zakaz palenia tytoniu, spożywania alkoholu, przestrzeganie odpowiedniej diety, zmniejszenie spożycia soli, ograniczenie przyjmowanych płynów, wykonywanie szczepień przeciw grypie i pneumokokom, zachowanie aktywności ruchowej, unikanie niektórych leków np. dostępnych bez recepty leków przeciwbólowych, przestrzeganie zaleceń lekarskich tzn. systematyczne przyjmowanie leków, okresowe kontrole lekarskie i urządzeń wszczepionych, leczenie chorób współistniejących np. nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej, cukrzycy, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc czy depresji.
Pamiętaj, że możesz sobie pomóc i zmniejszyć częstość hospitalizacji z powodu niewydolności serca, bądź systematyczny, dbaj o siebie.

prof. dr hab. n. med. Jadwiga Nessler - Kontrola terapii i rehabilitacja odgrywają kluczową rolę w opiece kompleksowej niewydolności serca!

Zaangażowanie pacjenta oraz opiekunów w procesie leczenia oraz monitorowania objawów sprzyja uzyskaniu lepszych efektów leczenia, poprawę komfortu życia i zmniejszenie ryzyka ponownych hospitalizacji i zaostrzeń choroby. Edukacja chorego i rodziny jest jednym z podstawowych elementów postępowania interdyscyplinarnego. Wyedukowany i świadomy swojej choroby pacjent jest partnerem w leczeniu. Szczególnie ważnym elementem skuteczności leczenia jest przestrzeganie zaleceń lekarskich. Ponadto pacjentom z NS zalecane są coroczne sezonowe szczepienia przeciwko grypie, a także szczepienia przeciwko pneumokokom. W uzyskaniu poprawy wyników leczenia i rokowania ogromne znaczenie ma samokontrola objawów. Polega on na:  codziennej kontroli masy ciała (najlepiej rano, co pozwala na porównywanie pomiarów), kontroli częstości rytmu serca, kontroli CTK (ciśnienia tętniczego). Jeśli stwierdzono nagły  przyrost masy ciała o 2–3 kg w ciągu 2–3 dni należy wdrożyć lub zintensyfikować leczenie odwadniające. Pamiętajmy, że rehabilitacja kardiologiczna jest metodą o potwierdzonej skuteczności w przedłużaniu życia,  dlatego  powinna być integralną częścią postępowania dla każdego chorego z NS. ZAWALCZ O SWOJE ZDROWIE I SAMOPOCZUCIE, JUŻ DZISIAJ!

dr n. med. Marta Kałużna-Oleksy - Profilaktyka - niewydolność serca to śmiertelna choroba, której można zapobiec i którą da się skutecznie leczyć!

Częstymi czynnikami ryzyka wystąpienia niewydolności serca są: wysokie ciśnienie krwi, cukrzyca, otyłość, palenie papierosów, czyli powszechnie uznane czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Wiadomo, że zły styl życia, w tym palenie papierosów, może zwiększyć ryzyko wystąpienia NS nawet o 50%. Profilaktyka NS wpisuje się zatem w zakres szeroko rozumianej profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych. WHO szacuje, że nawet niewielkie, ale dotyczące całej populacji równoczesne obniżenie ciśnienia tętniczego, stężenia cholesterolu i stopnia otyłości oraz zaprzestanie palenia tytoniu może zmniejszyć o ponad połowę zapadalność na choroby układu krążenia.

Dlatego bardzo ważna w rozumieniu profilaktyki niewydolności serca jest zatem prawidłowa kontrola ciśnienia tętniczego,  cukrzycy, prowadzenie zdrowego stylu życia, zaprzestanie palenia papierosów,  stosowanie zdrowej diety oraz regularnej aktywności fizycznej, która jest niezmiernie ważnym elementem zarówno w zapobieganiu rozwojowi chorób sercowo-naczyniowych, w tym NS, jak i w procesie leczenia chorych z NS.

Wszystkie artykuły opublikowane w ramach Tygodnia Świadomości Niewydolności Serca są dostępne pod linkiem:
https://medicalpress.pl/tydzien-niewydolnosci-serca/

Publikacja powstała w ramach Tygodnia Świadomości Niewydolności Serca organizowanego przez Sekcję Niewydolności Serca Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.
niewydolnosc-serca.pl

Jeśli jesteś pacjentem lub bliskim pacjenta z NS odwiedź stronę slabeserce.pl

Masz pytania lub szukasz wsparcia organizacji pacjentów - możesz skontaktować się z Ogólnopolskim  Stowarzyszeniem EcoSerce:
tel. kom.: 694 668 328
e-mail: biuro@ecoserce.pl
www: http://ecoserce.pl/

MedicalPress jest patronem medialnym Tygodnia Świadomości Niewydolności Serca.

W imieniu Zarządu Sekcji Niewydolności Serca Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego zachęcamy do krótkiej lektury, która może pomóc Państwu i Państwa bliskim z jednej strony uniknąć, a z drugiej strony poprawić leczenie niewydolności serca.