Prof. Rodryg Ramlau: Istnieją już ośrodki dysponujące odpowiednim zapleczem do stworzenia LCU. Potrzebne rozwiązania systemowe
Opublikowane 10 marca 2025
- Rak płuca to nowotwór szczególny – nie tylko ze względu na swoją agresywność, ale także ze względu na to, że jego skuteczne leczenie wymaga błyskawicznej diagnostyki, dostępu do nowoczesnych terapii i ścisłej współpracy lekarzy różnych specjalizacji – zaznacza prof. Rodryg Ramlau. Jego zdaniem kluczowym rozwiązaniem, które mogłoby zmienić obecny stan rzeczy, jest utworzenie Lung Cancer Units.
W lutym w Sejmie RP[1], eksperci, przedstawiciele ministerstwa zdrowia, parlamentarzyści i organizacje pacjentów mówili o potrzebie istotnych zmian systemowych w opiece nad pacjentami z rakiem płuca w Polsce. Dyskusja koncentrowała się na wyzwaniach w diagnostyce i leczeniu tej choroby oraz pilnej potrzebie wdrożenia ośrodków kompleksowej opieki Lung Cancer Units (LCU), które mogłyby znacząco poprawić wyniki terapii i koordynację opieki nad pacjentami, a tym samym poprawić przeżywalność polskich chorych i ujednolicić standard leczenia.
Prof. Rodryg Ramlau: Rak płuca wymaga interdyscyplinarnej i kompleksowej opieki
Jednym z kluczowych ekspertów zabierających głos w dyskusji był prof. Rodryg Ramlau, prezes Polskiej Grupy Raka Płuca i uznany autorytet w dziedzinie onkologii. W swojej wypowiedzi podkreślił, że nowoczesna opieka nad pacjentami z rakiem płuca nie może opierać się wyłącznie na leczeniu pojedynczych przypadków w rozproszonych ośrodkach, bez skoordynowanego planu postępowania. Prof. Rodryg Ramlau przypomniał, że w czerwcu ubiegłego roku PGRP, we współpracy z kilkunastoma towarzystwami naukowymi oraz organizacjami zajmującymi się tematyką raka płuca, zainicjowała Misję Rak Płuca 2024–2034[2], która zmapowała najpilniejsze wyzwania i wskazała kierunki poprawy opieki i konkretne rozwiązania.
- Rak płuca to nowotwór szczególny – nie tylko ze względu na swoją agresywność, ale także ze względu na to, że jego skuteczne leczenie wymaga błyskawicznej diagnostyki, dostępu do nowoczesnych terapii i ścisłej współpracy lekarzy różnych specjalizacji – zaznaczył prof. Ramlau.
Zdaniem Profesora kluczowym rozwiązaniem, które mogłoby zmienić obecny stan rzeczy, jest utworzenie Lung Cancer Units – wyspecjalizowanych, wielodyscyplinarnych ośrodków dedykowanych wyłącznie pacjentom z rakiem płuca. Podobne jednostki funkcjonują z powodzeniem w Niemczech, Francji czy Wielkiej Brytanii, znacznie skracając czas diagnostyki i zwiększając skuteczność leczenia.
- W tej chwili pacjent z podejrzeniem raka płuca często czeka tygodniami na pełną diagnostykę i rozpoczęcie leczenia. W tym czasie choroba postępuje, zmniejszając szanse na skuteczną terapię. W Lung Cancer Units diagnostyka mogłaby być realizowana kompleksowo, w jednym miejscu i w jak najkrótszym czasie. – dodał ekspert.
- Ponad 25 proc. wszystkich zgonów w Polsce z powodu nowotworów złośliwych wynika z przebiegu raka płuca. Naszym celem jest, aby w ciągu najbliższej dekady ten odsetek zmniejszył się do 15 proc. Konieczna jest także poprawa odsetka 5-letnich przeżyć z obecnych 14 proc. do co najmniej 20 proc. we wszystkich grupach wiekowych. – dodał Profesor Ramlau.
W raku płuca liczba nowych zachorowań jest niemal identyczna z liczbą zgonów: Według danych z Krajowego Rejestru Nowotworów w 2022 r. odnotowano 20,7 tys. nowych przypadków, podczas gdy w tym samym roku z powodu raka płuca zmarło 20,9 tys. osób. Tylko 15-20 proc. pacjentów, u których zdiagnozowano raka płuca, kwalifikuje się do leczenia radykalnego, tj. dającego szansę nie tylko na wydłużenie życia, ale na wyleczenie. U blisko 80 proc. chorych rak płuca diagnozowany jest już w postaci zaawansowanej.
Prof. Ramlau podkreślił również, że w Polsce istnieją już ośrodki dysponujące odpowiednim zapleczem do stworzenia LCU – kluczowe jest jednak ich formalne uznanie i wdrożenie systemowych rozwiązań umożliwiających ich funkcjonowanie.
Z punktu widzenia aktualnych i nadchodzących możliwości leczenia skojarzonego – w tym okołooperacyjnego i kolejnych linii w przypadku zaawansowanego raka płuca (program lekowy B.6. to najbardziej rozbudowany i skomplikowany program terapeutyczny w Polsce) LCU powinny powstawać w dużych ośrodkach onkologicznych lub w konsorcjum z nimi, w celu zapewnienia leczenia zgodnego ze standardami klinicznymi.
