Migotanie przedsionków, według książkowej definicji, to szybka, nieskoordynowana aktywność przedsionków, prowadząca do utraty efektywności hemodynamicznej ich skurczu, czemu towarzyszy niemiarowy skurcz komór. Oznacza to, że impulsy elektryczne powstają w różnych miejscach w przedsionku – nie tylko w węźle zatokowym, co powoduje bezład elektryczny, w wyniku którego nie dochodzi do skurczu przedsionków, a jedynie do ich „drżenia”, „migotania”. Ta patologia jest najczęstszą arytmią, w wyniku której ilość hospitalizacji jest znacznie wyższa niż w przypadku innych zaburzeń rytmu serca.

 

 

Czynniki, które mogą predysponować do wystąpienia migotania przedsionków można podzielić na sercowe oraz pozasercowe. Z czynników sercowych warto wymienić nadciśnienie tętnicze, chorobę niedokrwienną serca, wady zastawkowe nabyte, kardiomiopatie, wady wrodzone serca, zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia.

Czynnikami pozasercowymi mogą być nadczynność tarczycy (najczęściej), niedoczynność tarczycy, obturacyjny bezdech senny, choroby płuc, ostre zakażenie, znieczulenie ogólne, cukrzyca czy otyłość. Istnieje także 5-10% przypadków migotania przedsionków, w których nie można wskazać dokładnej przyczyny takiego stanu ani powiązać jej z żadną inną występującą u pacjenta chorobą – taką postać nazywa się izolowanym migotaniem przedsionków.

 

 

Migotaniu przedsionków najczęściej towarzyszą objawy, lecz na samym wstępie tego akapitu należy zaznaczyć, że możliwy jest także przebieg bezobjawowy i wówczas to zaburzenie rytmu rozpoznaje się przypadkowo lub gdy wystąpią jego powikłania. W większości przypadków tej arytmii towarzyszą objawy, które możemy nazwać „czerwonymi flagami”. Są to między innymi kołatanie serca, poty, omdlenia, zawroty głowy, osłabienie i upośledzona tolerancja wysiłku. Innym objawem, który z wysokim prawdopodobieństwem świadczy o tym zaburzeniu rytmu serca, ale jego wiarygodność musi zostać potwierdzona przez lekarza, jest niemiarowe tętno.

 

 

W przypadku wystąpienia „czerwonej flagi” należy udać się do swojego lekarza rodzinnego i powiadomić go o swoich objawach, natomiast jeśli kołataniu serca towarzyszy duszność należy od razu wezwać pogotowie ratunkowe. Lekarz w celu rozpoznania tej arytmii może zlecić badania, które potwierdzą jego wstępną diagnozę. Podstawą rozpoznania migotania przedsionków jest charakterystyczny zapis EKG. Często lekarze wykonują również ECHO serca by dokładnie znaleźć przyczynę i zapobiec powikłaniom tej arytmii.

 

 

Lekarze po potwierdzeniu diagnozy odpowiednimi badaniami będą starali się przywrócić prawidłowy rytm serca czyli wykonać kardiowersję. Dzięki niej będzie możliwe pozbycie się „czerwonych flag” (patrz. Jakie są „czerwone flagi” migotania przedsionków?). Zabieg ten może być wykonany za pomocą leków, bądź impulsów elektrycznych odpowiednio zsynchronizowanych z zapisem EKG. Kardiowersja elektryczna w ponad 90% przypadków pozwala przywrócić prawidłowy rytm serca.

Istnieje jednak możliwość powrotu migotania przedsionków po pewnym czasie od zabiegu. Aby zminimalizować szansę ponownego wystąpienia tej arytmii podaje się odpowiednie leki z grupy beta-blokerów lub leki przeciwarytmiczne. W przypadku osób z nawracającymi epizodami migotania przedsionków po pewnym czasie odstępuje się od przywracania miarowego rytmu serca, pod warunkiem, że chory dobrze toleruje to schorzenie i nie powoduje ono u niego znacznych dolegliwości. Wówczas taka osoba przyjmuje leki, które mają na celu zwolnić rytm serca i zapobiegać zakrzepom. Istnieje również możliwość inwazyjnego usunięcia przyczyny arytmii poprzez ablację czyli zniszczenie komórek generujących nieprawidłowy rytm serca lub nieprawidłowych połączeń, które przewodzą impulsy.

 

 

Wczesne powiadomienie lekarza o wystąpieniu charakterystycznych objawów może ustrzec nas od poważnych powikłań. Jednym z nich jest udar niedokrwienny mózgu. Przedsionki w migotaniu przedsionków nie kurczą się efektywnie, co może powodować, że krew nie będzie transportowana we właściwy sposób do komór. Krew, która nie przeszła z przedsionków do komór, może zalegać i tworzyć skrzepliny, które po wydostaniu się z serca mogą spowodować np. zatkanie jednej z tętnic zaopatrujących mózg. Innym powikłaniem może być niewydolność mięśnia sercowego, spowodowana upośledzeniem jego funkcji przez nieefektywny skurcz przedsionków. Nie należy lekceważyć żadnych objawów będących „czerwonymi flagami”, ponieważ szybka interwencja może zapobiec poważnym powikłaniom tej arytmii.

Autor: Łukasz Pskit

„Interna Szczeklika”, Andzej Szczeklik, Piotr Gajewski, Kraków, 2021, wyd.12