- Każdego dnia 20 Polaków słyszy diagnozę raka pęcherza moczowego. Rocznie jest to prawie 7,5 tys. osób czyli mniej więcej tyle, ilu mieszkańców liczy znana miejscowość uzdrowiskowa – Szczawnica nad przełomem Dunajca. Jakie kroki należy wtedy podjąć? Gdzie się kierować? O co pytać lekarza na poszczególnych etapach diagnostyki i leczenia? Gdzie uzyskać wsparcie? Aby przybliżyć chorym i ich opiekunom odpowiedzi na te ważne, nurtujące ich, pytania, przygotowaliśmy kompleksowy opis ścieżki pacjenta z rakiem pęcherza moczowego. To opracowanie, w którym w kilku prostych krokach wskazujemy drogę postępowania w przypadku wykrycia tego nowotworu. W ten sposób chcemy zwiększyć szanse polskich pacjentów z rakiem pęcherza moczowego na wyleczenie lub na dłuższe życie, a także dać wsparcie chorym i ich bliskim – mówi Krystyna Wechmann, prezes Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych, która jest organizatorem kampanii edukacyjnej RAK PĘCHERZA – WYKRYJ I LECZ!.

Na ścieżkę składa się 6 kroków: objawy raka pęcherza, podejrzenie raka pęcherza, diagnostyka wstępna, diagnostyka pogłębiona, leczenie, wsparcie i pomoc w leczeniu.

• Objawy raka pęcherza – zachowaj czujność

Pierwszym krokiem jest czujność onkologiczna i uważność na objawy mogące świadczyć o raku pęcherza. Pierwszym znaczącym objawem raka pęcherza jest najczęściej pojawienie się krwi w moczu. Niestety, często jest jej tak mało, że nie da się jej zauważyć gołym okiem. To dlatego tak ważne jest, by regularnie wykonywać badanie moczu. Krwiomocz zwykle jest bezbolesny, może występować tylko okresowo i nie muszą mu towarzyszyć inne objawy, ale zawsze powinien być sygnałem, że należy niezwłocznie wykonać dalszą diagnostykę. Jednak nie tylko krwiomocz powinien wzbudzić niepokój  – wczesne symptomy raka pęcherza mogą być mylące i przypominać objawy innych chorób układu moczowego, jak choćby infekcji lub kamicy. Należą do nich: częste i bolesne oddawanie moczu, zaburzenia jego oddawania, ból pleców i miednicy czy ból w dole brzucha. Utrzymywanie się którejś
z tych dolegliwości dłużej niż 3 tygodnie to znak, że należy udać się do lekarza rodzinnego.

• Podejrzenie raka pęcherza – wizyta u lekarza rodzinnego

Krok 2 w ścieżce pacjenta z rakiem pęcherza to podejrzenie tego nowotworu. Co wówczas należy zrobić? Zacząć od wizyty u lekarza rodzinnego, który wykona badanie podmiotowe i przedmiotowe. Podstawowe badania, które powinien zlecić lekarz rodzinny, to badanie moczu na obecność krwi i USG układu moczowego. Lekarz rodzinny może też zlecić inne badania, których nieprawidłowe wyniki mogą, ale nie muszą wskazywać na proces nowotworowy, np. podstawowe badania laboratoryjne, jak morfologia z rozmazem. Z wynikami badań należy udać się na kolejną wizytę do lekarza rodzinnego. Gdy będą one niepokojące, lekarz rodzinny zaleci wizytę u specjalisty – urologa. Jeśli lekarz rodzinny podejrzewa raka pęcherza, powinien wystawić kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego, tzw. kartę DiLO, która umożliwia wizytę u specjalisty bez kolejki oraz szybkie przejście diagnostyki i rozpoczęcie leczenia, co jest kluczowe w terapii pacjentów z rakiem pęcherza.

• Diagnostyka wstępna – wizyta u lekarza specjalisty, badania obrazowe, biopsja

Krok 3 to wstępna diagnostyka, którą przeprowadza lekarz – urolog. Jej celem jest potwierdzenie lub wykluczenie nowotworu. Obejmuje ona wykonanie takich specjalistycznych badań diagnostycznych jak: cytologiczne badanie moczu i cystoskopia czyli badanie polegające na oglądaniu wnętrza pęcherza moczowego. W czasie cystoskopii można wykonać też biopsję, czyli pobrać wycinki do badania histopatologicznego. Czasami w trakcie cystoskopii usuwa się też całą zmianę podejrzaną o nowotwór. Ta procedura nazywa się TURBT (przezcewkowa resekcja guza pęcherza) i wykonuje się ją w pełnym znieczuleniu. Takie postępowanie stosuje się rutynowo w ośrodkach o najwyższym stopniu referencyjności. Dzięki temu rak pęcherza, jeśli jest mało zaawansowany, jest jednocześnie rozpoznany i wyleczony, a pacjent wymaga jedynie kontroli.

