Reckitt i Mead Johnson tematem alergii na pokarm u dzieci i niemowląt zajmuje się od kilkudziesięciu lat. Firma głośno mówi o konieczności kompleksowego podejścia do walki z rosnącą skalą tego problemu u najmłodszych pacjentów. Tej problematyce po raz kolejny była poświęcona międzynarodowa konferencja Allergy Day –  wydarzenie, które od ośmiu lat tworzy przestrzeń do szerokiej dyskusji klinicystów na temat postępowania w alergii na mleko krowie i nowych możliwości wspomagania wczesnej remisji choroby. Tegoroczne grono panelu dyskusji zasilili specjaliści w zakresie alergologii, gastroenterologii, dermatologii i żywienia z 8 krajów Europy, w tym 3 ekspertów z Polski.

Podczas spotkania eksperci podkreślali, że alergia na pokarm, zaczynająca się najczęściej alergią na białka mleka krowiego w wieku niemowlęcym,  może utrzymywać się przez długi okres oraz może stanowić ryzyko rozwoju kolejnych chorób alergicznych, czyli marszu alergicznego, utrudniając codzienne życie pacjenta i całej jego rodziny. Konsekwencją rozwoju choroby alergicznej może być rozwój astmy, dokuczliwe problemy skórne, katar sienny. Eksperci wskazywali, że w ciągu ostatnich lat pojawiły się nowe obiecujące perspektywy dotyczące postrzegania immunologicznego podłoża rozwoju alergii pokarmowej oraz ograniczania ryzyka wystąpienia marszu alergicznego i  wspierania procesów indukcji tolerancji alergenów.

W kontekście zapobiegania alergii na pokarm, prof. Susanne Halken określała, że unikanie mleka modyfikowanego w pierwszym tygodniu życia, jak również wprowadzenie pokarmów potencjalnie alergizujących, m.in. jaja kurzego (ale tylko dobrze ugotowanego) lub orzeszków ziemnych (wyłącznie w odpowiedniej dla wieku postaci), w czasie rozszerzania diety, może zmniejszyć ryzyko alergii pokarmowej. Profesor Halken zwróciła uwagę, że wiedza w tym zakresie jest wciąż daleka od wystarczającej i potrzebne są dalsze badania. Ocena strategii dotyczącej zapobieganiu alergii na pokarm jest nie tylko kwestią skuteczności opartej na wiarygodnych danych naukowych, ale także równowagi między korzyściami, a poniesionymi stratami, preferencjami, dostępnością i kosztami takiej strategii. Do każdego pacjenta należy podchodzić indywidualnie, a rodzinom przedstawiać wszystkie dostępne interwencje, pozostawiając im możliwość wyboru.

Podstawą leczenia alergii na białka mleka krowiego jest stosowanie preparatów hipoalergicznych. Za najbezpieczniejsze uważane są preparaty aminokwasowe, uważane są za najbezpieczniejsze dla dzieci z alergią na mleko krowie, ponieważ nie wywołują u nich odpowiedzi immunologicznej. Wskazane są zwłaszcza w ciężkiej alergii na białka mleka krowiego (np. przebiegającej pod postacią wstrząsu anafilaktycznego lub zahamowania wzrastania). Stosowanie preparatów aminokwasowych nie pozwala jednak na nabywanie tolerancji immunologicznej. Wcześniej wykazano, że szybkie jej nabywanie jest możliwe przy zastosowaniu innych preparatów hipoalergicznych – hydrolizatów o znacznym stopniu hydrolizy białka zawierających probiotyk L rhamnosus GG (LGG).

Prof. Berni Canani przedstawił nieopublikowane jeszcze wyniki badania pozwalające na nabywanie tolerancji immunologicznej poprzez rozpoczynanie leczenia od preparatów aminkwasowych, a następnie kontynuację leczenia z zastosowaniem hydrolizatu kazeiny z LGG. Jest to leczenie typu „step-down” („schodzenia w dół”). W podsumowaniu profesor podkreślił, że w ciężkich przypadkach alergii na białka mleka krowiego, mieszanka aminokwasowa może być pierwszym  wyborem w postępowaniu dietetycznym, jednak po ustąpieniu objawów strategia  terapeutyczna, polegająca na zmianie preparatu aminokwasowego na hydrolizat kazeiny + LGG, może być skuteczna w stymulowaniu szybszego nabywania tolerancji immunologicznej.

Gastroenterolog Patrick Tounian przedstawił elementy, na które warto zwracać uwagę przy wyborze postępowania dietetycznego u pacjentów z alergią na białka mleka krowiego. Podkreślił trzy czynniki: tolerancję preparatu, skład i aspekt ekonomiczny. Ekspert argumentował, że wybór preparatu powinien opierać się na wiarygodnych badaniach klinicznych potwierdzających dobrą tolerancję produktu u niemowląt z alergią na białka mleka krowiego. Preparaty mlekozastępcze powinny zawierać odpowiednią ilość wapnia oraz właściwą proporcją wielonienasyconych kwasów tłuszczowych – kwasu arachidonowego (ARA) oraz dokozaheksaenowego (DHA). Nie mniej ważny wg niego jest  aspekt ekonomiczny wyboru preparatu. Badania przeprowadzone we Włoszech, Hiszpanii, Polsce, Wielkiej Brytanii, a ostatnio we Francji wykazały korzyści ekonomiczne stosowania hydrolizatu kazeiny o znacznym stopniu hydrolizy z LGG u niemowląt z alergią na białka mleka krowiego.

