W Polsce przeszkolono 1000 Pielęgniarek - Edukatorek Niewydolności Serca

Opublikowane 06 marca 2023
W Polsce przeszkolono 1000 Pielęgniarek - Edukatorek Niewydolności Serca
Certyfikat Pielęgniarki – Edukatorki Niewydolności Serca otrzymało pierwszych 1000 absolwentek kursu w Polsce. Zdaniem ekspertów polski system opieki zdrowotnej może wykorzystać potencjał nowych uprawnień personelu pielęgniarskiego dwojako: w ramach zaangażowania pielęgniarek niewydolności serca na dedykowanych tej jednostce chorobowej istniejących oddziałach szpitalnych oraz jako element wdrożenia specjalistycznych świadczeń zdrowotnych, które przewidziano w zakresie ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS) w ramach konsultacji pacjenta z pielęgniarką niewydolności serca.

Pod Patronatem Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego (PTK), Asocjacji Niewydolności Serca PTK oraz Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych opracowano Program Edukacji i Certyfikacji Pielęgniarek i Pielęgniarzy Niewydolności Serca w Polsce. 


Szczególne potrzeby pacjentów z niewydolnością serca

Według ekspertów Asocjacji Niewydolności Serca Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego pacjenci z niewydolnością serca potrzebują dedykowanej opieki specjalistycznej.

–  Niewydolność serca to szczególny obszar kliniczny, ponieważ to schorzenie niesie ze sobą istotne zagrożenia dla pacjenta: przedwczesną śmierć (rokowanie w niewydolności serca jest gorsze niż w wielu chorobach nowotworowych a od pojawienia się objawów okres 5-letniego przeżycia osiąga niespełna połowa chorych), konieczność przebywania w szpitalu z powodu zaostrzenia i przyjmowania leków dożylnych, konieczność interwencji - zarówno wieńcowych, jak i zastawkowych, z zakresu elektroterapii a wreszcie wspomagania krążenia czy przeprowadzenia przeszczepu serca. To obszar szczególny także dlatego, że niewydolność serca wymaga zaangażowania wielu środowisk: lekarskiego (najlepiej dedykowanego niewydolności serca), pielęgniarskiego (najlepiej pielęgniarek niewydolności serca), interdyscyplinarnego (ze względu na konieczność optymalnego leczenia chorób współistniejących, ale także współpracy z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej) oraz samego pacjenta i jego najbliższych. W tym kontekście kluczowa jest edukacja wszystkich wymienionych stron. Jeśli chodzi o specyficzne potrzeby, pacjent z niewydolnością serca wymaga monitorowania - zarówno z wykorzystaniem urządzeń, jak i monitorowania klinicznego. Wymaga także niezwłocznej reakcji, jeśli na jego ścieżce pojawią się nowe zdarzenia czy uwarunkowania. Przy tym wszystkim warto podkreślić, że niewydolność serca to obszar szczególny także i z tego powodu, że schorzenie to istotnie pogarsza jakość życia pacjenta. Niewydolność serca prowadzi do wielu ograniczeń w życiu, wyłącza chorego z życia społecznego, rodzinnego. Nierzadkim problemem pacjentów z niewydolnością serca jest towarzysząca chorobie depresja. Z tego względu nie ma wątpliwości, że niewydolność serca wymaga wielopłaszczyznowego podejścia, w które wpisuje się potrzeba koordynacji i dedykowanej ścieżki diagnostyczno-terapeutycznej pacjenta – mówi prof. Małgorzata Lelonek, FESC, FHFA, kierownik Zakładu Kardiologii Nieinwazyjnej Katedry Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, przewodnicząca Asocjacji Niewydolności Serca Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.


Edukacja pacjenta przez wyszkolony personel

Idea dedykowanej opieki nad pacjentem z niewydolnością serca jest zawarta w międzynarodowych wytycznych i zaleceniach dotyczących tej jednostki chorobowej. W Polsce stanowiła jeden z najistotniejszych elementów Programu Koordynowanej Opieki nad Pacjentem z Niewydolnością Serca (KONS).

– Zawarty w wytycznych i zaleceniach model dedykowanej opieki nad pacjentami z niewydolnością serca sprawdza się w codziennej praktyce klinicznej. W Polsce mieliśmy okazję zweryfikować tę formę opieki we współpracy ze środowiskiem pielęgniarskim. Okazało się, że dedykowane podejście pielęgniarki, która ma możliwość zaprezentowania pacjentowi i przedyskutowania z nim materiałów edukacyjnych dotyczących niewydolności serca jest bardzo dobrym i bardzo ważnym elementem terapii tego schorzenia. Potwierdzają to badania testowe przeprowadzone wśród pacjentów sprawdzanych po kilku miesiącach od takich konsultacji. Ci chorzy, którzy mogli skorzystać z konsultacji z przeszkoloną w zakresie niewydolności serca pielęgniarką, wykazywali większą świadomość swojej choroby i umieli lepiej rozpoznawać symptomy jej zaostrzeń. Wiedzieli ponadto, jak w razie potrzeby samodzielnie, w sposób bezpieczny i właściwy modyfikować stosowaną farmakoterapię – wyjaśnia prof. Jadwiga Nessler, Kierownik Kliniki Choroby Wieńcowej IK UJ CM, pełnomocnik Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego ds. Niewydolności Serca i Opieki Paliatywnej.


