W 2022 r. prawo wykonywania zawodu posiadało 310,0 tys. pielęgniarek, 41,1 tys. położnych, 37,9 tys. farmaceutów i 17,9 tys. diagnostów laboratoryjnych. W wartościach bezwzględnych, w stosunku do 2021 r., najbardziej wzrosła liczba pielęgniarek – o 4,2 tys.

Podobnie jak w roku poprzednim, również w 2022 r. zaobserwowano feminizację zawodów pielęgniarek i położnych. W 2022 r. wśród pielęgniarek posiadających prawo wykonywania zawodu odsetek kobiet wyniósł około 97,2%.

W grupie pielęgniarek i położnych widoczne były zmiany w strukturze wiekowej. Nadal obserwujemy wzrost liczby pielęgniarek w wieku 50 lat lub więcej oraz do 39 lat. W 2022 roku najwięcej pielęgniarek uprawnionych do wykonywania zawodu było w wieku 50-59 lat – 98,0 tys., jednak kolejną liczną grupą są pielęgniarki w wieku 60-69 lat (79,2 tys.) i 40-49 lat (55,3 tys.).

Podobnie jak w poprzednim roku, najmniej liczną grupę stanowiły pielęgniarki w wieku 80 lat lub więcej (1,7 tys.) i do 29 lat – 22,5 tys. W 2022 r. pielęgniarek w grupie wieku 70 lat lub więcej było prawie 27,2 tys., co stanowiło 8,7% ogólnej liczby osób z uprawnieniami do wykonywania zawodu pielęgniarki (5,9% w roku poprzednim).

Wśród pielęgniarek zaobserwowano zróżnicowanie struktury wieku mężczyzn i kobiet: wśród mężczyzn dominował udział osób w dwóch grupach wieku: 30-39 lat (powyżej 30% w obu analizowanych latach) i 40-49 lat (powyżej 28%), podczas gdy wśród kobiet zdecydowanie dominowały osoby w wieku 50-59 lat (około 32% w obu analizowanych latach).

Podobne tendencje jak w roku poprzednim wystąpiły w strukturze wieku położnych. W roku 2022 najliczniejsza była grupa położnych w wieku 50-59 lat – 12,1 tys., a ich udział w ogólnej liczbie położnych wynosił 29,5% (we wcześniejszych latach ponad 30%). Drugą pod względem liczby położnych była grupa w wieku 60-69 lat – 9,1 tys., co stanowiło 22,2% udziału. Natomiast najmniej liczna była grupa położnych w wieku 70 lat lub więcej – około 3,3 tys. (2,2 tys. w roku poprzednim). Położnych w wieku 30–39 lat było 4,9 tys. osób, co stanowiło 12% wszystkich osób uprawnionych do wykonywania tego zawodu.

Zdecydowaną większość wśród osób wykonujących zawód położnej stanowiły kobiety (99,8% kobiet w obu analizowanych latach). Całkowita liczba mężczyzn wykonujących w 2022 r. ten zawód wyniosła 78 osób, w 2021 r. – 76, dlatego dane mężczyzn z tej grupy zawodowej zostały ograniczone do danych ogólnych.

Populacja uprawnionych do wykonywania wybranych zawodów medycznych w Polsce obejmuje wszystkie osoby mające takie prawo, bez względu na status na rynku pracy i miejsce pracy, dlatego bardziej miarodajną informacją w odniesieniu do dostępności personelu medycznego jest liczba osób pracujących bezpośrednio z pacjentem.

Spośród pielęgniarek pracujących bezpośrednio z pacjentem największą ich liczbę odnotowano w 2022 r. w województwach: mazowieckim (34,9 tys.) i śląskim (25,0 tys.). Najniższa liczba pielęgniarek pracująca bezpośrednio z pacjentem wystąpiła w województwach najmniejszych: lubuskim (4,1 tys.) i opolskim (4,7 tys.).

Największa liczba pielęgniarek pracujących bezpośrednio z pacjentem w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w 2022 r. wystąpiła w województwach: świętokrzyskim (69,0), lubelskim (67,7) i podkarpackim (64,5), a najmniejsza w województwach: pomorskim (45,9), lubuskim (46,6) i wielkopolskim (47,8). Średnia dla Polski wyniosła 57 pielęgniarek na 10 tys. mieszkańców.

Wśród położnych najwięcej osób pracowało z pacjentem w 2022 r. w największych województwach: mazowieckim (4,8 tys. osób), śląskim (3,3 tys.) i wielkopolskim (2,8 tys.), a najmniej w lubuskim (0,5 tys. osób), opolskim oraz w warmińsko-mazurskim (po 0,6 tys. położnych).

W odniesieniu do liczby kobiet mieszkających w województwie – najwięcej położnych wystąpiło w 2022 r. w województwach: podkarpackim (17,1 osób na 10 tys. kobiet) i podlaskim (16,9), a najmniej w województwach: lubuskim (10,7) oraz pomorskim i warmińsko-mazurskim (odpowiednio 11,7 i 11,8). Średnia dla Polski wyniosła 14 położnych na 10 tys. kobiet.

W przypadku diagnostów laboratoryjnych (średnia dla Polski 3,3 w 2022 r.) i farmaceutów (średnia dla Polski 7,5 w 2022 r.) nie ma istotnych różnic pomiędzy średnią osób pracujących z pacjentem w tych zawodach medycznych a liczbą osób w poszczególnych województwach w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców.

W przypadku fizjoterapeutów średnia dla Polski na 10 tys. mieszkańców w 2022 r. wyniosła 9,3 osób (wzrasta z roku na rok), przy czym najwyższy wskaźnik odnotowano w województwie podkarpackim (prawie 16 osób), a najmniejszy w wielkopolskim (5 fizjoterapeutów na 10 tys. mieszkańców).

