Jak rozpoznać ewentualne symptomy alergii? – odpowiadają Prof. Elżbieta Jarocka-Cyrta i Dr hab. Andrea Horvath w ramach akcji „MIKRObiota – WIELKI wpływ na przyszłość”, której inicjatorem jest Fundacja Nutricia.

Dzieci urodzone metodą cięcia cesarskiego w porównaniu do dzieci urodzonych siłami natury narażone są w chwili narodzin na odmienne  czynniki  fizyczne, mikrobiologiczne, hormonalne i działania medyczne (np. konieczność zastosowania antybiotykoterapii okołooperacyjnej). Wymienione czynniki wpływają na procesy fizjologiczne i w efekcie kształtują zdrowie – nie tylko w najbliższych miesiącach, ale także w okresie dorastania, a nawet w życiu dorosłym.

Jednym z najważniejszych dla zdrowia dziecka następstw cięcia cesarskiego  jest wpływ na  skład i różnorodność mikrobioty przewodu pokarmowego, co prowadzi do zaburzeń  odporności dziecka i zwiększa ryzyko rozwoju alergii w przyszłości^[v]. Niemowlęta urodzone drogą cięcia cesarskiego są narażone na zachwianie równowagi składu drobnoustrojów przewodu pokarmowego; obniżona liczba  korzystnych bakterii (m.in. z rodzaju Bifidobacterium) jest przyczyną niewłaściwej odpowiedzi immunologicznej. Warto przy tym pamiętać, że kluczowy moment dla rozwoju mikrobioty jelitowej to  nie tylko czas porodu, ale także okres pierwszych miesięcy życia dziecka – tzw. „1000 pierwszych dni”. Nie każda kobieta może urodzić naturalnie i uniknąć procedury cięcia cesarskiego, ale każda matka może mieć wpływ na dalszy rozwój dziecka i  skład jego mikrobioty poprzez zdrowy tryb życia oraz  właściwe odżywianie siebie i swojego malucha.

- W  czasie porodu naturalnego noworodek styka się z drobnoustrojami obecnymi m.in. w kanale rodnym matki, co nie ma miejsca w przypadku porodu metodą cesarskiego cięcia. Jednym ze sposobów na przywrócenie prawidłowej bioróżnorodności mikrobioty przewodu pokarmowego jest odpowiednie żywienie dziecka po porodzie. Najbardziej optymalne jest mleko matki – w jelicie zdrowych niemowląt karmionych piersią dominują zazwyczaj bakterie z rodzaju Bifidobacterium. Mleko kobiece zawiera składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka oraz chroni je przed chorobami[vi]^,[vii] – potwierdza Prof. Elżbieta Jarocka-Cyrta.

Karmienie piersią jest złotym standardem! W pierwszych 6 miesiącach życia zapewnia optymalny rozwój dziecka w każdym jego wymiarze: fizycznym, psychicznym, metabolicznym, immunologicznym oraz emocjonalnym. Mleko matki jest nie tylko źródłem niezbędnych składników odżywczych, ale także „naturalnym synbiotykiem” (połączenie prebiotyków i probiotyków). Zawiera niepodlegające trawieniu oligosacharydy, które wspomagają rozwój korzystnych bakterii z rodzaju Bifidobacterium oraz odpowiada za właściwą kolonizację jelita. Dlatego ważne jest nieustające wspieranie karmienia naturalnego, szczególnie w przypadku dzieci urodzonych metodą cesarskiego cięcia oraz z grupy ryzyka rozwoju lub z już rozpoznaną alergią – komentują Prof. Elżbieta Jarocka-Cyrta i Dr hab. Andrea Horvath.

Niestety, choć w Polsce 83% kobiet w ciąży deklaruje chęć  karmienia dziecka piersią, jedynie 60% mam karmi wyłącznie piersią przez pierwszych 6 miesięcy życia, a 8% łączy swój pokarm z mlekiem modyfikowanym[viii]. Jednocześnie noworodki urodzone metodą cesarskiego cięcia są 5 razy bardziej narażone na opóźnianie pierwszego karmienia[ix]. Należy dążyć, aby odsetek dzieci karmionych w sposób naturalny był jak najwyższy. Jednak w sytuacji, gdy karmienie piersią jest niemożliwe lub niewystarczające, lekarz powinien pomóc matce w wyborze preparatu najbardziej dostosowanego do potrzeb i możliwości dziecka.

