Zdrowie to nie tylko brak choroby – rozmowa o sile psychiki i profilaktyce

Opublikowane 26 września 2025
Zdrowie to nie tylko brak choroby – rozmowa o sile psychiki i profilaktyce

Zdrowie to nie tylko brak choroby, ale umiejętność zachowania równowagi między ciałem a psychiką, nawet w obliczu trudności. Coraz częściej mówimy o potrzebie podejścia holistycznego, które łączy profilaktykę, wiedzę medyczną i wsparcie psychologiczne. Właśnie temu służy Dzień Świadomości Zdrowotnej – inicjatywa Fundacji Szklane Domy i Karkonoskiego Sejmiku Osób Niepełnosprawnych, organizowana w ramach obchodów Światowego Dnia Onkologii. O znaczeniu integracji wiedzy o ciele i psychice, radzeniu sobie z mitami wokół chorób nowotworowych oraz o sile uważności i relacji rozmawiamy z Eweliną Bondyrą-Łuczką – psychologiem, trenerem, coachem z akredytacją ICF oraz doradcą zawodowym, która od lat wspiera osoby zmagające się z chorobą, kryzysem i wyzwaniami codzienności.

Dzień Świadomości Zdrowotnej to inicjatywa Fundacji Szklane Domy i Karkonoskiego Sejmiku Osób Niepełnosprawnych wokół Światowego Dnia Onkologii. Proszę opowiedzieć więcej o tym wydarzeniu - kiedy i gdzie jest ono planowane?

Dzień Świadomości Zdrowotnej to inicjatywa, którą organizujemy wspólnie jako Fundacja Szklane Domy i Karkonoski Sejmik Osób Niepełnosprawnych w ramach obchodów Światowego Dnia Onkologii. Wydarzenie odbędzie się 3 października 2025 roku o godzinie 11:00 w Hotelu Filmar w Toruniu, przy ul. Grudziądzkiej 39–43.

W programie przewidziane są m.in. warsztaty z dietetykiem, prelekcje specjalistów oraz warsztaty psychologiczne. Chcemy nie tylko przekazywać wiedzę na temat profilaktyki i leczenia chorób nowotworowych, ale również wzmacniać psychiczne zasoby osób z doświadczeniem choroby. Wierzymy, że rak to nie wyrok a odpowiednie wsparcie, dostęp do informacji i profilaktyka mają realny wpływ na jakość życia i rokowania pacjentów.

Choroby onkologiczne są jednym z istotnych tematów, które podejmujemy. Wiele osób  z orzeczeniem o niepełnosprawności, które uczestniczą w naszych działaniach, zmaga się lub zmagało się z chorobą nowotworową. Dlatego Dzień Świadomości Zdrowotnej kierujemy zarówno do osób z niepełnosprawnościami, jak i do wszystkich, którzy chcą poszerzyć swoją wiedzę z zakresu profilaktyki onkologicznej, zdrowego stylu życia oraz wsparcia psychologicznego.

Serdecznie zapraszamy do udziału – to będzie dzień pełen rzetelnej wiedzy, inspiracji i empatii. To wydarzenie ma nie tylko wymiar informacyjny, ale także integracyjny – buduje mosty między środowiskami pacjentów, lekarzy i organizacji pozarządowych.
 
Dlaczego dieta i zdrowie psychiczne są tak ważne w codziennym funkcjonowaniu? Dlaczego dla osób zmagających się z chorobami nowotworowymi to ważne zagadnienie?

Holistyczne podejście do zdrowia to patrzenie na człowieka jako całość – z uwzględnieniem nie tylko ciała, ale również psychiki, emocji, stylu życia, relacji społecznych i otoczenia. Zakłada ono, że wszystkie te elementy są ze sobą powiązane i wzajemnie na siebie oddziałują. Dieta i zdrowie psychiczne to dwa kluczowe filary codziennego funkcjonowania, które się przenikają i wzajemnie wspierają. Coraz więcej mówi się dziś o tzw. higienie życia, czyli świadomym dbaniu o równowagę między ciałem a psychiką. Obejmuje to jakość snu, aktywność fizyczną, sposób odżywiania, a także umiejętność zarządzania stresem. Niestety, szybkie tempo życia, presja społeczna i przeciążenie informacyjne sprawiają, że coraz więcej osób doświadcza wypalenia, obniżonego nastroju czy depresji – która, obok chorób nowotworowych, zaliczana jest dziś do chorób cywilizacyjnych. Dlatego tak ważne jest kierowanie uwagi na profilaktykę zarówno w obszarze zdrowia fizycznego, jak i psychicznego.

