Nowe uprawnienia farmaceutów a szczepienia przeciw Covid-19

Opublikowane 21 maja 2021
Nowe uprawnienia farmaceutów a szczepienia przeciw Covid-19
Pandemia trwa już ponad rok, a pomimo lockdown’u apteki pozostały otwarte dla pacjentów. W tym okresie farmaceutom i aptekom postawiono wysoką poprzeczkę, a wraz z nią wiele nowych wyzwań zawodowych. Jednym z najważniejszych punktów ewolucji profesji to – wejście w życie Ustawy o Zawodzie Farmaceuty, a zatem nowe obowiązki i kompetencje kierowników aptek, czy też nowe uprawnienia dot. szczepień przeciw COVID-19. Jednakże czy te zmiany wpływają pozytywnie na postrzeganie tego zawodu w Polsce, ale i nie tylko?

1,2 Na przełomie grudnia i stycznia zostało przeprowadzone badanie dotyczące opinii i praktyki pacjentów związanych ze szczepieniem w aptekach, które ukazało pozytywny stosunek respondentów do propozycji szczepienia przeprowadzonego w aptekach przez farmaceutów3.

Według badań 85% ankietowanych zgadza się z tezą, że apteki są bardziej dostępne dla pacjentów w porównaniu z przychodniami państwowymi. Badani czują się swobodniej w kontaktach z farmaceutami i chętniej wchodzą z nimi w dialog. Największe zaufanie do pracowników aptek deklarują mieszkańcy województwa mazowieckiego, a za nimi są mieszkańcy województwa śląskiego, kujawsko-pomorskiego i małopolskiego. Respondenci chcą szybszego dostępu do szczepionek, ponieważ zdają sobie sprawę z potrzeby zapobiegania chorobom zakaźnym, gdyż panująca pandemia pokazała skutki, które niosą za sobą wirusy. Raport pokazał znaczne zaufanie pacjentów do kompetencji farmaceutów, dzięki czemu aż 30% ankietowanych w przeszłości zaszczepiło się z rekomendacji pracownika apteki. Ponad połowa odpowiedzi zgadzała się ze stwierdzeniem, że proces szczepienia w aptekach przebiegałby znacznie szybciej, niż jak do tej pory jest to realizowane – szczególnie teraz, gdy powszechne są teleporady, a nie standardowa wizyta w przychodni.

Z prośbą o komentarz i własną ocenę nt. nowych uprawnień farmaceutów w Polsce zwróciliśmy się do 4 kluczowych w branży farmaceutycznej ekspertów: Tomasza Leleno, rzecznika prasowego Naczelnej Izby Aptekarskiej, dra n. farm. Piotra Merksa, Przewodniczącego Związku Zawodowego Pracowników Farmacji, Moniki Bartwickiej, prawniczki specjalizującej się w prawie medycznym i farmaceutycznym oraz mgr farm. Elżbiety Rząsy-Duran, Prezes Okręgowej Rady Aptekarskiej w Krakowie. Ww. osoby to również prelegenci I webinara programu pilotażowego pt.: „Farmaceuta bliżej pacjenta – Gedeon Richter partnerem farmacji”, który odbędzie się 21 maja br. (piątek) o godz.: 18.00 w ramach webinarium będzie można zdobyć 2 punkty edukacyjne z puli punktów "miękkich". Rejestracja możliwa jest pod linkiem: https://www.oia.krakow.pl/index.php/szkolenia-i-konferencje/1424-webinar-nowe-uprawnienia-dla-farmaceutow-szczepienia-przeciw-covid-19

Tomasz Leleno, rzecznik prasowy Naczelnej Izby Aptekarskiej wskazuje, że możliwość szczepień przeciw COVID-19 to szansa dla kariery zawodowej farmaceutów: „Wykorzystanie potencjału farmaceutów zarówno do wykonywania, jak i kwalifikacji do szczepień przeciw COVID-19 to krok w kierunku uwolnienia potencjału tej grupy zawodowej. Farmaceuci od wielu lat podejmują szereg inicjatyw na rzecz podniesienia komfortu zdrowotnego swoich pacjentów. Jak widać ich działania zostały dostrzeżone, a okres pandemii jedynie przyspieszył pewne przemiany i procesy. Dziś przed farmaceutami stoi wiele wyzwań, wraz z którymi rodzą się też nowe możliwości rozwoju osobistego. Jestem przekonany, że właściwie wykorzystają tę szansę, co pozytywnie wpłynie na postrzeganie tego zawodu - zarówno w oczach pacjentów, jak i całego rynku pracy”.  