Jeżeli istnieje konieczność podawania dziecku mleka modyfikowanego, warto  wziąć pod uwagę takie  preparaty, których skład może wpływać także na modyfikację mikrobioty przewodu pokarmowego dziecka  – np. dzięki obecności, podobnych do naturalnie występujących w mleku matki, krótko- i długołańcuchowych oligosacharydów oraz bakterii z rodzaju Bifidobacterium^[x],[xi].

Alergia na pokarmy może ujawnić się w każdym wieku, ale u niemowląt najczęściej rozpoczyna  się  w pierwszych  tygodniach życia, niezależnie czy karmione są piersią czy mlekiem modyfikowanym.  Do najczęstszych objawów alergii należą:

• dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (krew w stolcu, ulewanie, biegunka, wymioty, zaparcie);
• objawy skórne (atopowe zapalenie skóry, pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy);
• dolegliwości ze strony układu oddechowego (katar, łzawienie, kichanie, świszczący oddech, astma);
• anafilaksja (najbardziej niebezpieczna reakcja pojawiająca się krótko od spożycia pokarmu, z burzliwie przebiegającymi i zagrażającymi zdrowiu i życiu dziecka objawami).

- W Europie najczęściej uczulającymi pokarmami są: mleko krowie, jaja kurze (zwłaszcza białko jajka), pszenica, ryby, skorupiaki, orzechy ziemne i inne orzechy. Jeśli dziecko nie prezentuje objawów alergii – to nawet, gdy jest w grupie wyższego ryzyka jej rozwoju (tzn. rodzice lub starsze rodzeństwo mają rozpoznaną alergię) – nie powinno się zmieniać planu rozszerzania jego diety, w tym wprowadzania pokarmów potencjalnie alergizujących. Zwyczajowo pierwsze produkty uzupełniające powinno się wprowadzać nie wcześniej niż w 17. i nie później niż w 26. tygodniu życia dziecka[xii]. Jednak w przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów po spożyciu nowych pokarmów, należy skontaktować się z lekarzem. Rodzice nie powinni samodzielnie wdrażać diet eliminacyjnych  i wykluczać dodatkowych produktów z diety dziecka na etapie jej rozszerzania. Diagnozowanie alergii jest procesem złożonym, długofalowym, czasochłonnym i wymaga specjalistycznej wiedzy, dlatego konieczna jest konsultacja z lekarzem – komentuje Dr hab. Andrea Horvath.

Im szybciej alergia na pokarmy u dziecka zostanie prawidłowo zdiagnozowana, tym wcześniej możliwe będzie wdrożenie odpowiedniego postępowania z zastosowaniem właściwie dobranej diety eliminacyjnej.  Taka dieta ma nie tylko uchronić malucha przed niepożądanymi objawami po spożyciu alergizującego produktu, ale również zabezpieczyć dziecko przed niedoborami składników odżywczych wyeliminowanych z  powodu alergii.

Dieta eliminacyjna u matki karmiącej jest wskazana jedynie wówczas, gdy w próbie prowokacji potwierdzimy, że objawy u dziecka są bezsprzecznie związane z wcześniejszym spożyciem alergizującego pokarmu przez matkę. Jeśli karmienie piersią jest niemożliwe, a dziecko prezentuje objawy alergii na białka mleka krowiego należy skonsultować się z lekarzem celem diagnostyki i wyboru odpowiedniego preparatu do dalszego żywienia dziecka. W alergii na białka mleka krowiego zaleca się stosowanie preparatów o znacznym stopniu hydrolizy, tzn.  takich, które dzięki  „pociętym” łańcuchom białkowym mają obniżoną alergenność. Niektóre preparaty o znacznym stopniu hydrolizy zawierają dodatkowe czynniki, wspomagające modyfikacje mikrobioty jelitowej, np.  wspomniane już korzystne bakterie Bifidobacterium breve i prebiotyki.

 

***

Karmienie piersią jest najwłaściwszym i najbardziej optymalnym sposobem żywienia niemowląt oraz rekomendowanym dla małych dzieci wraz z urozmaiconą dietą. Mleko matki zawiera składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka oraz chroni je przed chorobami i infekcjami. Karmienie piersią daje najlepsze efekty, gdy matka prawidłowo odżywia się w ciąży i w czasie laktacji oraz gdy nie ma miejsca nieuzasadnione dokarmianie dziecka. Przed podjęciem decyzji o zmianie sposobu karmienia matka powinna zasięgnąć porady lekarza.

 

Przypisy: