W marcu br. Fundacja Adamed, we współpracy z serwisem Życie Warte Jest Rozmowy, zainaugurowała kolejną edycję programu Wspierająca Szkoła – pierwszego w Polsce kompleksowego programu poświęconego zapobieganiu zachowaniom samobójczym wśród dzieci i młodzieży. Tegoroczna odsłona inicjatywy zyskała wsparcie Ministerstwa Edukacji Narodowej, które przyznało jej dofinansowanie w ramach otwartego konkursu ofert na realizację w latach 2024 i 2025 zadania z zakresu zdrowia publicznego pt. „Zobacz emocje – realizacja projektów i programów edukacyjnych, wychowawczych, interwencyjnych oraz profilaktycznych opartych na podstawach naukowych, w tym programów profilaktyki uniwersalnej, wskazującej i selektywnej”. Dzięki temu liczba placówek biorących udział w projekcie została zwiększona ponad dwukrotnie wobec roku poprzedniego, a przebieg programu został wzbogacony o nowe elementy, takie jak cykl otwartych webinarów dla pracowników szkół oraz drukowane materiały edukacyjne, w tym plakaty z zasadami wsparcia rówieśniczego. Szacuje się, że w zajęciach dydaktycznych prowadzonych w 2025 r. w ramach II edycji programu Wspierająca Szkoła weźmie udział co najmniej 3 500 dorosłych osób.

– Program Wspierająca Szkoła stworzyliśmy w odpowiedzi na realną potrzebę, jaką obecnie jest wsparcie dzieci i młodzieży w obliczu wyzwań emocjonalnych z którymi mierzą się w codziennym życiu. Współczesne szkoły stoją przed zadaniem nie tylko nauczania, ale także rozpoznawania i reagowania na kryzysy psychiczne, które dotykają coraz większą liczbę uczniów i uczennic. Dzięki temu, że Ministerstwo Edukacji Narodowej doceniło i objęło nasz projekt wsparciem, możemy rozszerzyć działania i dotrzeć do większej liczby uczniów, nauczycieli, rodziców i opiekunów, którzy mogą skorzystać z narzędzi i wiedzy z zakresu zapobiegania kryzysom emocjonalnym i zachowaniom samobójczym wśród najmłodszych – mówi Katarzyna Dubno, Członkini Zarządu Fundacji Adamed.

Pierwszy tak kompleksowy program w Polsce

Głównym założeniem programu Wspierająca Szkoła Fundacji Adamed jest przekazywanie wiedzy niezbędnej do niesienia pomocy dzieciom i młodzieży w kryzysie psychicznym. Cel ten jest realizowany poprzez organizację szkoleń i konsultacji o tej tematyce, profesjonalne wsparcie kadry pedagogicznej w stworzeniu procedury kryzysowej i powołaniu zespołu kryzysowego w szkole oraz udostępnianie materiałów edukacyjnych opracowanych przez ekspertów z dziedziny suicydologii. Każda placówka, która skorzysta z całego pakietu świadczeń, otrzymuje certyfikat Wspierająca Szkoła, stanowiący potwierdzenie jej zaangażowania w tworzenie bezpiecznego i wspierającego środowiska dla uczniów.

 – Najnowsze statystyki wskazują, że w 2024 r. aż 2054 dzieci i nastolatków do 19. roku życia podjęło próbę samobójczą. Niestety doszło też do 127 samobójstw. Obecnie szacuje się, że Polsce na depresję cierpi 2 proc. dzieci w wieku 6–12 lat i aż 20 proc. w grupie młodzieńczej. To pokazuje, z jak ogromnym problemem się mierzymy. Warto podkreślić, że depresja i inne problemy emocjonalne wśród młodych ludzi często pozostają niezauważone, co prowadzi do tragicznych konsekwencji. Właśnie dlatego programy takie jak Wspierająca Szkoła są niezbędne, by zwiększyć świadomość na temat problemów psychicznych w szkołach, edukować nauczycieli, rodziców i opiekunów oraz zapewniać młodzieży odpowiednie wsparcie – wyjaśnia dr Halszka Witkowska, pomysłodawczyni i koordynatorka serwisu Życie Warte Jest Rozmowy, współorganizatora programu Wspierająca Szkoła.