Według prof. Hanny Szajewskiej, specjalisty w zakresie żywienia dzieci,adania kliniczne to złożony i kompleksowy proces, a pandemia COVID-19 zasadniczo zmieniła ich specyfikę. Dlatego zostały opracowane nowe metodologie, w tym wykorzystanie technologii cyfrowych do ich prowadzenia. Zakłada się, że nowe podejście prawdopodobnie utrzyma się nawet po zakończeniu pandemii, będzie jednak wymagało oceny ryzyka i korzyści nowych metodologii w porównaniu z metodami stosowanymi w tradycyjnych badaniach klinicznych.

Dr Helen Howells, lekarz pierwszego kontaktu, podkreśliła, że podstawowa opieka zdrowotna stoi w obliczu bezprecedensowych wyzwań po pandemii. Tradycyjne metody dzielenia się informacjami i edukacja przynoszą ograniczone korzyści, dlatego potrzebne są nowe sposoby  promowania zmian. Jedną z możliwości poprawy opieki zdrowotnej jest wykorzystanie technologii cyfrowej, na którą składają się m.in. wspólne konsultacje i platformy szkoleniowe, a także korzystanie z aplikacji z opcją natychmiastowego dostępu do wsparcia.

Wspólną obserwacją specjalistów jest fakt, że po roku 2020, gdy większość małych pacjentów miała utrudniony dostęp do lekarzy, zaobserwowano wzrost ciężkich przypadków alergii. Już dziś pojawiają się pacjenci z poważnymi objawami gastrologicznymi, niedokrwistością, niedożywieniem oraz nasilonymi zmianami skórnymi spowodowanymi stresem. Warto podkreślić, że wprowadzone w związku z sytuacją epidemiczną teleporady nie sprawdziły się, szczególnie w przypadku diagnostyki alergii na białka mleka krowiego u niemowląt. Ta forma konsultacji, zapewne pozostanie już na stałe w systemie ochrony zdrowia, nie powinna być jednak metodą kontaktu z najmłodszym pacjentem i jego opiekunami.

Pomimo istnienia międzynarodowych wytycznych dotyczących postępowania w alergii na pokarmy – wyzwaniem są występujące w nich różnice. Wątpliwości budzi m.in. ocena, czy alergia jest nadmiernie diagnozowana, czy wręcz przeciwnie – wykrywana tylko częściowo i zbyt krótko leczona. Profesor Piotr Socha, gastroenterolog, podkreślił, że wyzwaniem w wielu krajach, w tym w Polsce, jest zbyt mało lub brak specjalistów z zakresu dietetyki klinicznej. Nawet tam, gdzie opieka dietetyczna  ujęta jest  w standardzie, np. w Wielkiej Brytanii, liczba dietetyków jest niewystarczająca do optymalnego prowadzenia pacjentów i edukacji żywieniowej rodziny – co podkreślała dietetyk Bianca Parau. Dieta z eliminacją mleka, a nierzadko także innych alergenów pokarmowych, bywa trudna do przestrzegania dla rodziców i opiekunów. Nadal brakuje wystarczającej wiedzy żywieniowej i rzetelnych źródeł informacji w tym zakresie.

Profesor Magdalena Trzeciak, dermatolog, zwracała uwagę, że u pacjentów z alergią wieloletnią, zwłaszcza z uciążliwymi, przetrwałymi objawami (jak w przypadku egzemy), należy pomyśleć o opiece psychologicznej. Jest to szczególnie istotne w przypadku problemów komunikacyjnych z opiekunami oraz w przypadku pacjentów, u których objawy występują po wieku wczesnodziecięcym.

 

W części krajowej, podczas 2. dnia konferencji, w dyskusji o wpływie alergii na białka mleka krowiego na jakość życia i zdrowie dziecka, zabrali głos profesorowie Hanna Szajewska, Piotr Socha oraz Mieczysława Czerwionka-Szaflarska, dyskusję prowadziła dr hab.  Andrea Horvath. Specjaliści zgodnie podkreślali, że „złotym środkiem” w prowadzeniu dziecka z alergią, zwłaszcza z różnorodnymi objawami, powinna być współpraca zespołu specjalistów. Dodatkowo ważnym, często niedocenianym aspektem w opiece nad dzieckiem z alergią jest jakość życia jego i jego otoczenia. Znaczącą rolę w edukacji powinny odgrywać towarzystwa naukowe oraz specjalistyczne placówki, kliniki i szpitale, które powinny stanowić wiarygodne źródła informacji dla lekarzy pierwszego kontaktu oraz pacjentów.

 

Wielowymiarowa edukacja powinna obejmować nie tylko całe środowisko medyczne i pacjentów, ale również placówki oświaty takie jak szkoły, żłobki, przedszkola, świetlice– podkreśliła Dr Andrea Horvath, gastroenterolog.

 

Szczególnym wyzwaniem w  alergii na pokarm jest systemowe podejście do rozszerzania świadomości w zakresie wpływu alergii na jakość życia pacjenta i jego bliskich.  Efektywne ekonomicznie rozwiązania ukierunkowane na zmniejszenie ryzyka kolejnych chorób alergicznych – marszu alergicznego  to odpowiedź na rosnące  wyzwania systemów ochrony zdrowia.

źródło: komunikat