Światowy Dzień Walki z Rakiem został ustanowiony w lutym 2000 roku, po to, aby symbolicznie wyrazić solidarność z pacjentami onkologicznymi, ale również po to, by przypomnieć o znaczeniu wczesnej diagnostyki chorób nowotworowych i potrzebie czujności onkologicznej. Choć wiele z pierwszych objawów raka jest niespecyficznych, to specjaliści opracowali listę tzw. czerwonych flag, czyli niepokojących objawów, które powinny być wskazaniem do niezwłocznej diagnostyki w kierunku wykluczenia lub potwierdzenia nowotworu.

1. Uporczywy kaszel lub chrypka utrzymujące się dłużej niż 3 tygodnie
2. Krew w odkrztuszanej plwocinie
3. Trudności z oddychaniem, duszności
4. Zmiana w wyglądzie pieprzyków na skórze
5. Niewyjaśniona zmiana nawyków związanych z wypróżnianiem – biegunka lub zaparcie utrzymujące się dłużej niż 3 tygodnie
6. Niewyjaśniony ból trwający dłużej niż 3 tygodnie
7. Utrata masy ciała z nieznanych przyczyn
8. Utrata apetytu
9. Utrzymująca się zgaga, niestrawność lub wzdęcia
10. Trudności z przełykaniem
11. Krew w moczu, spermie lub stolcu
12. Przewlekłe zmęczenie (trwające przez 3 miesiące)
13. Wyczuwalne guzki lub obrzmienia w piersiach, węzłach chłonnych, jądrach lub innych miejscach ciała, niegojące się owrzodzenia w jamie ustnej
14. Nasilone pocenie się w nocy
15. U kobiet – przedłużające się do 10 dni krwawienie miesiączkowe lub nietypowe krwawienia międzymiesiączkowe (w tym także krwawienia po stosunku seksualnym), a także krwawienia z dróg rodnych u kobiet po menopauzie.

W przypadku podejrzenia nowotworu pacjentowi przysługuje tzw. karta DiLO (Diagnostyki i Leczenia Onkologicznego), która działa jak priorytetowe skierowanie na badania. Osoba posiadająca kartę DiLO ma prawo do szybszej diagnostyki onkologicznej i leczenia. Zgodnie z założeniami, czas wykonania wstępnej diagnostyki onkologicznej nie powinien przekroczyć u takiego pacjenta 28 dni, a czas wykonania diagnostyki pogłębionej – 21 dni. Łącznie od momentu podejrzenia raka do postawienia ostatecznej diagnozy i rozpoczęcia leczenia nie powinno upłynąć więcej niż 7 tygodni.

Jednym z najczęściej występujących nowotworów jest rak pęcherza moczowego. To drugi najczęstszy nowotwór urologiczny (po raku prostaty), czwarty co do częstości występowania nowotwór u mężczyzn i dwunasty u kobiet. Rocznie w Polsce diagnozę raka pęcherza słyszy około 7500 osób. Częstość zachorowania na raka pęcherza wzrasta wraz z wiekiem – większość zachorowań dotyczy osób po 50. roku życia, a około 60% chorych ma ponad 65 lat.

Podstawowym objawem raka pęcherza moczowego, który występuje u zdecydowanej większości pacjentów z tym nowotworem, jest bezbolesny, przemijający krwiomocz, czyli pojawienie się krwi w moczu. Przyczynami krwiomoczu mogą być – oprócz nowotworu – zakażenia, stany zapalne nerek lub dróg moczowych, kamica moczowa oraz łagodny rozrost gruczołu krokowego u mężczyzn. Szacuje się jednak, że prawdopodobieństwo nowotworu u pacjenta, u którego wystąpił krwiomocz, wynosi około 13%. Stąd niezwykle ważne jest, żeby nie bagatelizować nawet pojedynczego epizodu krwiomoczu, lecz zgłosić się do lekarza w celu ustalenia przyczyny pojawienia się krwi w moczu! – mówi Aleksandra Rudnicka, rzecznik Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych, koordynatorka kampanii edukacyjnej RAK PĘCHERZA – WYKRYJ I LECZ!.

Drugim objawem mogącym sugerować raka pęcherza jest częste oddawanie moczu oraz ból podczas oddawania moczu. O częstym oddawaniu moczu mówimy wtedy, gdy ma to miejsce więcej niż 8 razy w ciągu dnia i 2 razy w nocy. Przyczyny tej dolegliwości mogą być bardzo różne, jak np.: przyjmowanie niektórych leków, infekcja układu moczowego, pęcherz nadreaktywny, kamica nerkowa, cukrzyca, zaburzenia na tle nerwicowym lub psychicznym, ale także nowotwory – rak prostaty lub rak pęcherza moczowego. W przypadku częstego i/lub bolesnego oddawania moczu, konieczne jest przeprowadzenie podstawowych badań diagnostycznych: badania ogólnego moczu oraz USG jamy brzusznej.

