Gdy leczenie zawodzi. Jak działa Fundusz Kompensacyjny Zdarzeń Medycznych?

Opublikowane 24 czerwca 2025

Od września 2023 roku pacjenci hospitalizowani w placówkach publicznych mają możliwość ubiegania się o finansową rekompensatę za powikłania zdrowotne powstałe w wyniku nieoptymalnego leczenia, zakażeń szpitalnych czy nieprawidłowo przeprowadzonych procedur. Umożliwia to Fundusz Kompensacyjny Zdarzeń Medycznych, zarządzany przez Rzecznika Praw Pacjenta. To rozwiązanie, które ma uprościć i przyspieszyć proces dochodzenia roszczeń oraz odciążyć sądy.

„Miałam operację, wszystko miało pójść dobrze. Lekarz zapewniał. A potem — komplikacje, ból, kolejne miesiące leczenia. Prywatnie. Bo to, co się wydarzyło w szpitalu, zostało bez odpowiedzi. Czy mogę coś z tym zrobić?”

To pytanie zadaje sobie wielu pacjentów po nieudanym leczeniu szpitalnym. Dotąd droga do jakiegokolwiek zadośćuczynienia była długa, trudna i najczęściej prowadziła przez sąd. Dziś jest inna możliwość – Fundusz Kompensacyjny Zdarzeń Medycznych, który od września 2023 roku pozwala pacjentom uzyskać świadczenie finansowe bez konieczności udowadniania winy lekarza czy szpitala. Wystarczy udowodnić, że można było uniknąć negatywnego skutku leczenia, gdyby zastosowano inną, zgodną z wiedzą medyczną metodę diagnostyczną lub terapeutyczną.

Dla kogo jest ten fundusz?

Z Funduszu mogą skorzystać pacjenci, którzy podczas leczenia szpitalnego finansowanego przez NFZ (lub ich bliscy, jeśli pacjent zmarł) doznali szkody zdrowotnej, np. zostali zakażeni bakterią szpitalną, przeszli zabieg zakończony uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, albo których leczenie – z punktu widzenia wiedzy medycznej – było po prostu źle dobrane.

Co ważne – nie trzeba udowadniać błędu medycznego. Nie trzeba wykazywać winy konkretnego lekarza. Wystarczy stwierdzenie, że do szkody doszło w wyniku zastosowania nieoptymalnej metody lub braku właściwego świadczenia, i że można było jej uniknąć.

W przypadku śmierci pacjenta wniosek może złożyć m.in. jego dziecko, małżonek, rodzic lub partner życiowy.

Ile można otrzymać?

Wysokość świadczenia nie jest uznaniowa – opiera się na rozporządzeniu Ministra Zdrowia. Pacjent może otrzymać nawet 222 800 zł, w zależności od charakteru i skutków zdarzenia. W przypadku śmierci pacjenta, każda uprawniona osoba (np. dziecko, współmałżonek) może otrzymać do 111 400 zł.

Świadczenie to ma charakter kompensacyjny – nie zastępuje pełnego odszkodowania cywilnego, ale pozwala szybko uzyskać wsparcie finansowe bez kosztownych i długotrwałych batalii prawnych.

„Nie wiedziałem, że mogę”

Jednym z problemów jest niedostateczna świadomość istnienia Funduszu. Wiele osób nie wie, że może się ubiegać o świadczenie, mimo że spełnia warunki. Fundusz obejmuje zdarzenia, które miały miejsce po 6 września 2023 r., ale także te wcześniejsze – jeśli pacjent lub jego bliscy dowiedzieli się o nich już po tej dacie.

Co istotne, wniosek można złożyć w ciągu roku od momentu uzyskania informacji o zdarzeniu, ale nie później niż 3 lata od samego zdarzenia. Warto więc nie zwlekać – i dokładnie sprawdzić, od kiedy zaczyna biec termin.

W takiej sytuacji warto zadać sobie pytania: czy wiem, dlaczego leczenie nie przyniosło efektu? Czy poinformowano mnie o możliwych powikłaniach? Czy przebieg leczenia był zgodny z aktualną wiedzą medyczną?

Jeśli odpowiedzi budzą wątpliwości – można sięgnąć po narzędzia dostępne na stronie Rzecznika Praw Pacjenta. Jednym z nich jest krótki test kwalifikacyjny, który pomaga ocenić, czy nasz przypadek może być podstawą do uzyskania świadczenia.

Wniosek o świadczenie można złożyć samodzielnie lub przez pełnomocnika – papierowo lub elektronicznie, przez ePUAP. Opłata wynosi 335 zł, ale można się z niej ubiegać o zwolnienie, jeśli jesteśmy w trudnej sytuacji finansowej.

Po złożeniu wniosku i zgromadzeniu dokumentacji, sprawą zajmuje się Zespół ds. Świadczeń, który opiniuje, czy doszło do zdarzenia medycznego. Na podstawie tej opinii Rzecznik wydaje decyzję. Czas oczekiwania to zwykle około 3 miesiące.

W przypadku decyzji negatywnej, pacjent może się odwołać do Komisji Odwoławczej (koszt: 223 zł – zwracany w razie wygranej), a następnie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Jeśli pacjent zdecyduje się przyjąć świadczenie z Funduszu, zrzeka się innych roszczeń związanych z tym zdarzeniem, które ujawniły się do dnia złożenia wniosku. To propozycja dla tych, którzy nie chcą czekać latami na wyrok sądu, ale potrzebują natychmiastowego wsparcia.

Co istotne – przyjęcie świadczenia nie wyklucza dochodzenia roszczeń za szkody, które ujawnią się później, po dacie złożenia wniosku.

Fundusz Kompensacyjny Zdarzeń Medycznych to potrzebny krok ku bardziej pacjentocentrycznemu systemowi ochrony zdrowia. Nie zastąpi on sądów i pełnych odszkodowań cywilnych, ale wprowadza realną możliwość naprawy szkody – szybko, jasno i bez konieczności szukania winnych.

Wciąż jednak potrzebna jest szeroka kampania informacyjna. Bo co z tego, że Fundusz działa – jeśli pacjenci o nim nie wiedzą?

Źródło: RPP

Autor: Redakcja MedicalPress