22 maja – Światowy Dzień Stanu Przedrzucawkowego

Opublikowane 17 maja 2021
22 maja – Światowy Dzień Stanu Przedrzucawkowego
Stan przedrzucawkowy, zwany także potocznie „zatruciem ciążowym”, to powikłanie, które objawia się najczęściej podwyższonym ciśnieniem krwi i zwiększoną utratą białka w moczu. Może dotyczyć nawet 2% (2 na 100) kobiet w ciąży. Stan przedrzucawkowy zwykle występuje po 20. tygodniu ciąży. Jednym z objawów stanu przedrzucawkowego jest zmniejszenie przepływu krwi od matki do łożyska, co powoduje niedostateczną podaż tlenu i składników odżywczych dla dziecka. Stan ten może wywoływać poważne krótko- i długoterminowe skutki zarówno u matki, jak i jej dziecka.
Przyczyny i czynniki ryzyka stanu przedrzucawkowego:
  1. Historia ciąży:                                 
    - pierwsza ciąża
    - ciąża mnoga
    - zastosowanie technik wspomaganego rozrodu (zapłodnienie in vitro, donacja komórek jajowych)
    - rodzinne lub własne wcześniejsze doświadczenia dotyczące stanu przedrzucawkowego lub wewnątrzmacicznego ograniczenie wzrastania płodu lub oddzielenia łożyska)
  2. Uwarunkowania medyczne        - otyłość (indeks masy ciała BMI ≥30)
                                                            - choroby przewlekłe (na przykład podwyższone ciśnienie
                                                               krwi, choroby nerek lub cukrzyca)
                                                            -  choroby autoimmunologiczne (np. zespół antyfosfolipidowy,       
                                                                toczeń rumieniowaty układowy, twardzina)
  3. Czynniki demograficzne                        - wiek poniżej 18 lat lub powyżej 40 lat
                                                             - rasa (czarne kobiety)
 


Objawy stanu przedrzucawkowego
Pierwsze objawy stanu przedrzucawkowego, takie jak podwyższone ciśnienie krwi i podwyższony poziom białka w moczu pojawiają się w drugiej połowie ciąży. Większość kobiet w ciąży z tym schorzeniem czuje się dobrze, dlatego ciężko je samemu zaobserwować bez przeprowadzenia odpowiednich badań. Jest to jeden z powodów, dla których każda kobieta w pierwszym trymestrze ciąży powinna udać się na badanie do lekarza, aby jak najwcześniej zidentyfikować ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego i włączyć odpowiednie leczenie.
 
– Stan przedrzucawkowy może doprowadzić do porodu przedwczesnego, a temu zawsze staramy się zapobiegać. Kobiety w ciąży powinny kontrolować ciśnienie krwi, bo to jeden z podstawowych objawów stanu przedrzucawkowego, dlatego apeluję do wszystkich przyszłych mam, aby mierzyły sobie ciśnienie. Gdy ono wzrośnie powyżej 140/90 trzeba skontaktować się z lekarzem. To może zapobiec powikłaniom, na które narażona jest zarówno mama, jak i dziecko – powiedziała prof. dr hab. n.med. Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka, prezes Fundacji Koalicja dla wcześniaka.
 
Co powinno zaniepokoić:
  • Nagły wzrost ciśnienia krwi ≥ 140/90 mmHg (optymalne ciśnienie krwi ma wartość około 120/80 mmHg).
  • Ponad 300 mg białka w moczu zebranym w ciągu 24 godzin (prawidłwy poziom białka wydalanego z moczem w ciągu 24 godzin to maksymalnie 30 mg).
  • Alternatywnie, białkomocz rozpoznaje się na podstawie stosunku białka do kreatyniny ≥ 30 mg / mmol.
  • Pomiar paskowy 1+ jest wysoce podejrzany dla białkomoczu i musi być dalej oceniany
W przypadku stanu przedrzucawkowego mogą pojawić się różne inne objawy ostrzegawcze. Każda kobieta w ciąży, powinna skonsultować z lekarzem wystąpienie następujących objawów:
  • silne lub gwałtowne obrzęki nóg i innych części ciała spowodowane nadmiarem zatrzymanego płynu
  • opuchlizna twarzy i dłoni
  • silny ból głowy
  • ciężka zgaga
  • nagłe nudności i wymioty
  • ból brzucha w prawym górnym kwadrancie lub ból barku
  • szybki przyrost masy ciała, szczególnie w trzecim trymestrze (1 kg na tydzień)
  • wrażenia migających świateł, niewyraźnego widzenia lub plamek, wrażliwość na światło
  • duszność
 
Powikłania stanu przedrzucawkowego
Stan przedrzucawkowy jest schorzeniem postępującym i po wystąpieniu pierwszych objawów u około 20% kobiet występują komplikacje, które mogą dotyczyć zarówno matki, jak i dziecka:
Szybka diagnoza stanu przedrzucawkowego jest niezbędna, aby uniknąć poważnych konsekwencji dla matki i jej dziecka.

