Jak zaznaczają autorzy „Poradnika dla Rodzin i Opiekunów Seniorów ZROZUMIEĆ STAROŚĆ”[1], sytuacja, w której dotąd samodzielny i aktywny człowiek nagle zaczyna wymagać wsparcia i opieki z zewnątrz, jest trudna dla każdej ze stron.

– Osoby, które od pewnego momentu muszą aktywnie wspomagać własnych dziadków, rodziców czy nawet sędziwe już rodzeństwo, najczęściej nie mają obszernej wiedzy na temat najlepszych metod postępowania z nie w pełni samodzielnymi seniorami. Chęć zapewnienia niesamodzielnej osobie dobrego, godnego życia często zderza się z trudnymi realiami. Bliscy stają przed dylematem: czy zrezygnować z własnej kariery zawodowej i poświęcić się opiece nad seniorem, rozważyć umieszczenie bliskiego w domu opieki czy też zapewnić mu wsparcie w jego własnym domu? Warto powiedzieć wyraźnie: każdy przypadek jest inny i nie ma jednego dobrego rozwiązania – mówi Przemysław Wiśniewski, prezes Zarządu Fundacji Zaczyn, działającej na rzecz aktywizacji seniorów.

Zdaniem ekspertów wybór odpowiedniego rozwiązania w zakresie opieki nad seniorem warto zacząć od rzetelnej analizy jego faktycznych potrzeb. Czy starsza osoba wymaga stałej, całodobowej opieki czy też doraźnego, „punktowego” wsparcia? Może pogarszająca się kondycja seniora wynika z poczucia osamotnienia i na danym etapie niekonieczna jest jeszcze stała specjalistyczna pomoc a raczej miłe towarzystwo i dorywcze wsparcie w codziennych czynnościach? To pierwsze ważne pytania.

Nie mniej istotna jest analiza sytuacji całej rodziny. Czy jest możliwie, by bliscy seniora mocniej zaangażowali się we wsparcie bliskiego? Czy istnieje krąg osób, które mogłyby podzielić pomiędzy siebie poszczególne zadania związane z opieką nad osobą starszą i wzajemnie się w niej wspierać? Jeśli obowiązki miałaby przejąć tylko jedna osoba, trzeba wziąć pod uwagę także jej potrzeby.

Jak zaznaczają eksperci, proces starzenia się jest naturalny i fizjologiczny, ale nie zawsze jest zjawiskiem zrozumiałym dla młodszego otoczenia seniora. Pogarszająca się kondycja fizyczna i psychiczna, zwiększona podatność na choroby i związane z nimi trudności emocjonalne bywają niezrozumiałe dla samego seniora, ale także dla jego otoczenia.

– Zmienność nastrojów podopiecznych, ich „nieporadność” czy utrudniona komunikacja z osobą w podeszłym wieku to przykłady wyzwań, o których opowiadają nam nasi opiekunowie. Osoba fachowo przygotowana do towarzyszenia seniorowi każdego dnia; wtedy, gdy jest dobrze, ale także wtedy, kiedy przydarzy się gorszy dzień, wie, jak radzić sobie w każdej sytuacji. Jest przygotowana do tego, żeby odpowiednio pomóc podopiecznemu i jednocześnie nie wypalić się w procesie opieki. Bywa, że wielu opiekunów rodzinnych nieprzygotowanych do podjęcia tak trudnej roli niestety ponosi duże koszty opieki nad bliskim – zarówno emocjonalne, jak i zdrowotne – mówi Agnieszka Niedziela, Dyrektor Marketingu PL w Promedica24, firmie oferującej profesjonalne usługi opieki domowej w Niemczech, Anglii oraz Polsce i prowadzącej kampanie edukacyjne w obszarze starzenia się oraz opieki nad seniorami.

Zdaniem specjalistów osoby jak najdłużej pozostające w swoim naturalnym środowisku, utrzymujące kontakt z rodziną, sąsiadami i przyjaciółmi, zachowują lepszą kondycję fizyczną i umysłową. Podobnie działa zaangażowanie w codzienne obowiązki – mobilizacja do przygotowywania posiłków, zadbania o higienę, drobne zakupy i prace domowe.

– Z relacji naszych opiekunów wynika, że im dłużej osoby starsze czują swoją sprawczość, mają poczucie, że to one panują nad sytuacją, są w lepszej kondycji. Z tego względu dobrze przygotowany do wsparcia seniora opiekun nie wyręcza swojego podopiecznego na wyrost - stara się raczej dyskretnie pomagać mu i asekurować. Istotne jest także poczucie, że jest się gospodarzem i głównodowodzącym we własnym domu. To w oczywisty sposób inna perspektywa: jest ktoś, kto mi pomaga, wspiera mnie, ale to ja tu rządzę, niż: jestem (w domyśle biernym) podopiecznym. To bardzo ważna zaleta formuły opieki w warunkach domowych – podkreśla Agnieszka Niedziela.

Zdaniem ekspertów formuła opieki nad osobami starszymi i niesamodzielnymi powinna zmieniać się wraz z ich potrzebami.

– Podopieczny, który zaczyna mieć poważniejsze kłopoty ze zdrowiem, aby czuć się bezpiecznie, musi mieć zapewnioną opiekę medyczną, pielęgniarską i opiekuńczą. Powinien wiedzieć, że w razie wystąpienia problemów zdrowotnych lub innych zawsze, bez względu na porę dnia i nocy, jest ktoś, kto mu pomoże. Przy wyborze formy opieki warto dokładnie doprecyzować potrzeby seniora i oczekiwania wobec kompetencji opiekuna. Wsparcie ze strony fachowców nie tylko zapewni seniorowi właściwą opiekę i pewność, że może liczyć na wsparcie, ale także zdejmie z opiekuna rodzinnego ciężar obaw o niemożność sprostania wszystkim różnorodnym wyzwaniom, do których może brakować mu przygotowania i czasu z uwagi na inne zobowiązania życiowe. Przy wyborze formy opieki nad seniorem warto więc brać pod uwagę szerszy kontekst i potrzeby wszystkich członków rodziny – zaznacza Przemysław Wiśniewski.