Z perspektywy ostatnich 15 lat polska radioterapia przybliżyła się do standardów europejskich, co potwierdzają wskaźniki odległości do zakładu radioterapii, liczby aparatów przypadających na 1 mieszkańca, niski wiek aparatów oraz wzrost liczby leczonych pacjentów. Leczenie skojarzone staje się integralnym elementem planu leczenia i często warunkiem realizacji programów lekowych, dlatego zapewnienie dobrego dostępu do radioterapii i koordynacji leczenia pacjenta jest niezwykle istotne.

Tymczasem dostęp do innowacyjnej radioterapii w Polsce jest nadal niewielki, skupiony w kilku dużych ośrodkach medycznych (Gliwice, Poznań, Warszawa). Brakuje wytycznych i jasnych wskazań do stosowania innowacyjnej radioterapii w Polsce. Występują także problemy w koordynacji pacjentów między ośrodkami – często pacjenci tracą szansę na właściwe, skuteczne leczenie. Istnieje potencjał do wykorzystania innowacyjnej radioterapii w innych województwach niż obecnie zaopatrzone – zgodnie ze wskazaniami konsultantów wojewódzkich ds. radioterapii.

 

Istotnym wyzwaniem jest zapewnienie kontynuacji leczenia pacjenta i jego płynne przekierowanie między ośrodkami, tak aby odpowiednio zaopiekować się każdym chorym, który tego wymaga, zgodnie z aktualną wiedzą medyczną. Dlatego potrzeba jasnego konsensusu pomiędzy chirurgiami, radioterapeutami i onkologami, odnośnie wskazań i wytycznych do stosowania poszczególnych metod radioterapii. Jak podkreślają eksperci, innowacyjne rozwiązania powinny być dedykowane dużym, doświadczonym ośrodkom, w tym ośrodkom kompleksowego leczenia nowotworów (przynajmniej jeden ośrodek w województwie). Zrównoważony rozwój radioterapii w Polsce powinien odbywać się z uwzględnieniem kryteriów koncentracji i kompleksowości opieki oraz przy podniesieniu wycen procedur i monitorowania ich jakości. 

 

W Polsce nadal ok 10-20% pacjentów pomimo wskazania nie jest leczona radioterapią. Wśród przyczyn takiego stanu są m.in.:

• skupienie kompleksowych procedur radioterapeutycznych w kilku dużych ośrodkach
• nierównomierny rozkład zakładów radioterapii na mapie Polski, co oznacza często konieczność długiego dojazdu dla pacjenta, przy braku rozwiązań organizacyjnych, ułatwiających pacjentom z mniejszych miejscowości/wsi dotarcie do placówek onkologicznych;
• braki kadrowe (radioterapeuci, fizycy medyczni);
• ograniczone doświadczenie w leczeniu innowacyjnymi technikami radioterapii;
• ograniczone finansowanie rozwoju radioterapii w zakresie innowacyjnych metod (nieuwzględnienie tych technologii w konkursach finansowanych z Narodowej Strategii Onkologicznej, funduszu medycznego);
• niskie finansowanie części procedur (zbyt niskie wyceny) radioterapeutycznych w stosunku do realnych kosztów ponoszonych przez świadczeniodawcę.

Rozwiązaniem mogłoby być stworzenie strategii rozwoju radioterapii na poziomie krajowym we współpracy ze środowiskiem medycznym i pacjenckim. Kluczem do poprawy wyników leczenia nowotworów w Polsce jest zapewnienie kompleksowej opieki i współpracy między ośrodkami w ramach Krajowej Sieci Onkologicznej i Narodowej Strategii Onkologicznej. Potrzebna jest także stała, systematyczna wymiana sprzętu na nowoczesne rozwiązania i dodatkowych modułów, aby nie zaprzepaścić postępu w radioterapii jaki miał miejsce do tej pory.

 
Eksperci podkreślają, że innowacyjne technologie (np. nóż cybernetyczny, tomoterapia, protonoterapia i inne) powinny coraz częściej być wykorzystywane w terapii onkologicznej, zwracając uwagę na korzyści dla samego pacjenta, ale też systemu opieki zdrowotnej. Pozwoliłoby to na poprawę jakości życia i codziennego funkcjonowania pacjenta, znacznie ograniczając czas samego zabiegu oraz zmniejszyłoby także koszty związane z wielokrotnymi dojazdami, hospitalizacją czy leczeniem ciężkich powikłań, jak również koszty pośrednie związane ze zwolnieniami i brakiem aktywności zawodowej.

 

Innowacyjna radioterapia niesie za sobą skrócenie czasu leczenia, poprawę jego skuteczności oraz podniesienie jakości życia pacjenta, jak również istotne korzyści organizacyjne i finansowe systemu ochrony zdrowia i samego pacjenta. Zakup innowacyjnych technologii w radioterapii jest droższy od standardowego akceleratora, ale jego stosowanie w praktyce klinicznej przynosi systematyczne oszczędności w kosztach bezpośrednich i pośrednich, co przekłada się na ekonomiczną opłacalność tych rozwiązań.