W przypadku osób zmagających się z chorobą nowotworową dieta i zdrowie psychiczne nabierają szczególnego znaczenia. Nowotwór to nie tylko wyzwanie dla ciała, ale również głęboki kryzys emocjonalny, który potrafi całkowicie zmienić perspektywę życia. Towarzyszy mu często lęk, poczucie straty, niepewność o przyszłość – a to wszystko wpływa na przebieg leczenia i codzienne funkcjonowanie. W takiej sytuacji wsparcie psychiczne jest kluczowe – pomaga nie tylko lepiej znosić trudności związane z terapią, ale również podejmować decyzje, budować poczucie sprawczości i zachować godność w procesie leczenia. Równie istotna jest odpowiednia dieta, która może wzmacniać organizm, wspierać odporność, łagodzić skutki uboczne leczenia i poprawiać ogólne samopoczucie pacjenta.

Nie można też zapominać o roli relacji społecznych – samotność i izolacja znacząco obniżają zdolność organizmu do radzenia sobie z chorobą. Dlatego tak ważne są inicjatywy edukacyjne, wydarzenia wspierające i dostęp do specjalistycznej pomocy psychologicznej oraz dietetycznej. Naszym celem jako specjalistów jest pokazywanie, że zdrowie to nie tylko brak choroby, ale też zdolność do odczuwania jakości życia mimo trudności – i właśnie temu służy integracja wiedzy o ciele i psychice.
 
Jak dbać o zdrowie psychiczne i kondycję zdrowotną w czasach, kiedy żyjemy w pośpiechu, gdy media społecznościowe i szybki dostęp do informacji także nie ułatwiają funkcjonowania i docierania do prawdziwych informacji?

W dzisiejszych czasach, kiedy żyjemy w ciągłym pośpiechu, a media społecznościowe i szybki dostęp do informacji często powodują chaos informacyjny, szczególnie ważne jest, aby umieć dbać o zdrowie psychiczne i kondycję zdrowotną. Niestety, w tym natłoku informacji bardzo łatwo natknąć się na fake newsy, które mogą wprowadzać niepotrzebny stres, niepokój czy wręcz szkodliwe przekonania.

Jak więc dbać o zdrowie psychiczne i kondycję zdrowotną, gdy codzienność wymaga od nas szybkiego tempa? Przede wszystkim warto wprowadzić do swojego życia małe, ale systematyczne nawyki, które pomagają zachować równowagę. Może to być krótka codzienna praktyka uważności lub medytacji, która pozwala zatrzymać się i złapać oddech, regularna, nawet niewielka aktywność fizyczna, która poprawia samopoczucie i wspiera ciało, a także świadome planowanie posiłków, które odżywiają organizm.
Ważne jest także, aby nie nakręcać się negatywnymi emocjami wynikającymi z nadmiaru informacji czy sprzecznych opinii. Zdrowie psychiczne wymaga ochrony, a umiejętność dystansowania się od chaosu pomaga zachować spokój i jasność myślenia. Warto wyznaczać sobie konkretne momenty na przeglądanie wiadomości, świadomie wybierać źródła informacji i otaczać się ludźmi, którzy wspierają, a nie generują lęk.

Nie można zapominać także o kontakcie z bliskimi, przyjaciółmi czy właśnie grupami wsparcia, które mogą być ważnym elementem budowania poczucia przynależności i bezpieczeństwa. Jeśli czujemy, że samodzielne radzenie sobie jest trudne, warto poszukać pomocy specjalistów – psychologów, dietetyków, terapeutów – którzy pomogą indywidualnie dopasować strategie dbania o zdrowie. Realne grupy wsparcia, spotkania z ekspertami czy warsztaty to miejsca, gdzie można uzyskać rzetelną wiedzę, a także poczuć, że nie jest się samemu w trudnej sytuacji. Nasza Fundacja współpracuje z organizacjami pacjentów onkologicznych i jesteśmy otwarci na kontakt – każdy, kto potrzebuje wsparcia, może do nas się zwrócić.
 