Liczba osób pracujących bezpośrednio z pacjentem w zawodzie farmaceuty w ostatnich trzech latach (2020–2022) utrzymuje się na tym samym poziomie (powyżej 28 tys. farmaceutów).

Największą liczbą bezwzględną farmaceutów pracujących w aptekach i punktach aptecznych w 2022 r. charakteryzowało się największe województwo: mazowieckie – ponad 4 tys. osób, natomiast najmniejszą województwa o najmniejszej liczbie mieszkańców: opolskie – 661 osób i lubuskie – 582 osoby.

Pełniejszy obraz przedstawia analiza liczby farmaceutów w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w poszczególnych województwach. Wskaźnik ten był najwyższy w województwach: łódzkim i lubelskim – wyniósł 9 farmaceutów na 10 tys. mieszkańców, najniższy natomiast w województwie warmińsko-mazurskim (5 osób), przy czym średni wskaźnik dla Polski wyniósł w 2022 r. 7,5.

Podobnie jak w grupie osób posiadających prawo wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej, odnotowano dominujący udział kobiet wykonujących ten zawód i pracujących bezpośrednio z pacjentem, znacznie wyraźniejszy wśród położnych (prawie 99,8% kobiet w obydwóch latach) niż wśród pielęgniarek, gdzie kobiety stanowiły blisko 96,8% w 2022 r. – o 0,2 p. proc. mniej niż w 2021 r.

Wśród kobiet wykonujących pracę pielęgniarki najliczniejszą grupą były osoby w wieku 50–59 lat, które stanowiły 40% w 2022 r. i 38,8% rok wcześniej. Natomiast wśród mężczyzn dominują osoby w wieku 30–39 lat (33,4%, o 0,1 p. proc. więcej niż przed rokiem).

Całkowita liczba mężczyzn pracujących bezpośrednio z pacjentem wykonujących zawód położnej w 2022 r. wynosiła 61 osób, w 2021 r. – 57. Najliczniejszą grupą wśród położnych kobiet pracujących bezpośrednio z pacjentem w 2022 r. były osoby w wieku 50-59 lat (35,5%, rok wcześniej – 35,9%). Wśród farmaceutów pracujących bezpośrednio z pacjentem przeważają kobiety, w ostatnich 3 latach (2020-2022) ich udział w każdym roku wynosił około 83%.

W grupie pielęgniarek średni wiek osoby pracującej bezpośrednio z pacjentem w 2022 roku wynosił 50 lat. Wśród mężczyzn był on zdecydowanie niższy (ok. 41 lat) niż wśród kobiet (50 lat).

Średni wiek ogółu położnych pracujących z pacjentem w 2022 r. wynosił 47 lat (46 lat w roku poprzednim). Ze względu na ogromną dominację kobiet w zawodzie położnej podobnie wyglądał średni wiek kobiet w 2022 r., który wyniósł około 47 lat i był wyższy niż przeciętny wiek mężczyzn (38 lat).

W odniesieniu do czterech zawodów medycznych: lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek i położnych zastosowano wyniki analizy źródeł administracyjnych, w tym głównie rejestrów. Ta metoda pozwoliła na uzyskanie danych wynikowych o znacznie lepszej jakości niż dotychczas stosowane. Prezentowane dane odnoszą się do stanu na dzień 31 grudnia 2022 r., z wyjątkiem danych o absolwentach kierunków medycznych, gdzie wykorzystane zostały dane za rok akademicki 2021/2022.

Dane na temat kadry medycznej pochodzą z Ministerstwa Zdrowia (w tym dane z Ministerstwa Obrony Narodowej), Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz GUS. Dane o kadrze pracującej bezpośrednio z pacjentem dotyczą osób pracujących w placówkach opieki zdrowotnej a także w żłobkach, klubach dziecięcych i domach pomocy społecznej, gdzie świadczona praca uznawana jest jako wykonywanie zawodu medycznego, bez względu na formę zatrudnienia (samozatrudnienie, umowa o pracę, umowa cywilno-prawna). Każdy pracownik jest liczony tylko raz, w głównym miejscu pracy.

Ze względu na niepełną realizację obowiązku statystycznego przez podmioty lecznicze, szczególnie praktyki zawodowe, dane dotyczące osób pracujących z pacjentem mogą być niższe niż stan faktyczny. Dlatego, w wyniku przeprowadzonych prac metodologicznych, dane dotyczące lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek i położnych za lata 2020, 2021 i 2022 zostały oszacowane w oparciu wyłącznie o źródła administracyjne, w tym rejestry. Dane te są nieporównywalne z danymi publikowanymi wcześniej.

W pracach nad algorytmem, służącym do oszacowania liczby lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek i położnych wykorzystano następujące źródła administracyjne:

• Wykaz ZUS płatników składek (ZUS),
• Rejestr podmiotów wykonujących działalność leczniczą (MZ),
• Rejestry praktyk lekarskich (MZ),
• Wykaz podmiotów, z którymi NFZ podpisał umowę na świadczenie usług medycznych (NFZ),
• Centralny Rejestr Pielęgniarek i Położnych (NIPiP),
• Centralny Rejestr Lekarzy i Lekarzy Dentystów (NIL).

W pracach wykorzystano także zbiory opracowane w GUS na potrzeby innych badań statystycznych, np. zbiór BJS (Baza Jednostek Statystycznych), co pozwoliło na uniknięcie powielania części prac.

Źródło informacji: Kurier mp.pl