Co ważne gotowy projekt modelu LCU w Polsce, nad którym pracowali m.in. Konsultant Krajowy w dziedzinie Onkologii Klinicznej, liczni eksperci, w tym z Polskiej Grupy Raka Płuca, powstał w ramach Krajowej Rady Onkologicznej i w połowie 2024 roku został przekazany do resortu zdrowia do prac legislacyjnych.
Ministerstwo Zdrowia o statusie prac nad Lung Cancer Units
Dominika Janiszewska-Kajka, zastępca dyrektora Departamentu Lecznictwa w Ministerstwie Zdrowia, podczas posiedzenia sejmowej Podkomisji Stałej ds. Onkologii podkreśliła, że jednym z kluczowych działań jest wprowadzenie badań przesiewowych w kierunku raka płuca, w tym trwałe uwzględnienie niskodawkowej tomografii komputerowej w koszyku profilaktycznych programów zdrowotnych (przesiewowych).
Dyrektor zaznaczyła, że resort zdrowia dostrzega potrzebę poprawy jakości leczenia raka płuca i prowadzi analizy dotyczące sposobu organizacji i finansowania takich ośrodków. - Obecnie pracujemy nad wytycznymi, które pozwolą określić, jakie placówki mogłyby pełnić funkcję Lung Cancer Units. Jednym z kluczowych wyzwań jest ustalenie standardów kadrowych, sprzętowych oraz ścieżek finansowania takich jednostek. – mówiła.
Zapowiedziała również, że w najbliższych miesiącach mogą pojawić się pierwsze pilotażowe placówki tego typu, jednak zaznaczyła, że pełne wdrożenie tego modelu wymaga jeszcze doprecyzowania kwestii organizacyjnych i legislacyjnych.
Badania przesiewowe i dostęp do diagnostyki molekularnej – wciąż wiele do zrobienia
Podczas posiedzenia poruszony został również temat badań przesiewowych oraz dostępności nowoczesnej diagnostyki molekularnej, która jest kluczowa dla skutecznej terapii raka płuca. Aleksandra Wilk, przedstawicielka organizacji pacjenckiej, wskazała na problemy związane z finansowaniem badań diagnostycznych, takich jak oznaczanie ekspresji PD-L1, które mają kluczowe znaczenie dla kwalifikacji pacjentów do terapii immunoonkologicznych.
- Obecnie pacjenci często muszą finansować diagnostykę molekularną z własnych środków lub czekać na jej realizację w ramach ograniczonego budżetu placówek. To znacząco opóźnia rozpoczęcie leczenia i zmniejsza szanse na skuteczną terapię – alarmowała Wilk.
Eksperci zwrócili także uwagę na potrzebę wznowienia akredytacji zakładów patomorfologii, która nie tylko gwarantuje jakość badań diagnostycznych, ale też umożliwia ich pełne finansowanie przez płatnika publicznego. - W tej chwili cześć badań nie jest zlecanych (w tym ocena eksprsji białka PD-L1), ponieważ grono zakładów nie ma akredytacji, a od ponad roku nie jest ona kontynuowana – wskazywała prof. Renata Langfort, prezes Polskiego Towarzystwa Patologów, apelując do ministerstwa zdrowia o podjęcie pilnych działań w tym zakresie.
Według ekspertów i organizacji pacjentów, skuteczny program badań przesiewowych jest konieczny, aby diagnozować raka płuca na wczesnym etapie, kiedy możliwości skutecznego leczenia są największe. Z danych wynika, że obecnie większość przypadków wykrywana jest w zaawansowanym stadium, kiedy szanse na wyleczenie są znacznie ograniczone.
Pilna potrzeba systemowych zmian
Eksperci, pacjenci oraz parlamentarzyści byli zgodni co do tego, że Lung Cancer Units to model, który należy jak najszybciej wdrożyć w Polsce.
Najważniejsze postulaty z posiedzenia obejmują:
Najważniejsze postulaty z posiedzenia obejmują:
- Szybkie opracowanie wytycznych i konsensusu dla Lung Cancer Units i utworzenie pierwszych pilotażowych placówek.
- Poprawa dostępności badań diagnostycznych, w tym kompleksowego profilowania genomowego (CGP) oraz pełnego finansowania oznaczania ekspresji PD-L1 jako standardowego elementu badań predykcyjnych (diagnostycznych).
- Zwiększenie nakładów na program badań przesiewowych i jego finansowanie z koszyka świadczeń gwarantowanych, aby diagnozować raka płuca na wczesnym etapie.
- Zapewnienie pacjentom kompleksową i skoordynowaną opiekę, eliminując rozproszenie procesu diagnostyki i leczenia.
Środowisko medyczne i pacjenckie mówi w znacznym stopniu jednym głosem – wskazując jak bardzo potrzebne są kompleksowe zmiany w opiece nad pacjentami z rakiem płuca, a ich realizacja powinna stać się jednym z priorytetów systemu ochrony zdrowia w Polsce. Kluczowe pytanie brzmi: czy Ministerstwo Zdrowia i decydenci polityczni podejmą działania, które pozwolą na wdrożenie potrzebnych rozwiązań w tym roku?
[1] Posiedzenie Podkomisji ds. Onkologii, 20 lutego, Sejm RP
Autor:
Redakcja MedicalPress