Dr n. farm. Piotr Merks, Przewodniczący Związku Zawodowego Pracowników Farmacji, który jest zarówno ekspertem w dziedzinie opieki farmaceutycznej jak i praktykiem z dużym doświadczeniem w tym zakresie, również zagranicznym, zaznacza, że już trwa intensywny proces szczepień w Polsce, a w niektórych województwach jest on na wysokim poziomie: „Jeśli chodzi o przygotowanie polskich farmaceutów do szczepień, to wszystko ma miejsce już teraz. Uczymy się wprawdzie tylko szczepień na COVID 19, ale to trudne szczepienia. Natomiast, jeśli chodzi o przygotowanie w innych krajach nie odbiega znacznie od tego co mamy już wypracowane w Polsce. Niemniej, fenomenem jest w tym wypadku jedynie Grecja, gdzie cały kurs jest tylko w formie online, bez części praktycznej. Kursy powinny mieć jednak zarówno teorię jak i praktykę. Wtedy czujemy się w pełni kompetentni. Osobiście mam ukończone 4 kursy, 2 zagraniczne (z podawania szczepionek i kwalifikacji) oraz 2 w Polsce ze szczepień i oraz z kwalifikacją pacjenta do szczepienia”. Ponadto, wskazuje, że obserwuje się coraz większe zainteresowanie szczepieniami w aptekach i dodaje: „Pacjenci są bardzo dobrze nastawieni do szczepień w aptekach. Pytają się o nie każdego dnia. To co jest wysoce intrygujące to fakt, że w lutym zeszłego roku prawie nikt nie chciał angażować farmaceutów do szczepienia pacjentów, ale dobre kampanie i duże wsparcie mediów pokazały, że obecnie 37% obywateli poszłoby do apteki z przyjemnością. Biorąc pod uwagę początki, wtedy ten procent był znikomy."

Monika Bartwicka, prawniczka specjalizująca się w prawie medycznym i farmaceutycznym
, przypomina, że nowe uprawnienia farmaceutów w zakresie szczepień przeciw COVID-19 są związane z aspektami prawnymi. Zapytaliśmy, co farmaceuta z perspektywy prawa powinien wiedzieć: „Temat nowych uprawnień farmaceutów w zakresie kwalifikowania i szczepienia przeciwko COVID-19 od pewnego czasu jest przedmiotem dyskusji w przestrzeni publicznej. Z pewnością nowe kompetencje to także nowe obowiązki farmaceutów. Należy zwrócić szczególną uwagę na prawa pacjenta jakie wprost wynikają z Ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, a pośrednio także z innych aktów prawnych”. Dodaje również, że: „Prawo pacjenta do intymności, do informacji w zakresie udzielanych mu świadczeń zdrowotnych, a także prawo do zachowania w tajemnicy przez osoby wykonujące zawód medyczny, informacji związanych z tymi świadczeniami to tylko kilka z podstawowych praw pacjenta. Jednocześnie rozszerzenie kompetencji farmaceutów to droga rozwoju zawodowego dla Nich, jako przedstawicieli zawodu medycznego, którzy już od przeszło miesiąca mają nowe możliwości w świetle obowiązującej Ustawy o Zawodzie Farmaceuty”.