Jak rozmawiać z rodziną i osobami, które dotknął problem nowotworowy?
 
Rozmowa z osobą, którą dotknął problem nowotworowy, to przede wszystkim akt obecności, a nie szukania właściwych słów. W sytuacji choroby onkologicznej pojawia się cały wachlarz emocji – lęk, złość, smutek, bezradność, czasem poczucie winy czy wstydu. To normalne i ludzkie reakcje na sytuację zagrożenia zdrowia i życia. Zarówno osoby chore, jak i ich bliscy, mierzą się z psychologicznym kryzysem – dlatego tak ważne jest, by dawać przestrzeń na emocje, nie oceniać i nie pocieszać „na siłę”.

Najlepiej unikać powierzchownego pocieszania („będzie dobrze”, „trzeba być silnym”) czy dawania rad bez pytania, zwłaszcza w temacie leczenia czy stylu życia. Osoba chora i jej rodzina są często przytłoczeni informacjami – więcej „dobrych rad” może zwiększać stres. Zamiast tego warto postawić na proste komunikaty wsparcia: „Jestem, gdybyś potrzebował/potrzebowała pogadać”, „Co mogę teraz dla Ciebie zrobić?”, „Czy chcesz o tym porozmawiać?”. Warto dostosować się do tempa drugiej osoby i dać przestrzeń do autentycznego wyrażania emocji.

Jednocześnie warto pamiętać o tym, by dbać o zdrowie psychiczne – zarówno osoby chorej, jak i jej otoczenia. To naturalne, że emocje w takiej sytuacji są silne, zmienne i czasem trudne do udźwignięcia. Prawdziwa siła psychiczna nie polega na braku trudnych emocji, ale na umiejętności ich przeżywania, regulowania i szukania wsparcia wtedy, gdy tego potrzebujemy. Wsparciem może być rozmowa z psychologiem, uczestnictwo w grupie wsparcia czy po prostu szczera rozmowa z zaufaną osobą. Równie istotne jest to, by nie rezygnować z codziennych rytuałów, które dają poczucie normalności – spacer, sen, ulubiona muzyka, chwila ciszy czy krótka aktywność fizyczna pomagają „wrócić do siebie” i złapać oddech.
 
Dlaczego wokół onkologii i chorób nowotworowych narosło tyle mitów? Jak psychicznie uodpornić się na takie sytuacji i czy w ogóle jest to możliwe?

Wokół onkologii i chorób nowotworowych narosło wiele mitów, ponieważ temat ten od lat budzi silne emocje, przede wszystkim lęk przed chorobą i śmiercią. Nowotwory były przez długi czas postrzegane jako wyrok, a nie diagnoza, z którą można funkcjonować, leczyć się i żyć – stąd w społecznej wyobraźni powstało wiele uproszczeń, stereotypów i przekonań nieopartych na faktach. Luki w wiedzy często wypełniane są przez przypadkowe informacje z Internetu i niesprawdzone opinie. To sprzyja tworzeniu mitów, które mogą zwiększać stres, poczucie winy lub fałszywe nadzieje – a tym samym utrudniać radzenie sobie psychiczne w sytuacji choroby.

Z psychologicznego punktu widzenia takie narracje działają jak filtry, przez które osoby chore patrzą na swoją sytuację. Często słyszą one opinie typu: „rak to na pewno stres”, „leki bardziej szkodzą niż pomagają” – a to rodzi ogromną presję, dezorientację i emocjonalne przeciążenie.

Człowiek zaczyna się zastanawiać, co zrobił „nie tak” albo wpada w spiralę lęku. Przykładem są mity wokół radioterapii, pacjenci mogą usłyszeć, że  „nie mogą w czasie leczenia przebywać z bliskimi, bo promieniują”. Podobne stereotypy funkcjonują również wokół chemioterapii, czy innych technik leczenia. Takie powielane nieprawdziwe informacje wywołują dodatkowy strach i niechęć do leczenia lub przerywanie terapii.

