Rak szyjki macicy jest w Polsce często diagnozowany w zaawansowanym stadium. Ten trend może ulec zmianie tylko wówczas, jeśli więcej kobiet będzie korzystało z bezpłatnych badań przesiewowych oraz społeczeństwo będzie zaszczepione przeciw wirusowi HPV. Rak szyjki macicy jest ciągle bardzo istotnym problemem społecznym – prawie ¾ chorych w Polsce ciągle umiera z jego powodu. To ponad 1500 osób rocznie.

Główne czynniki ryzyka raka szyjki macicy:

• infekcje wirusem brodawczaka ludzkiego o wysokim potencjale onkogennym (HR HPV), 
• wiek (zachorowalność zwiększa się wraz z wiekiem),
• wczesne rozpoczęcie życia seksualnego,
• duża liczba porodów,
• palenie papierosów,
• stwierdzona wcześniej zmiana patologiczna w badaniu cytologicznym,
• partnerzy seksualnie niemonogamiczni- w przypadku infekcji HPV ryzyko zachorowania wzrasta 20-krotnie.

Kluczowa jest profilaktyka

Przed zakażeniem HPV może uchronić szczepionka. Szczepienie jest najskuteczniejsze, jeśli zostanie przeprowadzone przed potencjalnym narażeniem na zakażenie HPV, do którego dochodzi przede wszystkim drogą kontaktów seksualnych. Dlatego ideałem jest szczepienie zarówno dziewczynek, jak  i chłopców przed rozpoczęciem współżycia, ale zalecane jest szczepienie również osób starszych, także tych, które współżycie już podjęły. Od 1 września 2024 r. szczepienia w ramach powszechnego programu szczepień przeciw HPV dostępne są dla dzieci i młodzieży w wieku od 9 do ukończenia 14 roku życia. Szczepienia przeciw HPV w ramach programu podawane są w dwóch dawkach. Odstęp między tymi dawkami w programie wynosi od 6 do 12 miesięcy.

17  stycznia do konsultacji społecznych został złożony projekt programu "Profilaktyka raka szyjki macicy" przygotowany przez Ministerstwo Zdrowia, który zakłada, że w ramach badań przesiewowych zostanie wykonany test HPV oraz cytologia na podłożu płynnym.

- Z ogromnym zadowoleniem przyjęliśmy tę decyzję Ministerstwa Zdrowia. To krok milowy w profilaktyce raka szyjki macicy. Test pozwoli na identyfikację konkretnych typów wirusa HPV, który jest odpowiedzialny za zachorowanie na ten nowotwór. Do tej pory nie było rozwiązania systemowego, które wspierałoby kobiety w wykrywaniu HPV. Są szczepienia dla dzieci i młodzieży, natomiast w dalszym ciągu nie wykrywamy wirusa HPV, a tylko dzięki szybkiej diagnozie jesteśmy w stanie zwiększyć skuteczność wczesnego wykrywania zmian przednowotworowych i uchronić kobiety przed groźnymi konsekwencjami. – mówi Anna Kupiecka, prezeska Fundacji Onkocafe.

Badanie będzie wykonywane u kobiet w wieku 25–64 lat. W przypadku ujemnego wyniku testu HPV HR, badanie będzie zalecane co 5 lat. W przypadku wyniku dodatniego, zostanie wykonywana cytologia na podłożu płynnym (LBC). Jeśli cytologia wykryje zmiany na szyjce macicy, pacjentka zostanie skierowana na dodatkowe badania w ramach pogłębionej diagnostyki. Obecnie podstawowym świadczeniem finansowanym przez NFZ w ramach Programu Profilaktyki Raka Szyjki Macicy jest cytologia klasyczna. Kobiety w wieku od 25 do 64 roku życia mogą wykonać ją bezpłatnie raz na trzy lata, a kobiety obciążone czynnikami ryzyka – raz w roku. 

Jest skuteczne leczenie

Jak mówi Anna Kupiecka - Profilaktyka to priorytet, ale musimy też zadbać o kobiety, które już chorują. Pacjentki z nawracającym lub przerzutowym rakiem szyjki macicy stanowią populację, której potrzeby medyczne do tej pory nie były w Polsce zabezpieczone.

Z szacunków wynika, że u ok. 80% pacjentek z zaawansowanym rakiem szyjki macicy choroba powróci w ciągu 2-3 lat od diagnozy pierwotnej. Tym bardziej ważne jest, aby miały one dostęp do skutecznego leczenia. Początek roku przyniósł dobre informacje dla pacjentek ze stwierdzonym nawrotem choroby. Od 1 stycznia 2025 roku pacjentki z zaawansowanym i nawrotowym rakiem szyjki macicy mają  dostęp do kolejnego leku stosowanego w immunoterapii – cemiplimabu w 2 i 3 linii leczenia, o ile wcześniej immunoterapii nie otrzymały. Immunoterapia jest wykorzystywana w wielu nowotworach. Układ immunologiczny człowieka broni jego organizm przed chorobami i atakuje nieprawidłowe komórki, w tym komórki nowotworowe. Zdarza się, że komórki nowotworowe są zdolne do tego, aby uniknąć ataku układu immunologicznego, co oznacza, że są odporne na podawane leczenie i przestaje ono być skuteczne.

- Zaawansowany rak szyjki macicy jest chorobą trudno leczącą się a nawrotowy staje się chorobą przewlekłą, nieuleczalną. Od zeszłego roku pacjentki w Polsce mają dostęp do immunoterapii  refundowanej przez NFZ, a od niedawna również w 2-giej i 3-ciej linii leczenia o ile wcześniej takiego leczenia nie otrzymały. Leczenie drugiego i kolejnego rzutu w zaawansowanym i przerzutowym raku szyjki macicy jest trudne i dobrze, że mamy dostępne leki skuteczniejsze i lepiej tolerowane niż standardowa chemioterapia. To szansa na dłuższe życie dla większej liczby chorych – mówi dr n. med. Beata Paulina Maćkowiak-Matejczyk, Koordynator Oddziału Onkologii Ginekologicznej Białostockiego Centrum Onkologii.


źródło:Fundacja OnkoCafe- Razem Lepiej