Mgr farm. Elżbietę Rząsę-Duran, Prezeskę Okręgowej Rady Aptekarskiej w Krakowie
, zapytaliśmy jakie jest dziś zainteresowanie farmaceutów tematyką szczepień: „Zainteresowanie tematyką szczepień oraz zdobyciem umiejętności wykonania szczepienia lub kwalifikowania do szczepień jest ogromne. Na chwilę obecną ponad 8 tys. farmaceutów przeszkoliło się w zakresie teorii, a 6 tys. odbyło również praktyczny kurs wykonywania szczepień. Farmaceuci podkreślają, że zdobyta wiedza teoretyczna będzie wykorzystywana w aptece do promowania idei szczepień ochronnych wśród pacjentów”.

„Praca farmaceuty oprócz sprzedaży leków oznacza również dbałość o indywidualną farmakoterapię - doradztwo i analizę wszystkich stosowanych przez pacjenta leków, suplementów diety, a nawet dbałość o optymalizację kosztów. Specjaliści od drugiej połowy kwietnia mają możliwość udzielania pacjentowi konsultacji, w tym przeprowadzenie instruktarza obsługi sprzętu medycznego, takiego jak: glukometr, nebulizator, inhalator, pulsoksymetr czy ciśnieniomierz. Ustawa o Zawodzie Farmaceuty, która weszła w życie 16 kwietnia br. przyznaje również farmaceutom prawo do wykonywania prostych badań diagnostycznych, jednak w najbliższym czasie niezbędne będzie doprecyzowanie szczegółów, tj. katalogu badań jakie będzie można wykonać w aptece4. Niemniej dziś, z uwagi na pandemię, najistotniejszą regulacją są szczepienia. Obecnie farmaceuci mogą już szczepić przeciw COVID-19 - podobnie jak lekarze, stomatolodzy, położne, pielęgniarki, ratownicy medyczni, felczerzy, fizjoterapeuci i diagności laboratoryjni - pod warunkiem odbycia odpowiedniego szkolenia. Wdrożenie nowo obowiązujących zasad dot. szczepień z pewnością jest dziś dużym wyzwaniem dla farmaceutów i może wzbudzać w nich niepokój. Dlatego, my jako firma wspierająca farmaceutów, ze swej strony staramy się i chcemy wspierać wszelkie inicjatywy, których celem jest budowanie wiedzy farmaceutów w zakresie zmian z jakimi muszą zmierzyć się w ostatnim czasie. W odpowiedzi na ich najpilniejsze potrzeby zainicjowaliśmy pilotażowy program pt.: „Farmaceuta bliżej pacjenta – Gedeon Richter partnerem farmacji”, który ma dostarczyć zarówno wiedzę jak i praktyczne rozwiązania poprawiające ich komfort pracy” – podsumowuje Aneta Grzegorzewska, Dyrektor Pionu Korporacyjnego i Relacji Zewnętrznych Gedeon Richter Polska.

1. Merks P, Jakubowska M, Drelich E, Świeczkowski D, Bogusz J, Bilmin K, Sola KF, May A, Majchrowska A, Koziol M, Pawlikowski J, Jaguszewski M, Vaillancourt R. The legal extension of the role of pharmacists in light of the COVID-19 global pandemic. Res Social Adm Pharm. 2021 Jan;17(1):1807-1812.
2. Merks P, Świeczkowski D, Bilmin K, Jakubowska M, Drelich E, Lewicki J, Gołębiewska W, Bogusz J, Jaguszewski M. Community pharmacy during the COVID-19 pandemic: a cross-sectional study. Przegl Epidemiol. 2020;74(4):620-633.
3. Analiza przygotowana na podstawie wyników badania wykonanych przez Polską Grupę Farmaceutyczną, zbieranego za pomocą kwestionariusza ankiety online w okresie 1.12.2020-31.01.2021 r. w celu poznania opinii pacjentów na temat wykonywania szczepień oraz oceny chęci i gotowości farmaceutów do wykonywania usługi szczepień w aptekach. N=1790.
4. https://www.rynekaptek.pl/marketing-i-zarzadzanie/uozf-wazna-dla-farmaceutow-i-propacjencka,41812.html

Źrodło: materiały prasowe