Sezon na kaszel? Już dziś zabezpiecz swoje drogi oddechowe
Opublikowane 23 września 2022
Zbliżająca się jesień oznacza często początek sezonu kaszlowego. Doskonale nam znany dźwięk kaszlu nie zawsze jednak oznacza przeziębienie. Nie zapominajmy o krztuścu – ostrej zakaźnej chorobie dróg oddechowych, która wciąż może zagrażać naszemu zdrowiu. Jak możemy zabezpieczyć swoje drogi oddechowe? Rozwiązaniem jest szczepienie, nie tylko dzieci, ale także dorosłych.
Krztusiec to choroba, na którą można zachorować w każdym wieku, a nawet kilka razy w życiu, ponieważ przebycie choroby nie pozostawia trwałej odporności[i]. W Polsce ponad połowa przypadków krztuśca dotyczy osób powyżej 15 r.ż., a najwyższa zapadalność w tej grupie jest w wieku 15 - 19 oraz 60 - 64 lata[ii].
Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania krztuścowi są szczepienia, które zalecane są wszystkim dorosłym w postaci pojedynczej dawki przypominającej co 10 lat[iii] [iv].
KRZTUSIEC – FAKTY:
- ostra choroba zakaźna dróg oddechowych wywoływana przez bakterię – pałeczkę krztuśca, przebiegająca pod postacią przewlekłego, napadowego kaszlu;[v]
- bardzo zakaźny – łatwiej się nim zakazić niż grypą, a jeden chory zakaża nawet od 12 do 17 osób;[vi]
- trudny do rozpoznania – na jeden zdiagnozowany przypadek krztuśca może przypadać nawet kilkadziesiąt niezdiagnozowanych zachorowań;[vii],
- może być bardzo uciążliwy u dorosłych, bo kaszel może trwać nawet trzy miesiące i powodować powikłania, takie jak m.in.: zapalenie płuc, przepuklina czy nietrzymanie moczu a nawet złamania żeber.[viii], [ix]
Chory człowiek może zakażać nawet do 5 tygodni!
Źródłem zakażenia jest chory człowiek zarówno z pełnoobjawowym krztuścem, jak i łagodną postacią choroby, który może zakażać nawet 4 - 5 tygodni.5 Zakażenie pałeczką krztuśca przenosi się drogą kropelkową (poprzez kaszel, kichanie, mówienie). Krztusiec jest bardzo zakaźny, łatwiej jest się nim zakazić niż grypą, świnką, różyczką czy ospą wietrzną – jeden chory może zainfekować nawet do 17 osób.
- Pamiętajmy, że do zakażenia dochodzi głównie drogą kropelkową. Jest to np. kontakt z chorym, twarzą w twarz w odległości do 1 m. Uważajmy także na dzielenie się jedzeniem lub używanie tych samych sztućców, ponieważ mamy wtedy bezpośredni kontakt z wydzielinami chorego. Przebywanie w zamkniętym pomieszczeniu z chorym w bliskiej odległości co najmniej przez godzinę także może prowadzić do zakażenia – ostrzega dr n. med. Justyna Tymińska, specjalista medycyny rodzinnej na co dzień kwalifikujący do szczepień, wykładowca Uczelni Łazarskiego w Warszawie, w tym Centrum Symulacji Medycznej.
Krztusiec u dorosłych
Krztusiec u dorosłych przebiega w sposób odmienny niż u dzieci, dorośli częściej skarżą się na długotrwały kaszel5. Te niespecyficzne objawy utrudniają właściwe rozpoznanie choroby.7 Średnio co czwarty dorosły doświadcza powikłań po krztuścu, a ryzyko ich wystąpienia rośnie wraz z wiekiem. Wśród osób powyżej 60 r.ż. powikłań doświadcza ponad 40 % pacjentów.
- Krztusiec jest wyniszczającą chorobą: średni czas trwania kaszlu uosób dorosłych wynosi od 5 do 12 tygodni i prawie połowa pacjentów ocenia ciężkość choroby jako ≥8 punktów
w skali 0–10.9, [x], [xi] - Do powikłań dochodzi u większego odsetka osób dorosłych w porównaniu z młodzieżą
(28% w porównaniu z 16%). - U starszych osób dorosłych odsetek powikłań jest jeszcze wyższy (>40% u osób w wieku >60 lat).
- Po dzieciach, najwyższe ryzyko powikłań występuje w grupie wiekowej ≥50 lat.
