Wzrost liczby zachorowań na raka płuca jest szczególnie widoczny wśród kobiet. Ten systematyczny trend jest alarmujący. Obecnie około 28% dorosłych kobiet w Polsce pali tytoń – to jeden z najwyższych wskaźników w Europie. Tymczasem aż 90% nowotworów płuca jest bezpośrednio związanych z paleniem papierosów. W 2022 roku liczba nowych przypadków nowotworu płuca i oskrzeli (C.34) wyniosła 20 726, w tym 12 278 wśród mężczyzn i 8 448 wśród kobiet. Z jego powodu zmarło łącznie 20 956 osób[1]. Niepokojący jest dodatkowo fakt, że w większości przypadków nowotwór ten diagnozuje się w zaawansowanych stadiach, co prowadzi do wysokiej śmiertelności. Pięcioletnie przeżycie w Polsce wynosi zaledwie 10–15% i jest niższe od średniej europejskiej.

Nowotwór płuca staje się coraz większym zagrożeniem dla kobiet w Polsce. W ciągu ostatnich lat liczba zachorowań wśród kobiet wzrosła niemal dwukrotnie, co czyni go najczęstszą przyczyną zgonów nowotworowych w tej grupie. Częstość palenia tytoniu wśród kobiet, a także czynniki środowiskowe i genetyczne, przyczyniają się do dramatycznego wzrostu zachorowalności. Dane są nieubłagane, od 2000 roku liczba nowo rozpoznanych przypadków raka płuca u mężczyzn zmalała o 22%, tymczasem u kobiet wzrosła aż o 95%. Od ponad dekady w Polsce umieralność kobiet z powodu nowotworów złośliwych płuca jest wyższa niż z powodu nowotworów piersi, podczas gdy wśród zachorowań udział nowotworów piersi jest ponad dwukrotnie wyższy niż nowotworów płuca. Tymczasem świadomość ryzyka rozwoju raka płuca i konieczności badań profilaktycznych osób z grup ryzyka jest nadal niewystarczająca.

Mamy bardzo konkretne narzędzia, które, jeśli tylko z nich skorzystamy, mogą nas uchronić przed rakiem płuca lub umożliwić wczesne wykrycie ognisk nowotworowych i skuteczne leczenie. Są to:

• Zapobieganie rozpoczynaniu paleniu tytoniu – edukacja na temat negatywnego wpływu palenia na zdrowie oraz zachęcanie do rezygnacji z nałogu. Trzeba przy tym zdawać sobie sprawę, że palenie papierosów to uzależnienie, które, aby z niego wyjść wymaga bardzo silnej woli lub profesjonalnego wsparcia. Pierwszym krokiem może być kontakt z terapeutą bezpłatnej Telefonicznej Poradni Pomocy Palącym prowadzonej przez Narodowy Instytut Onkologii (tel. 801 108 108).

• Program Wczesnego Wykrywania Raka Płuca - badania przesiewowe z użyciem niskodawkowej tomografii komputerowej (NDTK) wśród osób z grup ryzyka tzn. nałogowych palaczy, w tym osób z dodatkowymi czynnikami jak: ekspozycja zawodowa na krzemionkę, beryl, nikiel, chrom, kadm, azbest, związki arsenu, spaliny silników diesla, dym ze spalania węgla kamiennego, ekspozycja na radon; historia zachorowania na raka płuca, w wywiadzie chłoniak, rak głowy i szyi lub raki zależne od palenia tytoniu, np. rak pęcherza moczowego; rak płuca w wywiadzie u krewnych I stopnia; lub historia chorób płuc: przewlekła obturacyjna choroba płuc - POChP lub włóknienie płuc IPF.

Badania potwierdzają, że regularne stosowanie NDTK w grupach ryzyka może zmniejszyć śmiertelność z powodu raka płuca nawet o 20%. Niestety, świadomość tej metody profilaktyki w Polsce jest wciąż niewielka. W ostatnich latach realizowany był pilotaż programu Wczesnego Wykrywania Raka Płuca, w ramach którego w każdym województwie można było wykonać takie badania. Resort zdrowia, zapowiada, że pilotaż ten zostanie przedłużony od stycznia 2025 r., a docelowo trafi do koszyka świadczeń finansowanego przez NFZ, na takich samych zasadach jak inne programy skriningowe (mammografia, cytologia, kolonoskopia), co zapewni ich szeroką dostępność dla pacjentów. Warto zapytać w placówce medycznej czy takie badania są dostępne. Dodatkowo, w ramach unijnego projektu SOLACE pod koniec września w trasę po Polsce ruszyło pierwsze w Polsce Mobilne Centrum Tomografii Komputerowej, które dociera do mniejszych miast, miasteczek i wsi, mając na celu wyrównanie nierówności w dostępie do badań profilaktycznych. W pierwszej kolejności z takich badań mogli skorzystać pacjenci z woj. lubelskiego[2].

Okres świąteczno-noworoczny sprzyja postanowieniom, warto w tym czasie pomyśleć zatem o zdrowiu swoim oraz bliskich i zmotywować się wzajemnie do:

• Rezygnacji z palenia – każdy dzień bez papierosa to krok w stronę zdrowia i minimalizacja ryzyka wielu chorób odtytoniowych, takich jak rak płuca, rak krtani, rak pęcherza moczowego, rak jelita grubego i inne, chorób sercowo-naczyniowych (zawał, udar) i układu oddechowego (POChP).
• Regularnych badań – osoby z grup ryzyka powinny zgłaszać się na badania przesiewowe, które mogą uratować życie.
• Czujności dot. objawów – przewlekły kaszel, duszność, nawracające infekcje dróg oddechowych czy ból w klatce piersiowej lub kości (bark, biodro, kręgosłup) to sygnały, które wymagają konsultacji z lekarzem i dalszej diagnostyki.

- Czas działać, by odwrócić niekorzystne statystyki zachorowań i zgonów z powodu raka płuca w Polsce. Każdy z nas może przyczynić się do zmiany, podejmując świadome decyzje zdrowotne i zachęcając bliskich do profilaktyki. Nasza czujność onkologiczna jak i lekarzy, szybkie pokierowanie na badania podstawowe i w przypadku potwierdzenia podejrzenia – pogłębione (w tym obrazowe, biopsję, badania histopatologiczne oraz markerów predykcyjnych: badania molekularne i ekspresji białka PDL-1) to klucz do prawidłowej diagnozy i sukcesu w terapii.  – podkreśla Aleksandra Wilk, dyrektor Sekcji Raka Płuca Fundacji TO SIĘ LECZY.

Śledź kampanię na:
https://www.facebook.com/RakPlucaWiedzaWsparcie

Jeśli podejrzewasz raka płuca albo jesteś w trakcie diagnostyki zobacz nasz poradnik Pacjenta:
https://tosieleczy.pl/index.php/2024/12/12/od-podejrzenia-do-leczenia-sciezka-pacjenta-z-rakiem-pluca-poradnik-pacjenta-2024/