• Diagnostyka pogłębiona – rozpoznanie, ocena stopnia zaawansowania

Kolejnym krokiem jest diagnostyka pogłębiona, której celem jest scharakteryzowanie nowotworu pęcherza moczowego, co pomoże w doborze najlepszej terapii. Aby rozpocząć optymalne leczenie, trzeba stwierdzić, czy nowotwór nacieka na ścianę pęcherza moczowego i okoliczne tkanki oraz czy doszło do zajęcia węzłów chłonnych i powstania przerzutów. W tym celu wykonywane są badania
z wykorzystaniem różnych technik obrazowych – tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego czy PET.

• Leczenie – wybór metody i ośrodka

Optymalną metodę leczenia dla danego pacjenta wybiera konsylium lekarskie (chirurg onkolog, radioterapeuta, onkolog kliniczny, urolog i inni specjaliści) na podstawie rozpoznania patomorfologicznego i stanu zaawansowania choroby, a także wieku pacjenta, jego stanu ogólnego
i chorób współistniejących. Nie każda metoda leczenia jest odpowiednia dla każdego chorego. Większość pacjentów wymaga jednak leczenia chirurgicznego o różnym stopniu inwazyjności: im bardziej zaawansowany nowotwór – tym bardziej rozległa musi być operacja. Oprócz leczenia chirurgicznego stosuje się chemioterapię, podawaną albo bezpośrednio do pęcherza albo ogólnoustrojowo – w zależności od zaawansowania raka. Korzystną opcją jest zastosowanie chemioterapii jeszcze przed operacją – wówczas wyniki leczenia są zazwyczaj lepsze.  Dodatkowo, w wybranych przypadkach, stosuje się immunoterapię (która pobudza układ odpornościowy pacjenta do walki z rakiem) lub radioterapię (czyli zabijanie komórek nowotworowych za pomocą skoncentrowanych wiązek promieniowania o dużej mocy).

Rozpoczynając leczenie, warto wybrać tzw. ośrodek referencyjny, który ma doświadczenie w leczeniu raka pęcherza, prowadzi opiekę w sposób kompleksowy i ma dostęp do nowoczesnych terapii, a także zapewnia wsparcie koordynatora.

• Wsparcie i pomoc w leczeniu

W ośrodkach referencyjnych, oprócz leczenia onkologicznego, prowadzone jest również leczenie wspierające realizowane przez psychoonkologa, dietetyka klinicznego czy lekarza specjalistę rehabilitacji. To kolejny powód, dla którego warto wybierać te ośrodki. Leczenie wspierające najlepiej zacząć jeszcze przed rozpoczęciem terapii onkologicznej, aby przygotować do niej ciało i umysł
i zachować jak najlepszą jakość życia w chorobie. Niezwykle istotne jest, żeby w chorobie nie być samemu, dlatego nie należy wstydzić korzystać się z pomocy innych ludzi.

Cały informator „Ścieżka diagnostyki i leczenia pacjenta z rakiem pęcherza”, wraz z pytaniami, które warto zadać lekarzowi na każdym etapie, jest dostępny na nowej stronie internetowej kampanii RAK PĘCHERZA – WYKRYJ I LECZ!.

- Zachęcam do zapoznania się ze „ścieżką pacjenta”,  a także całą stroną www naszej kampanii, na której dostępne są najważniejsze informacje o raku pęcherza, filmy ze specjalistami (urologiem, onkologami klinicznymi oraz pielęgniarką stomijną i psychoonkologiem), a także historie pacjentów, którym udało się wygrać z nowotworem. Zapraszam też do odwiedzin na profilu kampanii na FB, który funkcjonuje pod adresem www.facebook.com/rak.pecherza.wykryj.i.lecz. A pacjentów i ich bliskich zapraszam do dołączenia do wirtualnej, zamkniętej grupy wsparcia, również działającej na Facebooku. To bezpieczne miejsce, gdzie można podzielić się swoimi emocjami oraz otrzymać wiele cennych rad i wskazówek. Grupa wsparcia jest dostępna pod linkiem: www.facebook.com/groups/rakpecherzawykryjilecz – mówi Krystyna Wechmann.

Kampania edukacyjna RAK PĘCHERZA – WYKRYJ I LECZ! mająca na celu zwiększenie świadomości społeczeństwa i wiedzy pacjentów oraz zwrócenie uwagi lekarzy na tę chorobę jest prowadzona przez Polską Koalicję Pacjentów Onkologicznych od maja 2021 roku. Patronat nad kampanią objęły Polskie Towarzystwo Urologiczne, Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej, Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Onkologicznych oraz Polskie Towarzystwo Pielęgniarek Stomijnych. Partnerem strategicznym jest firma Merck.

Obchodzony corocznie pod koniec września Europejski Tydzień Urologii to czas budowania świadomości na temat chorób urologicznych oraz zachęcania do regularnych badań diagnostycznych układu moczowego. W tym roku tematem przewodnim Tygodnia Urologii jest rak pęcherza, czyli nowotwór rozpoznawany każdego roku u ponad pół miliona mężczyzn i kobiet w Europie. Eksperci przypominają, że wcześnie wykryty rak pęcherza jest w większości przypadków wyleczalny. Dlatego warto traktować poważnie takie objawy, jak np. krew w moczu, które mogą być pierwszą oznaką rozwijającej się choroby.