Patomorfologia w centrum onkologii: kluczowa rola niewidzialnych ekspertów

Opublikowane 23 czerwca 2025

Choć pacjent rzadko ma okazję spotkać patomorfologa, to właśnie ten specjalista jako pierwszy ma wgląd w prawdziwe oblicze choroby nowotworowej. Od jego analizy zaczyna się skuteczne leczenie – dlatego patomorfologia nazywana jest fundamentem współczesnej onkologii. Przykładem nowoczesnego podejścia do tej dyscypliny jest Zakład Patomorfologii Nowotworów Narodowego Instytutu Onkologii (NIO-PIB) w Warszawie – jedna z najważniejszych jednostek diagnostycznych w kraju.

Patomorfolodzy – niewidzialni strażnicy precyzyjnej diagnozy

Badanie tkanek i komórek pod mikroskopem to nie tylko techniczne działanie – to wieloetapowy proces wymagający ogromnej wiedzy z anatomii, fizjologii i patofizjologii. Jak podkreśla dr hab. n. med. Monika Durzyńska, kierownik Zakładu:
„Diagnozowanie tkanek to znacznie więcej niż tylko obserwacja materiału pod mikroskopem. Musimy rozumieć anatomię, fizjologię, patofizjologię i obraz kliniczny choroby. Tylko lekarz z pełnym przygotowaniem medycznym potrafi właściwie zinterpretować analizowany materiał.”

To właśnie patomorfolog ocenia, czy zmiana jest łagodna czy złośliwa, określa typ histologiczny, stopień złośliwości guza, a także parametry, które wpływają na dalsze leczenie. Bez tej wiedzy – jak zaznacza dr Durzyńska – „onkologia byłaby jak leczenie w ciemno”.

Mikroskop jako punkt wyjścia leczenia

W Narodowym Instytucie Onkologii każda decyzja terapeutyczna – od chirurgii po leczenie molekularne – zaczyna się od oceny patomorfologa. „Leczenie nowotworu zaczyna się pod mikroskopem” – przypomina dr Durzyńska.

Rocznie Zakład Patomorfologii Nowotworów NIO wykonuje ponad 50 tysięcy badań histopatologicznych i cytologicznych oraz blisko 90 tysięcy oznaczeń immunohistochemicznych. To nie tylko centrum diagnostyczne, ale również jednostka dydaktyczna i badawcza, która szkoli nowe pokolenia patologów oraz współpracuje z ośrodkami w kraju i za granicą.

„Jako jedna z niewielu jednostek w Polsce posiadamy certyfikat jakości w zakresie badań patomorfologicznych, a także prowadzimy działalność dydaktyczną i naukową” – mówi mgr Iwona Sosnowska, zastępca kierownika Zakładu.

Diagnostyka wsparta technologią i cyfryzacją

Nowoczesność w Zakładzie NIO nie kończy się na standardach jakości. Jednostka korzysta z w pełni zautomatyzowanego workflow, który łączy wszystkie etapy procesu diagnostycznego i minimalizuje ryzyko błędów. Wdrożono również cyfrową patologię – obrazy mikroskopowe są skanowane, dzięki czemu można je analizować zdalnie i wspierać się sztuczną inteligencją.

„Dzięki cyfrowym obrazom patomorfologicznym możemy nie tylko zwiększyć efektywność pracy zespołu, ale także błyskawicznie konsultować wyniki z ekspertami z innych ośrodków, bez konieczności fizycznego przesyłania preparatów” – wyjaśnia dr Durzyńska.

To rozwiązanie nie tylko zwiększa precyzję diagnozy, ale też otwiera nowe możliwości w zakresie badań naukowych i edukacji. Tworzone są m.in. wirtualne biblioteki obrazów do celów szkoleniowych.

Liderzy systemu i szkolenia dla przyszłości

W ramach Narodowej Strategii Onkologicznej w Zakładzie uruchomiono też pierwsze ogólnopolskie kursy dla histotechników i histotechnologów – grup zawodowych niezwykle ważnych w technicznym przygotowaniu materiału do badań. To krok ku profesjonalizacji i certyfikacji kadr w diagnostyce patomorfologicznej.

Dzięki interdyscyplinarnej współpracy z Klinikami Narządowymi NIO oraz pełnemu zapleczu technologicznemu, jednostka nie tylko realizuje misję precyzyjnej diagnostyki, ale również aktywnie kształtuje przyszłość tej dziedziny. Jak podsumowuje dr Durzyńska:
„Patomorfologia stoi dziś na styku nauki, technologii i medycyny. To dziedzina, która nieustannie się zmienia, ale jedno pozostaje niezmienne – potrzeba precyzyjnej, rzetelnej diagnozy, od której zależy życie i zdrowie pacjenta.”

Źródło: NIO-PIB w Warszawie

Autor: Redakcja MedicalPress