Kolejnymi niespecyficznymi objawami mogącymi świadczyć o rozwijającym się raku pęcherza są bóle brzucha lub okolicy lędźwiowo-krzyżowej, nawracające infekcje układu moczowego, a także niezamierzona utrata masy ciała (o więcej niż 10% w ciągu 6 miesięcy) oraz przewlekłe zmęczenie.

Pierwszym badaniem, które należy wykonać przy pojawieniu się dolegliwości mogących sugerować raka pęcherza jest badanie ogólne moczu. Jest to jedno z podstawowych badań, dostarczających sporej dawki informacji na temat stanu naszego zdrowia, dlatego powinno być wykonywane regularnie, raz w roku, niezależnie od tego, czy występują jakiekolwiek dolegliwości. Skierowanie na badanie ogólne moczu może wystawić lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, a także każdy inny lekarz, dowolnej specjalizacji. Badanie ogólne moczu znajduje się również w pakiecie bezpłatnych badań diagnostycznych Profilaktyka40Plus. Jednak, żeby wynik badania był wiarygodny, należy przestrzegać kilku prostych zasad dotyczących prawidłowego pobierania moczu do badania. Nieprzestrzeganie tych zasad może prowadzić do zafałszowania wyników, a tym samym do błędnej oceny stanu zdrowia, niepotrzebnego stresu i dalszej diagnostyki. O czym trzeba pamiętać?

• W dniu poprzedzającym badanie należy zrezygnować z intensywnego wysiłku fizycznego oraz z wysokobiałkowej diety.
• Mocz do badania należy pobrać rano, zaraz po wstaniu z łóżka.
• Przed pobraniem moczu należy starannie umyć ciepłą wodą zewnętrzne narządy moczowo-płciowe, a następnie wytrzeć je jednorazowym ręcznikiem. Do mycia nie należy używać środków dezynfekujących.
• Mocz pobieramy do jednorazowego pojemniczka, wypełniając go maksymalnie do 3/4 pojemności.
• Pobieramy mocz z tzw. środkowego strumienia. Oznacza to, że pierwszą partię moczu oddajemy do sedesu, a dopiero kolejną (mniej więcej, gdy jesteśmy w połowie oddawania moczu) – do pojemnika. Następnie odsuwamy pojemniczek i ostatnią partię moczu znowu oddajemy do sedesu.
• Próbkę moczu dostarczamy do laboratorium maksymalnie w ciągu 2 godzin (a jeśli jest to niemożliwe, przechowujemy ją w lodówce).
• Nie należy przynosić do badania moczu pobranego w podczas menstruacji ani bezpośrednio przed lub po menstruacji (chyba że lekarz zdecyduje inaczej).

 

Kampania edukacyjna RAK PĘCHERZA – WYKRYJ I LECZ! ma na celu zwiększenie świadomości społeczeństwa i wiedzy pacjentów oraz zwrócenie uwagi lekarzy na tę chorobę. Kampania jest prowadzona przez Polską Koalicję Pacjentów Onkologicznych od maja 2021 roku. Działania edukacyjne prowadzone są na stronie kampanii www.rakpecherza-wykryjilecz.pl oraz na profilu na Facebooku www.facebook.com/rak.pecherza.wykryj.i.lecz. Na Facebooku działa też zamknięta grupa wsparcia dla pacjentów z rakiem pęcherza i ich bliskich www.facebook.com/groups/rakpecherzawykryjilecz.

Patronat nad kampanią objęły Polskie Towarzystwo Urologiczne, Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej, Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Onkologicznych oraz Polskie Towarzystwo Pielęgniarek Stomijnych. Partnerem strategicznym jest firma Merck.

 

1. American Cancer Society. Signs and Symptoms of Cancer https://www.cancer.org/treatment/understanding-your-diagnosis/signs-and-symptoms-of-cancer.html
2. Cancer Research UK. Signs and symptoms of Cancer https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/cancer-symptoms
3. Wojciechowska Urszula, Didkowska Joanna, Michałek Irmina, Olasek Paweł, Ciuba Agata. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2018 roku. http://onkologia.org.pl/wp-content/uploads/Nowotwory_2018.pdf

4. World Bladder Cancer Patient Coalition. Symptoms & risk factors. https://worldbladdercancer.org/bladder-cancer-article/signs-risk-factors