Lepsze wykorzystanie dostępnych narzędzi opieki

Zdaniem specjalistów pacjenci korzystający ze wsparcia pielęgniarek przeszkolonych w zakresie niewydolności serca mają większą wiedzę na temat różnych narzędzi dostępnych w ramach systemu opieki zdrowotnej, które w razie potrzeby pomagają lepiej zarządzać schorzeniem.

– Pacjenci przeszkoleni przez pielęgniarki niewydolności serca pewniej poruszają się po ścieżkach systemowej opieki zdrowotnej. Nie zwlekają z umówieniem wizyty u lekarza pierwszego kontaktu lub specjalisty kardiologa, jeśli tylko zaistnieje taka potrzeba kliniczna. Interesują się różnego rodzaju programami kardiologicznymi, badaniami klinicznymi, pilotażowymi inicjatywami edukacyjnymi oraz terapeutycznymi. Śmiało i chętnie pytają swojego lekarza prowadzącego o różne możliwości terapii. Są zmotywowani, by leczyć się najlepiej, jak to tylko możliwe i przejmują za to odpowiedzialność. Świadomy pacjent potrafi podjąć lepsze decyzje terapeutyczne a jego leczenie okazuje się skuteczniejsze. Właściwe przygotowanie pacjenta do terapii jest tym bardziej istotne, że diagnoza niewydolności serca bywa dla pacjentów informacją paraliżującą – wywołującą lęk, niepewność, dezorientację. Kiedy do strachu dochodzi niewiedza, zasób narzędzi pozwalających na właściwe zadbanie o siebie nierzadko okazuje się niewystarczający – podkreśla prof. Agnieszka Pawlak, prof. PAN, kierownik Pododdziału Niewydolności Serca w Klinice Kardiologii Inwazyjnej Centralnego Szpitala Klinicznego MSWiA w Warszawie, przewodnicząca-elekt Asocjacji Niewydolności Serca Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.


Cel: wykorzystać potencjał nowych uprawnień

W Polsce przeszkolono już 1000 pielęgniarek niewydolności serca. Program kursu został ułożony przez zespół ekspertów z zakresu niewydolności serca. Patronat nad szkoleniem objęło Polskie Towarzystwo Kardiologiczne.

– Program certyfikacji obejmuje 12 lekcji przygotowanych przez ekspertów w formie webinarów i jest dedykowany osobom posiadającym prawo wykonywania zawodu Pielęgniarki/Pielęgniarza. Zaliczenie wszystkich lekcji i zdanie egzaminu certyfikacyjnego umożliwia otrzymanie Certyfikatu Edukatora Pielęgniarki/Pielęgniarza Niewydolności Serca. Do programu kursu wybrano zagadnienia kluczowe z punktu widzenia opieki nad pacjentem: specyfiki niewydolności serca, objawów schorzenia i jego zaostrzeń oraz umiejętności postępowania w przypadku ich wystąpienia. W agendzie szkolenia zawarto także zagadnienia z zakresu zdrowego stylu życia jako integralnego elementu optymalnej terapii i profilaktyki kardiologicznej. Program wykładów i ćwiczeń jest zakończony egzaminem i certyfikacją – mówi prof. Agnieszka Pawlak.

Zdaniem ekspertów istnieją dwie główne ścieżki wykorzystania nowych uprawnień w zakresie szkolenia specjalistycznego z zakresu pielęgniarstwa kardiologicznego. Pierwsza to zaangażowanie pielęgniarek niewydolności serca w edukację pacjentów w ramach istniejących szpitalnych oddziałów niewydolności serca. Tam pielęgniarka niewydolności serca miałaby bezpośrednią możliwość edukacji i szkolenia pacjentów, co zwiększałoby skuteczność podjętej terapii kardiologicznej i zapobiegało ponownym hospitalizacjom pacjentów, spowodowanym poważnymi zaostrzeniami schorzenia. Drugą ścieżką wskazywaną przez specjalistów jest wykorzystanie potencjału nowych uprawnień w ramach specjalistycznego programu opieki kardiologicznej, w którym zawarto ideę konsultacji pacjenta u pielęgniarki niewydolności serca w ramach opieki ambulatoryjnej (AOS).