Ogólnodostępne działania edukacyjne

– W obliczu rosnącej liczby kryzysów emocjonalnych wśród dzieci i młodzieży, uważamy, że edukacja w zakresie rozpoznawania objawów depresji, wsparcia psychicznego i skutecznej pomocy jest absolutnie kluczowa. Naszym celem jest nie tylko reagowanie na istniejące problemy, ale przede wszystkim zapobieganie ich eskalacji. Dlatego działamy dwutorowo. Po pierwsze obejmując szerokim programem szkoleń i procedur kryzysowych konkretne szkoły, które po jego ukończeniu otrzymują certyfikat Wspierająca Szkoła oraz organizując otwarte, dostępne bez ograniczeń, bezpłatne webinary zarówno dla opiekunów, jak i pracowników placówek edukacyjnych nieobjętych programem – mówi Agnieszka Rejer-Mellin, Koordynatorka Fundacji Adamed.

Wspierająca Szkoła to nie tylko działania podejmowane na rzecz zakwalifikowanych szkół – to również aktywności, które są skierowane do szerokiego grona odbiorców. To cykl otwartych webinarów pod hasłem „Pierwsza pomoc rodzicielska: jak rozpoznać kryzys emocjonalny u dziecka i nastolatka i jak zareagować?”, które są zaadresowane do wszystkich rodziców, opiekunów oraz bliskich młodych osób w kryzysie.

W 2025 r. działania w ramach programu zostały rozszerzone o nowy cykl otwartych spotkań online, tym razem przeznaczonych dla pracowników szkół. Podczas szkoleń pt. „Pierwsza pomoc emocjonalna: jak rozpoznać kryzys samobójczy u ucznia i jak powołać zespół kryzysowy w szkole?” uczestnicy dowiadują się, po czym rozpoznać kryzys emocjonalny u młodej osoby, a także jak wpływa on na jej szkolne funkcjonowanie.

Webinary poświęcone są pierwszej pomocy emocjonalnej, czyli temu, co każdy z nas może zrobić dla dziecka lub nastolatka znajdującego się w trudnym momencie życiowym. Ich uczestnicy poznają zasadę 4 x Z, czyli efektywnego i wspierającego sposobu reagowania w sytuacji zauważenia kryzysu emocjonalnego u młodej osoby. Omówiona zostaje także rola i zasady powoływania zespołu kryzysowego w szkole oraz schemat jego działania. Dzięki temu osoby biorące udział w spotkaniach zdobędą kompetencje niezbędne do skutecznego reagowania w sytuacjach kryzysowych w środowisku szkolnym.

Dodatkowo zakres działań edukacyjnych w ramach programu stopniowo rozszerzany będzie o treści dotyczące zjawiska uzależnień u młodych osób. Pełny harmonogram tegorocznych spotkań dostępny jest na stronie internetowej programu https://wspierajacaszkola.pl/. Znajdują się tam również ogólnodostępne materiały edukacyjne oraz na bieżąco aktualizowana baza miejsc oferujących pomoc.

Wcześniejsze edycje programu

Z końcem 2024 roku zakończona została I pełna edycja programu, którą z sukcesem ukończyło 26 szkół w całej Polsce. Dotychczas w ramach pilotażu oraz I edycji działaniami objęte zostały 30 placówki edukacyjne. Każda ze szkół biorących udział w programie uzyskała dostęp do 4 szkoleń dla nauczycieli i pracowników, webinaru dla rodziców, a także indywidualnych konsultacji z suicydologiem. Oprócz tego wszystkie placówki przygotowały spersonalizowaną procedurę kryzysową oraz powołały zespół kryzysowy w przypadku sytuacji zagrożenia życia i zdrowia psychicznego uczniów.

W efekcie program dotarł do niemal 740 pracowników szkół oraz 1 200 rodziców i opiekunów. Uczestnicy przeznaczyli łącznie 520 godzin dydaktycznych na pogłębianie wiedzy z zakresu postępowania w przypadku wystąpienia kryzysu psychicznego u młodych osób.

Działania podejmowane w ramach I edycji programu zostały objęte patronatem honorowym Ministra Edukacji oraz patronatem merytorycznym Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego i Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego. Program uzyskał również pozytywną opinię i rekomendację do dalszych działań ekspertek w dziedzinie psychiatrii dziecięcej – prof. dr hab. n. med. Małgorzaty Janas-Kozik, pełnomocnik ds. reformy w psychiatrii dzieci i młodzieży, Kierownik Katedry Psychiatrii i Psychoterapii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach oraz Kierownik Oddziału Klinicznego Psychiatrii i Psychoterapii Wieku Rozwojowego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego przy Centrum Pediatrii im. Jana Pawła II w Sosnowcu, a także dr n. med. Aleksandry Lewandowskiej – krajowej konsultant w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży, Ordynator Oddziału Psychiatrycznego dla Dzieci, Kierownik Poradni Psychiatrycznej dla Dzieci i Młodzieży, Kierownik Programu Koordynowanej Opieki Psychiatrycznej dla dzieci z całościowymi zaburzeniami rozwoju KO-CZR.