Powikłanie stanu przedrzucawkowego: zespół HELLP
Zespół HELLP jest uważany za powikłanie stanu przedrzucawkowego. „HELLP” to skrót od trzech głównych objawy tego zespołu: hemoliza (Haemolysis), podwyższona poziom enzymów wątrobowych (Elevated Liver enzymes) i obniżony poziom płytek krwi (Low Platelets). Stan przedrzucawkowy może  być powiązany z poważnymi chorobami wątroby, w tym zawałem, krwotokiem i pęknięciem.

Badanie przesiewowe w kierunku stanu przedrzucawkowego w pierwszym trymestrze ciąży
Wczesne badanie przesiewowe w kierunku stanu przedrzucawkowego powinno być przeprowadzone między 11. a 14. tygodniem ciąży zanim wystąpią pierwsze objawy. Zwykle w tym okresie planowana jest pierwsza rutynowa wizyta u lekarza. Badanie przesiewowe obejmuje wywiad lekarski, pomiar ciśnienia krwi, analiza przepływu krwi przez tętnice maciczne oraz badanie poziomu dwóch specyficznych białek we krwi (PAPP-A, PIGF).
Identyfikacja kobiet z wysokim ryzykiem rozwoju stanu przedrzucawkowego na tak wczesnym etapie jest kluczowa, aby w porę włączyć leczenie i w ten sposób zapobiegać powikłaniom.
 
Zapobieganie stanowi przedrzucawkowemu
Badania pokazują, że u kobiet, które są narażone na zwiększone ryzyko rozwoju stanu przedrzucawkowego, jedyną sprawdzoną formą profilaktyki jest regularne przyjmowanie przepisanej przez lekarza aspiryny w małych dawkach przed 16. tygodniem ciąży. Najnowsze dane wskazują,
że u kobiet z grupy wysokiego ryzyka przyjmowanie 150 mg aspiryny dziennie może zmniejszyć
o ponad 60% wystąpienie stanu przedrzucawkowego przed 37. tygodniem ciąży i o 82% przed
34. tygodniem ciąży.

Rozpoznanie stanu przedrzucawkowego po 20. tygodniu ciąży
Czynniki ryzyka stanu przedrzucawkowego są tak szerokie, że lekarze badają każdą kobietę w ciąży, mierząc ciśnienie krwi i sprawdzając zawartość białka w moczu, zwykle podczas każdej wizyty kontrolnej. Kobiety z grupy ryzyka lub z podwyższonym ciśnieniem krwi proszone są o samodzielne kontrolowanie ciśnienia krwi.
Gdy poziom białka w moczu zostanie przekroczony, wskazana jest dalsza kontrola. Najnowsze badania pokazują, że określając stosunek poziomu dwóch białek łożyskowych (PAPP-A / PlGF) można przewidzieć wystąpienie stanu przedrzucawkowego na około cztery tygodnie przed wystąpieniem choroby. Im wcześniej zostanie zdiagnozowany stan przedrzucawkowy, tym szybciej można skierować kobiety w ciąży do specjalisty, aby zapobiegać powikłaniom tej choroby.

Leczenie stanu przedrzucawkowego
Jedynym sposobem wyleczenia stanu przedrzucawkowego jest rozwiązanie ciąży. Zwykle następuje
to około 34-37. tygodnia ciąży. Decyzja o terminie porodu i jego przebiegu zależy od ciężkości zaburzenia – można wywołać poród drogami natury lub wykonać cesarskie cięcie. We wczesnym stadium stanu przedrzucawkowego możliwe jest przedłużenie ciąży w celu zmniejszenia powikłań związanych z porodem przedwczesnym. Do czasu narodzin dziecka kobieta jest ściśle monitorowana
i otrzymuje leki obniżające ciśnienie.

W skrócie
  • Stan przedrzucawkowy to poważne powikłanie ciąży charakteryzujące się wysokim ciśnieniem krwi oraz podwyższonym poziomem białka w moczu. Występuje w 2. połowie ciąży.
 
  • Stan przedrzucawkowy początkowo nie ma wyraźnych objawów i większość kobiet w ciąży nie czuje, że jest lub może być chora.
 
  • W 11.-14. tygodniu ciąży, przeprowadzając badania przesiewowe, można stwierdzić, czy kobieta jest obarczona wysokim ryzykiem wystąpienia stanu przedrzucawkowego. 
 
  • Kobiety z grupy wysokiego ryzyka muszą być pod ścisłą kontrolą lekarza, który może przepisać aspirynę w dawce 150 mg przed 16. tygodniem ciąży w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia stanu przedrzucawkowego.
 
  • Kobiety, u których zdiagnozowano stan przedrzucawkowy, powinny pozostać pod ścisłą kontrolą lekarza, aby uniknąć poważnych komplikacji wynikających z tego schorzenia.
 
  • Jedynym sposobem wyleczenia stanu przedrzucawkowego jest zakończenie ciąży.
 
Źrodło: Koalicja dla Wcześniaka
Autor: Redakcja MedicalPress
Powiązane hasła: #stanprzedrzucawkowy #ciąża #mama #dziecko #zatrucieciążowe #czynnikiryzyka #objawy #powikłania #leczenie #KoalicjadlaWcześniaka #medicalpress