Skutecznie zapobiegać kolejnym hospitalizacjom

Zdaniem prof. Piotra Szymańskiego, kierownika Centrum Kardiologii Klinicznej i Chorób Rzadkich Układu Sercowo-Naczyniowego CSK MSWiA w Warszawie, nowe uprawnienia w obszarze pielęgniarstwa kardiologicznego mogą być cenną odpowiedzią na istniejący problem wysokiej liczby i znaczących kosztów re-hospitalizacji pacjentów z niewydolnością serca.

– Poprzez wprowadzenie do systemu opieki zdrowotnej konsultacji z udziałem pielęgniarek niewydolności serca można byłoby uniknąć wielu – w tym zwłaszcza powtórnych – hospitalizacji spowodowanych zaostrzeniami niewydolności serca. Wiemy z doświadczeń popartych weryfikacją testową, że taka forma opieki znacząco zwiększa jakość i skuteczność terapii kardiologicznej, co poprawia nie tylko długość, ale także jakość życia pacjentów z niewydolnością serca. Z punktu widzenia finansów publicznych to wartościowe narzędzie: obecnie koszt re-hospitalizacji stanowi bardzo istotne obciążenie dla systemu opieki zdrowotnej i zdecydowanie wymaga pilnego zaadresowania. Warto nadmienić, że w ostatnim okresie do systemu opieki nad pacjentami z niewydolnością serca włączono innowacyjne leki objęte refundacją. Dedykowana opieka pielęgniarska pozwoli na zapewnienie właściwego compliance w tym obszarze i lepsze wykorzystanie publicznych pieniędzy przeznaczanych na kosztowne terapie – podkreśla prof. Piotr Szymański.


Pozytywna ocena Środowiska Pielęgniarskiego

Według Marioli Łodzińskiej, wiceprezes Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, Program Edukacji i Certyfikacji Pielęgniarek i Pielęgniarzy Niewydolności Serca w Polsce idealnie wpisuje się w ustawę o zawodach pielęgniarki i położnej, w której jednym z zadań jest edukacja zdrowotna i promocja zdrowia. 

– Dodatkowe specjalistyczne uprawnienia pozwolą wyedukować pacjentów i zwiększyć świadomość na temat zagrożeń w zakresie nieodwracalnych zmian chorobowych i tym samym zapobiec konsekwencjom z tym związanym. Nowe uprawnienia pokażą innym, że zawód pielęgniarki jest nie tylko zawodem samodzielnym, ale też profesjonalnym, realizującym świadczenia zgodnie z aktualną wiedzą medyczną. Może to wyłącznie pozytywnie wpłynąć na prestiż tego zawodu – podkreśla prezes Mariola Łodzińska.

Podobnego zdania jest dr Renata Wolfshaut-Wolak, przewodnicząca Sekcji Pielęgniarstwa Kardiologicznego i Pokrewnych Zawodów Medycznych Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Specjalistka podkreśla, że za atrakcyjnością kursu z punktu widzenia potrzeb pielęgniarek i ośrodków przemawia wysoka liczba uzyskanych w jego toku certyfikatów.

– Warto przypomnieć, że obecnie w polskim systemie opieki zdrowotnej nie istnieje specjalizacja z zakresu pielęgniarstwa kardiologicznego. Moje koleżanki, które legitymują się taką specjalizacją i pracują w zawodzie, uzyskały ją wcześniej. Specjalizacje pielęgniarskie zostały uszczuplone, specjalizacja kardiologiczna została wchłonięta przez pielęgniarstwo internistyczne. To ogólny trend z którym wiąże się fakt, że obecnie nabycie specyficznych umiejętności potrzebnych do pracy na oddziałach kardiologicznych, w tym oddziałach i pododdziałach niewydolności serca, łączy się z koniecznością odbycia kolejnych kursów kwalifikacyjnych. Kurs dla pielęgniarek i pielęgniarzy niewydolności serca wpisuje się w potrzeby osób, które chcą uzyskać umiejętności z tego zakresu. Od pielęgniarki obecnie wymaga się profesjonalnej wiedzy. Wspomniany kurs jej dostarcza, porządkuje i ujednolica zdobyte informacje. Obecnie istniejące przychodnie dla pacjentów z niewydolnością serca prowadzone przez pielęgniarki tylko potwierdzają zasadność istnienia nowych uprawnień, jak również wysokie umiejętności zawodowe zatrudnionych w dedykowanych poradniach pielęgniarek. Rosnąca liczba pacjentów z niewydolnością serca i ich specyficzne potrzeby stwarzają nie tyle potrzebę czy szansę, co wręcz konieczność nabywania przez pielęgniarki nowych umiejętności – podkreśla dr Renata Wolfshaut-Wolak.



źródło: Asocjacja Niewydolności Serca PTK