- Cyklicznie, co 2-5 lat, notuje się wzrost zapadalności na krztusiec. Przyczyną jest wygasanie odporności poszczepiennej. To dlatego dorośli często nie mają już odporności na zachorowanie. Tymczasem krztusiec jest chorobą wszystkich grup wiekowych, z najcięższym przebiegiem u osób powyżej 65 r.ż. i małych dzieci. W rzeczywistości ryzyko ciężkiego przebiegu rośnie po 50 r.ż., a najlepszym sposobem zapobiegania zachorowaniu jest oczywiście szczepienie – dodaje dr Tymińska.
Jak zabezpieczyć swoje drogi oddechowe?
Szczepienia zalecane przeciwko krztuścowi znajdują się w Programie Szczepień Ochronnych.4 Rekomendowane są wszystkim osobom dorosłym (od 19 r.ż) w postaci pojedynczej dawki przypominającej co 10 lat.4 Regularne szczepienia przeciwko krztuścowi zalecane są szczególnie personelowi medycznemu, kobietom w ciąży, osobom z otoczenia niemowląt oraz osobom starszym.
- W przypadku osób dorosłych jedynym sposobem by się uchronić przed zachorowaniem jest szczepienie powtarzane co 10 lat. Warto skorzystać z możliwości podania szczepionki przeciwko krztuścowi razem ze szczepieniem przeciwko grypie podczas jednej wizyty – mówi lek. Łukasz Durajski, wakcynolog Polskiego Towarzystwa Wakcynologii, rezydent pediatrii, ekspert medycyny podróży, członek American Academy of Pediatrics (AAP).
Jednoczesne szczepienie przeciwko krztuścowi i grypie to rozszerzenie zalecanego zakresu profilaktyki chorób układu oddechowego.4 Oznacza to także mniej wizyt w poradni, co oszczędza czas pacjenta oraz personelu medycznego.[xii] Co więcej, w przypadku osób zabezpieczonych przed krztuścem i grypą, łatwiej jest różnicować chorobę z COVID-19 w przypadku wystąpienia kaszlu.[xiii]
Zachęcam wszystkich do proaktywnej postawy w gabinecie lekarskim i dopytywanie o możliwości dodatkowej profilaktyki, szczególnie przed zbliżającym się okresem infekcji dolnych i górnych dróg oddechowych. Nie bójmy się szczepień, które są przebadane, dobrze tolerowane przez dorosłych a przede wszystkim pomagają nam uniknąć ciężkiego przebiegu choroby. Powikłania krztuśca mogą być poważne i długotrwałe, warto zatem wcześniej rozważyć możliwości zabezpieczenia swojego zdrowia. – dodaje Magdalena Kołodziej, prezes Fundacji My Pacjenci.
[i] Medycyna Praktyczna – Szczepienia, Szczepienie przypominające młodzieży i dorosłych przeciwko krztuścowi, przedruk z numeru 2/2018
[ii] NIZP-PZH, https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/krztusiec/?strona=3#jak-wielezachorowan-na-krztusiec-wystepuje-wpolsce
[iii] Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Lung disease including asthma and adult vaccination. Dostępne pod adresem: https://www.cdc.gov/vaccines/adults/recvac/health-conditions/lung-disease.htm
[iv] Program Szczepień Ochronnych 2022; dostęp na: https://www.gov.pl/web/gis/program-szczepien-ochronnych-na-rok-2022
[v] Kuchar E., Krztusiec, https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-bakteryjne/158166,krztusiec
[vi] Biggerstaff M, et al. BMC lnfect Dis. 2014;14:480
[vii] Tan T et al. Pediatr Infect Dis J 2005;24:S10–S18
[viii] Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Lung disease including asthma and adult vaccination. Dostępne pod adresem: https://www.cdc.gov/vaccines/adults/rec-vac/health-conditions/lung-disease.html
[ix] Riffelmann M, et al. Dtsch Arztebl Int.2008;105(37):623-6.
[x] De Serres G et al. J Infect Dis 2000;182:174–179.
[xi] von König CH et al. Lancet Infect Dis. 2002;2:744‒750.
[xii] Dr n. med. A. Matkowska-Kocjan, dr n. med. M. Rorat, dr n. med. I. Małecka, Koadministracja szczepień, Medycyna Praktyczna; dostęp na: https://www.mp.pl/szczepienia/praktyka/porocedury /256612,koadministracja-szczepionek
[xiii] www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7831710/
źrodło: MY Pacjenci
źrodło: MY Pacjenci
Autor:
Redakcja MedicalPress