Strach przed diagnozą ma wielkie oczy
Z badań przeprowadzonych w 2019 roku, a opublikowanych na początku 2020 roku w Personality and Social Psychology Bulletin wynika, że aż 55 proc. noworocznych postanowień dotyczy zdrowia i dobrego samopoczucia. Stawiamy przede wszystkim na aktywność fizyczną (31,3 proc.), lepszą dietę (10,4 proc.), czy inne zdrowe nawyki, jak np. regularne badania (13,5 proc.).

Niestety, przy intensywnym trybie życia, słowa „zdrowie jest najważniejsze” stają się truizmem. Nawet w tak newralgicznych kwestiach od których często zależy zdrowie, a czasami nawet życie, odkładamy wizytę u lekarza „na jutro”. Najczęściej jest to wynik niewiedzy, albo strachu przed negatywną diagnozą – Świadome odkładanie wizyty u lekarza gdy nie czujemy się najlepiej, przypomina nieumiejętną grę w chowanego – samo zamknięcie oczu nie sprawi, że znikniemy. Dlatego tak ważne są kampanie edukujące, że w przypadku zdrowia to wiedza jest przewagą. Ideą 5. edycji kampanii Servier - Wyłącz Raka nie jest zatem straszenie nowotworem żołądka, a szerzenie wiedzy jak do niego nie doprowadzić i nadać większy priorytet badaniom profilaktycznym w planowaniu postanowień - mówi Ewa Ciepałowicz, Kierownik ds. CSR i Komunikacji Wewnętrznej Servier Polska, przedstawiciel organizatora kampanii i dodaje, że obalenie mitów na temat badań daje przestrzeń do tego, by pokazać, że są one nie tylko ważne, ale również mało inwazyjne. – Czas poświęcony na badania profilaktyczne w perspektywie roku jest znikomy, szczególnie mając na uwadze poczucie kontroli, które zyskujemy. To niewielka inwestycja z olbrzymią stopą zwrotu – podkreśla Ewa Ciepałowicz.

Nowy Rok jest momentem sprzyjającym wszelkim przemyśleniom i podsumowaniom. Profesor Katherine Milkman z Wharton School of the University of Pennsylvania wraz ze współpracownikami przeprowadziła w 2015 serię eksperymentów wykazując, że w okolicznościach odbieranych jako nowy początek zyskujemy dodatkową motywację do realizacji celów. To wszystko potrafi być źródłem determinacji, która przekłada się na działanie. Ludzie częściej wykonują badania diagnostyczne, załatwiają sprawy w urzędach, porządkują dokumenty, zaczynają inaczej organizować czas w pracy, jak również zaczynają oblegać siłownie.

Idea postanowień noworocznych i sprzyjający im mocny zapał leży zatem w ludzkiej naturze. Często jednak jest to dość krótkotrwały wyrzut dopaminy, który równie szybko maleje. –  Zwykle nie udaje się wprowadzić zmiany, ponieważ nie jesteśmy do niej przygotowani. Aby zwiększyć szansę powodzenia niezbędna jest świadomość, że proces może obejmować również odczuwanie dyskomfortu. Potrzebujemy zatem wypracować w sobie sposoby tolerowania jego obecności. Nie mając ochoty na spacer, potrzebujemy zdać sobie sprawę, że dzięki temu poczujemy się lepiej, a poza tym wyjście na świeże powietrze jest krokiem do osiągnięcia celu. Jeśli pozwolimy sobie odczuwać nieprzyjemne emocje zamiast je tłumić, racjonalne przekonywanie samych siebie pozwoli nam nabrać więcej motywacji do działania. Poza przezwyciężaniem niedogodności, możemy przekuć go w coś konstruktywnego – zamiast zamówić coś słodkiego i na krótko sprawić sobie przyjemność, można zadzwonić do kogoś bliskiego przypominając sobie, że to w ten sposób długofalowo poczujemy się lepiej – mówi Mateusz Banaszkiewicz, psycholog zdrowia z Uniwersytetu SWPS.

Ekspert wskazuje dodatkowo inny, równie ważny element przygotowania się do zmiany. Ponad dwudziestoletnie badania  Gabriele Oettingen – profesor psychologii z NYU – i jej zespołu wykazały, że koncentrowanie się tylko na pozytywnym wyniku poprawia nastrój jedynie krótkotrwale i zmniejsza potrzebną nam motywację do skupienia się na działaniu.

Aby skorzystać z noworocznego optymizmu i urealnić go w sposób sprzyjający skuteczności, cenna może okazać się metoda WOOP opracowana przez Oettingen w 2012 roku. Pierwszym krokiem jest ustalenie, na czym nam zależy i jak rozumiemy sukces w realizacji zamierzeń. Należy jednak określić go w taki sposób, aby nie przedstawiał celu samego w sobie, a realną korzyść, którą z niego wyciągniemy. W tym przypadku „zrobienie serii badań kontrolnych” powinniśmy zamienić na bardziej zachęcające „zwiększenie kontroli nad swoim stanem zdrowia”. Drugim krokiem w realizacji zamierzeń jest regularne odpowiadanie na pytanie „kiedy i gdzie wystąpi potencjalna trudność oraz jak mogę sobie z nią poradzić?”. Dzięki temu nie tylko monitorujemy bieżące działania i dostrzegamy progres, ale przede wszystkim skupiamy się na rozwiązaniach, nie pozostawiając przestrzeni do rozmyślania nad przeszkodami, które mogą przekształcić się w wymówki, obniżyć poziom motywacji, a tym samym odsunąć nas od osiągnięcia celu.

Zaczynając od małego kroku, jakim jest jednorazowe zapisanie się na badania profilaktyczne, wydeptujemy ścieżkę na kolejne, bardziej angażujące postanowienia związane z korzystniejszą dietą, czy aktywnością fizyczną. Posiadając taką wiedzę zyskujemy nie tylko poczucie kontroli, ale również wytyczne w stworzeniu bardziej szczegółowego planu dbania o swój dobrostan w 2024 roku.

 

***