Radioterapia raka prostaty przeszła prawdziwą rewolucję w ciągu ostatnich lat w kierunku opracowania metod leczenia, które są bardziej skuteczne i wiążą się z mniejszą liczbą skutków ubocznych niż kiedykolwiek wcześniej. Innowacje w radioterapii raka prostaty objęły m.in. wdrożenie radioterapii z modulacją intensywności (IMRT), która umożliwia kształtowanie dawki wokół wrażliwych, zdrowych tkanek oraz radioterapii sterowanej obrazem (IGRT), która zapewnia dokładne ukierunkowanie dawki na aktualną pozycję prostaty. 

 

 

Jak podkreślała w wywiadzie dla redakcji Medicalpress, dr Alison Tree, onkolog z The Royal Marsden NHS Foundation Trust, Institute of Cancer Research w Wielkiej Brytanii - Te innowacje mają ponad połowę mniej skutków ubocznych, nawet gdy ta sama dawka jest dostarczana do prostaty. Ponadto coraz mniejsza liczba zabiegów jest potrzebna do wyleczenia pacjenta. Dawki terapeutyczne są bowiem zazwyczaj dostarczane za pomocą techniki zwanej stereotaktyczną radioterapią ciała (SBRT), w której leczenie odbywa się w zaledwie 5 zabiegach z precyzyjnym skupieniem dawki na prostacie. 

 

Dotychczasowe wyniki badania PACE-B, prowadzonego m.in. przez dr Alison Tree, pokazują, że zastosowanie technologii zrobotyzowanej radioterapii SBRT z użyciem CyberKnife, zwanej także radiochirurgią, zmniejsza częstość występowania późnej toksyczności pęcherza moczowego drugiego stopnia lub wyższego związanej z radioterapią stereotaktyczną w porównaniu z konwencjonalnym akceleratorem liniowym. Pacjenci otrzymujący SBRT miały mniej skutków ubocznych ze strony jelit i więcej skutków ubocznych ze strony pęcherza, ale ciężkie działania niepożądane występowały bardzo rzadko u wszystkich pacjentów.

 

Oprócz zwiększenia wygody i zmniejszenia obciążenia dla pacjentów, zastosowanie innowacyjnej radioterapii stereotaktycznej przynosi korzyści dla systemu opieki zdrowotnej w zakresie możliwości napromieniania większej ilości osób oraz odciążeniu pracą kadr medycznych, dzięki czemu leczenie jest bardziej wydajne.  

 

Innowacyjne metody radioterapii w leczeniu raka prostaty są dostępne i stosowane w praktyce klinicznej m.in w Wielkopolskim Centrum Onkologii i Narodowym Instytucie Onkologii - PIB w Gliwicach.

- Należy podkreślić, że leczenie z zastosowaniem noża cybernetycznego jest leczeniem nieinwazyjnym, nie wymagającym znieczulenia i realizowanym zaledwie w 5 dni. Z tego względu jest w mojej ocenie ustawione na podium metod terapeutycznych stosowanych w leczeniu raka stercza. Własne doświadczenia w pełni to potwierdzają, ponieważ dotychczas zastosowaliśmy takie leczenie u ponad 1000 chorych z rakiem stercza, a pierwsze zabiegi miały miejsce w 2013 roku. Wyniki leczenia dla pierwszej analizowanej grupy, która liczy 450 chorych wskazują na 96% kontrolę biochemiczną (brak wzrostu poziomu PSA) przy bardzo dobrej tolerancji leczenia. – informował prof. dr n. med. Piotr Milecki w raporcie „Radioterapia w Polsce w kontekście zmian systemowych – analiza i rekomendacje”, Ordynator Oddziału Radioterapii Onkologicznej I, Kierownik Zakładu Radioterapii I, Wielkopolskie Centrum Onkologii, Konsultant Wojewódzki ds. Radioterapii Onkologicznej.

- Coraz częściej stosujemy nóż cybernetyczny w przypadku wystąpienia przerzutów odległych do kości, mózgowia, płuc, itd. W tym przypadku wykorzystujemy dużą precyzję urządzenia oraz fakt bardzo dużego spadku dawki poza przerzutowym guzem co jest zaletą leczenia napromienianiem określanym jako radioterapia stereotaktyczna (SBRT). Mając w ośrodku na „pokładzie” całe spektrum nowoczesnych urządzeń możemy je dobierać w zależności od sytuacji klinicznej w której znalazł się chory, co pozwala wykorzystać ich zalety w sposób optymalny. - dodał prof. Milecki.

 

 

Radioterapia stereotaktyczna pozwala na precyzyjne wycelowanie w obszar guza nowotworowy. W ten sposób zagrożone narządy w pobliżu otrzymują niższą dawkę promieniowania. Obecnie stosuje się różne metody radioterapii stereotaktycznej, w tym napromienianie umożliwiające śledzenie guza w czasie rzeczywistym.

 

Jak wskazywała dr Alison Tree - Nowoczesna radioterapia to skuteczny i bezpieczny sposób leczenia raka prostaty. Jest odpowiedni dla mężczyzn z chorobą ograniczoną do prostaty +/- węzłów chłonnych miednicy. Wykazano również, że poprawia przeżywalność mężczyzn z rakiem prostaty z ograniczonymi przerzutami. Pacjenci w każdym wieku mogą odnieść korzyści, chociaż w przypadku bardzo młodych pacjentów (<55 lat) lub pacjentów z objawami niedrożności dolnych dróg moczowych, ze względu na dużą prostatę, operacja może być preferowana. U wszystkich pozostałych pacjentów radioterapia jest co najmniej tak dobra jak operacja, a w przypadku niektórych pacjentów (tych z bardzo zaawansowaną chorobą) jest wyraźnie lepsza. Jeśli choroba jest zlokalizowana w prostacie, szanse na wyleczenie są bardzo duże. Tak więc wyleczenie powinno być w takim przypadku oczekiwane u większości mężczyzn leczonych radioterapią. Skutki uboczne, takie jak zwiększenie częstości oddawania moczu czy wypróżnienia jelit, zwykle są krótkotrwałe. Tylko niewielki procent badanych mężczyzn miał nadal skutki uboczne po 2 latach od zakończenia leczenia.

 

 

Już teraz na świecie i w Europe dostępne są technologie umożliwiające adaptacyjną radioterapię SBRT, IGRT pod kontrolą rezonansu magnetycznego (MRI). Pozwalają one dynamicznie zmieniać miejsce, w którym dawka jest dostarczana tak, aby uwzględnić wewnętrzne przesunięcia anatomiczne, umożliwiając bardziej precyzyjne podawanie i potencjalnie mniejsze marginesy niż kiedykolwiek wcześniej. Ponadto, gdy guz jest wyraźnie widoczny na obrazie MRI, można zastosować większą dawkę napromieniania na ten obszar, pozwala na zwiększenie wskaźnika kontroli PSA (badanie FLAME). Trwają dalsze badania nad korzyściami klinicznymi radioterapii adaptacyjnej w raku prostaty m.in. aby odpowiedzieć na pytania,  czy raka prostaty można wyleczyć za pomocą zaledwie 2 zabiegów i czy można to zrobić bezpiecznie, wzmacniając dawkę na obszar prostaty zajęty przez raka, jednocześnie obniżając dawkę dla normalnie wyglądającej tkanki prostaty.