Warto podkreślić, że współczesna radioterapia to niezwykle precyzyjna i bezpieczna metoda leczenia nowotworów, która pozwala skutecznie niszczyć komórki rakowe przy maksymalnym oszczędzaniu zdrowych tkanek. Dlatego tak ważne jest, by szukać informacji w wiarygodnych źródłach i zawsze konsultować wątpliwości ze specjalistą, najlepiej radioterapeutą onkologicznym, który może rzetelnie wyjaśnić wszystkie obawy. Również podczas naszego wydarzenia, 3 października, będziemy rozmawiać o mitach i fake newsach, które potrafią podważać zaufanie do medycyny i osłabiać skuteczność terapii.

Czy można się na to uodpornić? Nie w pełni, bo jesteśmy istotami społecznymi i chłoniemy informacje z otoczenia. Można jednak budować psychologiczną odporność poprzez kilka ważnych kroków. Po pierwsze – świadome filtrowanie informacji: warto pytać siebie, skąd pochodzi dana treść, kto ją mówi i czy naprawdę nam służy. Po drugie – kontakt z rzetelnym wsparciem: rozmowa z lekarzem, psychologiem, doświadczonym doradcą onkologicznym pomaga oddzielić fakty od emocji i mitów. Po trzecie – świadomość swoich emocji i reakcji: jeśli coś nas przeraża, warto to nazwać, poszukać wsparcia i nie zostawać z tym samemu. Psychika potrzebuje bezpieczeństwa i poczucia wpływu – nawet w sytuacjach trudnych.
 
⁠Fundacja Szklane Domy i KSON podejmują wspólnie wiele działań edukacyjnych. Czego dotyczą te działania w obszarze zdrowia?
 
Fundacja Szklane Domy wraz z Karkonoskim Sejmikiem Osób Niepełnosprawnych podejmują wiele wspólnych działań, które łączą edukację, promocję zdrowia i wsparcie osób z niepełnosprawnościami. Nasze inicjatywy są bardzo różnorodne, ale łączy je wspólna idea – dbanie o zdrowie w sposób kompleksowy.

Aktywnie uczestniczymy w wydarzeniach, które promują aktywność fizyczną i integrację społeczną – takich jak Półmaraton Praski, w którym wystartowaliśmy razem z naszym podopiecznym poruszającym się na wózku, a także VIII Charytatywny Triathlon i Paratriathlon „Kraina Bugu” w Janowie Podlaskim. Tego rodzaju wydarzenia to dla nas nie tylko sport, ale także forma promocji terapii ruchowej, przełamywania barier i budowania wspólnoty.

Organizujemy także lokalne wydarzenia edukacyjne, takie jak „Dzień Zdrowia” – spacer nordic walking, który łączy aktywność fizyczną z rozmową o profilaktyce zdrowotnej, czy „Piknik Rodzinny”, który promuje wspólne spędzanie czasu jako fundament zdrowia psychicznego. W naszych działaniach duży nacisk kładziemy również na wsparcie osób cierpiących na zaburzenia psychiczne – prowadzimy działania integracyjne, edukacyjne i wspierające dla tych, którzy na co dzień zmagają się z trudnościami zdrowotnymi i społecznymi. A już niebawem – 3 października 2025 r. – Dzień Świadomości Zdrowotnej, na który jeszcze raz serdecznie zapraszam. Bądźcie z nami!

 
***
 
Ewelina Bondyra-Łuczka – psycholog, trener, coach z akredytacją ICF oraz doradca zawodowy. Ukończyła studia doktoranckie ze społecznej psychologii osobowości. Pracuje w nurcie poznawczo-behawioralnym oraz terapii skoncentrowanej na rozwiązaniach, prowadząc indywidualne i grupowe sesje rozwojowe oraz coachingowe.
Związana z Karkonoskim Sejmikiem Osób Niepełnosprawnych i Fundacją Szklane Domy, gdzie wspiera osoby mierzące się z trudnościami życiowymi, wykluczeniem i zmianami zawodowymi. Prowadzi szkolenia z zakresu psychoedukacji, warsztaty oraz programy rozwojowe. Szczególnie interesuje się psychologią porażki i praktyką uważności.



źródło: Fundacja Szklane Domy