Do zawału serca dochodzi na skutek niedokrwienia mięśnia sercowego. Najczęściej dzieje się tak z powodu powstającego na blaszce miażdżycowej zakrzepu, który  odrywa się i nagle ogranicza drożność tętnicy wieńcowej. Krew nie dostarcza wystarczającej ilości tlenu do serca, fragment mięśnia sercowego staje się niedotleniony, wskutek czego dochodzi do martwicy fragmentu mięśnia sercowego. Taki stan stwarza poważne zagrożenie dla zdrowia i życia.

– Nierozpoznany i nieleczony w porę zawał serca grozi poważnymi powikłaniami, w tym rozwojem: ostrej niewydolności serca, objawiającej się obrzękiem płuc i wstrząsem kardiogennym, nawrotem niedokrwienia i kolejnym zawałem mięśnia sercowego. Powikłania zwiększają istotnie ryzyko zgonu, pęknięcia wolnej ściany serca czy przegrody międzykomorowej. Skutkiem odległym zawału jest rozwój niewydolności serca, która w istotnym stopniu może ograniczyć codzienne funkcjonowanie. Jednym słowem, zawał serca grozi trwałym uszczerbkiem zdrowotnym, niepełnosprawnością bądź nawet śmiercią. Istotne, że wymienionym powikłaniom zawału serca można skutecznie zapobiegać. Aby tak się jednak stało, zawał musi być wcześnie rozpoznany i skutecznie leczony inwazyjnie. Niestety, wielu pacjentów bagatelizuje jego objawy, zwłaszcza niespecyficzne – wyjaśnia prof. Przemysław Mitkowski, kierownik Pracowni Elektroterapii Serca I Kliniki Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, prezes elekt Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.

Eksperci Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego podkreślają: objawy zawału serca nie zawsze są typowe i nie zawsze są odczuwalne w klatce piersiowej.

– Kiedy dochodzi do zawału serca, może wystąpić uczucie ciężaru, rozpierania, ucisku, zaciskania lub po prostu dyskomfortu w klatce piersiowej. Nudności, zgaga, duszność, uczucie kołatania serca czy nagłe osłabienie i szybsza męczliwość także bywają objawem zawału serca. Istotne, że opisane symptomy mogą być dyskretne, łagodne, krótkotrwałe. Mogą także pojawiać się i znikać. Warto więc być uważnym i wezwać pomoc jak najszybciej – podkreśla prof. Agnieszka Tycińska z Kliniki Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.

Kardiolodzy przypominają: w przypadku zawału serca o życiu i zdrowiu pacjenta decydują minuty. Pilne wezwanie pogotowia ratunkowego zwiększa szanse chorego, dlatego nie wolno się wahać.

– Krytycznym momentem leczenia zawału serca jest okres przedszpitalny i związane z tym opóźnienia do rozpoczęcia leczenia. W początkowym okresie zawału występuje zagrożenie nagłym zatrzymaniem krążenia i zgonem. Opóźnienie leczenia to większe ryzyko martwicy fragmentu mięśnia sercowego i gorsze rokowanie. Z tych powodów skrócenie czasu do udrożnienia tętnicy wieńcowej jest celem ratującym życie! Chorzy z nietypowymi dolegliwościami w przebiegu zawału mogą nie odnosić korzyści z wczesnego leczenia poprzez opóźnienia z wezwaniem karetki pogotowia. Problem jest poważny, ponieważ w naszym kraju dotyczy ok 12-14 proc. chorych według rejestru PL/ACS[1]. W 2021 roku według danych Narodowego Funduszu Zdrowia zanotowano w kraju 68 tys. przypadków zawału serca. Oznacza to, że około 9 tys. pacjentów z zawałem ma nietypowe dolegliwości. Dotyczy to głównie kobiet, chorych po ,,by-passach”, przebytym zawale, z cukrzycą, starszych, po przebytym udarze, z przewlekłą chorobą nerek i niewydolnością serca. Nie bójmy się więc wezwać pogotowia - nawet, jeżeli mamy wątpliwości. Nie dopuśćmy do tragedii, której można uniknąć – apeluje prof. Mariusz Gąsior, kierownik III Katedry i Oddziału Klinicznego Kardiologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu.

W ramach kampanii świadomościowej „Nie zawal! Wybierz życie” eksperci Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego będą uświadamiać Polaków jak nie przegapić zawału serca. W ramach akcji w warszawskim metrze i autobusach w dziewięciu miastach Polski będą emitowane multimedialne spoty poświęcone nietypowym objawom zawału serca i zalecanemu postępowaniu w razie ich wystąpienia. Kampanii będzie towarzyszyła akcja promocji plakatów i ulotek edukacyjnych w przestrzeni publicznej.

Do współpracy w ramach kampanii zaproszono lekarzy rodzinnych i lekarzy innych specjalizacji, by uczulali swoich pacjentów - zwłaszcza z grup podwyższonego ryzyka - na nietypowe objawy zawału serca. Z myślą o lekarzach opracowano pomocne materiały edukacyjne, które mają ułatwić edukację pacjentów.

– Schorzenia układu sercowo-naczyniowego to od wielu lat jedna z głównych przyczyn niepełnosprawności i zgonów Polaków. Zawał serca to w naszym kraju istotny, a jednocześnie specyficzny problem. Specyficzny, ponieważ schorzenie, które może być bardzo skutecznie leczone, do czego posiadamy w Polsce zarówno doskonałe zaplecze infrastrukturalne, jak i wykwalifikowaną kadrę medyczną, jest jednocześnie wciąż za rzadko właściwie i w porę rozpoznawane. Jako środowisko kardiologiczne chcemy wspierać Polaków i uzbroić ich w wiedzę, która pozwoli ocalić życie sobie i innym. Po więcej informacji na temat zawału serca warto sięgnąć do portalu www.copozawale.pl, w którym zamieszczane są stale aktualizowane artykuły weryfikowane przez specjalistów Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Treści te dotyczą profilaktyki pierwotnej i wtórnej zawałów serca, leczenia interwencyjnego oraz terapii i postępowania długoterminowego po zwale serca. Rzetelna wiedza może ocalić życie. Warto z niej skorzystać! – podkreśla prof. Oskar Kowalski, kierownik Pracowni Elektrofizjologii i Symulacji Serca Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu.

Partnerzy kampanii „Nie zawal – wybierz życie!”: Polskie Towarzystwo Kardiologiczne i AstraZeneca.