Badanie kliniczne SUNFISH było jednym z badań, na podstawie którego zarejestrowano do stosowania u pacjentów z rdzeniowym zanikiem mięśni (SMA) lek doustny – risdiplam. W badaniu tym uczestniczyło 180 pacjentów w wieku od 2 do 25 lat, chorujących na SMA typu 2, czyli takich, którzy nigdy nie zaczęli samodzielnie chodzić, oraz z SMA typu 3, którzy utracili zdolność samodzielnego chodzenia. Jest to jedyne badanie rejestracyjne leku na SMA, obejmujące dorosłych chorych. Co ważne, do badania SUNFISH byli kwalifikowani także ci pacjenci, którzy byli wykluczani z badań innych leków, ze względu na duże zaawansowanie choroby. Większość uczestników badania SUNFISH stanowili chorzy ze skoliozami, ciężkimi skoliozami, po przebytych operacjach kręgosłupa oraz z generalnie niską wyjściową punktacją w skalach oceniających funkcje motoryczne.

Najistotniejszym parametrem analizowanym w badaniu SUNFISH była zmiana w skali MFM-32 (Motor Function Measure), która jest zatwierdzonym instrumentem służącym do oceny zdolności motorycznych u dzieci i dorosłych z SMA. W naturalnym przebiegu rdzeniowego zaniku mięśni zawsze dochodzi do stopniowego pogorszenia funkcji motorycznych, czyli chorzy tracą kolejne punkty, natomiast wśród uczestników badania SUNFISH w ciągu 12 i 24 miesięcy leczenia zauważalna była poprawa. Pacjenci, otrzymujący leczenie risdiplamem, uzyskiwali kolejne punkty w skali MFM. Poprawa była widoczna także w skali HFMS (Hammersmith Functional Motor Scale) oraz w skali RULM (Revised Upper Limb Module), dotyczącej funkcji kończyn górnych. Dodatkowo, efekty stosowania terapii doustnej były oceniane z zastosowaniem kwestionariusza SMAIS (SMA Independence Scale), dotyczącego subiektywnej oceny stopnia samodzielności pacjentów. Kwestionariusz ten wypełniają sami pacjenci, a w przypadku młodszych dzieci, mających mniej niż 12 lat – ich opiekunowie. Jest to skala opracowana przez firmę Roche, służąca do oceny poziomu pomocy, jakiej pacjenci z rdzeniowym zanikiem mięśni potrzebują do wykonania różnych codziennych czynności. Okazało się, że dzięki leczeniu risdiplamem pacjenci wymagali coraz mniejszej pomocy ze strony opiekunów i coraz więcej codziennych czynności byli w ranie wykonać samodzielnie. Wzrost samodzielności był widoczny już w ciągu pierwszych 12 miesięcy leczenia risdiplamem. Badanie SUNFISH wykazało również duże bezpieczeństwo stosowania risdiplamu – w trakcie trwania badania nie zaobserwowano znaczących zdarzeń niepożądanych związanych z leczeniem.

W marcu tego roku zaprezentowano nowe dane obejmujące 4 lata obserwacji pacjentów uczestniczących w badaniu SUNFISH, przyjmujących lek risdiplam. Okazało się, że poprawa funkcji motorycznych w stosunku do wartości wyjściowych, zaobserwowana w pierwszym roku badania, mierzona skalą MFM-32, utrzymywała się do 4. roku leczenia. Tak długo utrzymująca się stabilizacja, w przypadku pacjentów z mocno zaawansowanym SMA, jest dużym sukcesem. Co więcej, u uczestników badania SUNFISH po 4 latach leczenia następowała dalsza poprawa lub stabilizacja w skali RULM (oceniającej sprawność kończyn górnych) oraz poprawa w skali SMAIS (oceniającej samodzielność chorych) – zarówno w opinii osób chorych, jak i opiekunów. Pacjenci i ich bliscy zauważali, że lepiej z samodzielnym jedzeniem, piciem, myciem się, czesaniem, myciem zębów, zapinaniem guzików czy podnoszeniem i przenoszeniem różnych przedmiotów. W czasie 4 lat leczenia spadał odsetek zdarzeń niepożądanych, co potwierdza korzystny profil bezpieczeństwa risdiplamu u osób z rdzeniowym zanikiem mięśni typu 2 i 3.

Wśród nowych wyników są także dane dotyczące stosowania się pacjentów do zaleceń dotyczących przyjmowania leku. Okazało się, że są one bardzo zadowalające – średnie realne przyjmowanie codziennej dawki leku wyniosło blisko 99%, z tego ponad 98% pacjentów przyjęło więcej niż 80% zaleconych dawek leku. Oznacza to, że przestrzeganie zaleceń związanych z terapią doustną nie stanowi problemu dla chorych.

Lek risdiplam jest obecnie zatwierdzony w ponad 90 krajach na całym świecie. Z powodzeniem stosuje go ponad 8 500 osób z SMA – od noworodków do osób powyżej 60. roku życia. Od września 2022 lek jest również refundowany dla polskich pacjentów od 2. miesiąca życia, u których występują przeciwwskazania do stosowania leczenia dokanałowego.


źródło: MDA