W odpowiedzi na rosnącą liczbę takich przestępstw, Prokurator Generalny Adam Bodnar wydał 14 lipca 2025 r. nowe „Wytyczne w sprawie prowadzenia postępowań o przestępstwa popełniane na szkodę osób udzielających świadczeń zdrowotnych, pierwszej pomocy, czynności ratunkowych, a także innych osób wykonujących obowiązki służbowe i zawodowe, które na mocy przepisów szczególnych korzystają z ochrony przewidzianej w kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych.”

Wytyczne mają charakter nie tylko porządkujący dotychczasową praktykę, ale i deklaratywny – pokazują, że państwo nie pozostaje obojętne wobec eskalacji przemocy wobec lekarzy, ratowników, pielęgniarek i innych pracowników ochrony zdrowia. „Informacje o przypadkach napaści na osoby podejmujące czynności ratownicze lub udzielające świadczeń zdrowotnych wielokrotnie bulwersowały opinię publiczną wzbudzając poczucie zagrożenia oraz przekonanie o bezsilności organów ścigania.”

Jak wskazano w komunikacie, przygotowanie dokumentu poprzedziła analiza 432 postępowań przygotowawczych prowadzonych w 2024 roku. Przeanalizowano m.in. kwalifikacje prawne czynów, sprawność i skuteczność działań prokuratorskich oraz zapadłe wyroki. „Ich treść oparta została także na wynikach konsultacji prokuratorów ze środowiskiem ratowników medycznych oraz z przedstawicielami Naczelnej Izby Lekarskiej.”

W ocenie Prokuratora Generalnego „obowiązujące instrumenty prawne w obszarze prawa karnego dają podstawę do podjęcia sprawnej i skutecznej reakcji ze strony prokuratorów, w celu wykrycia i pociągnięcia do odpowiedzialności karnej sprawców przestępstw skierowanych wobec osób udzielających świadczeń medycznych.” Zadaniem prokuratury jest więc pełne wykorzystanie tych narzędzi – z profesjonalizmem i zaangażowaniem.

Wytyczne nakazują, by każdorazowo po uzyskaniu informacji o możliwym przestępstwie wobec osób udzielających świadczeń zdrowotnych, prokurator niezwłocznie podjął działania z urzędu w celu jej weryfikacji, a w razie potwierdzenia – wszczął postępowanie przygotowawcze. Szczególny nacisk położono na ścisłą współpracę z policją, tak by zapewnić „przepływ informacji o wszczęciu postępowań dotyczących przestępstw popełnionych na szkodę osób udzielających świadczeń zdrowotnych, a także o wydaniu postanowień o przedstawieniu zarzutów.”

Wytyczne podkreślają wagę szybkiej reakcji już na wstępnym etapie postępowania, tak aby „zapobiec popełnieniu przez [podejrzanych] kolejnych, ciężkich przestępstw”. Wskazano również na możliwość rozpoznania takich spraw w trybie przyśpieszonym oraz na konieczność oceny, czy dane przestępstwo miało „charakter chuligański”.

Prokurator Generalny zwraca także uwagę na obowiązek podejmowania działań zabezpieczających prawa pokrzywdzonych. To m.in. wnioski o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody, zadośćuczynienia lub nawiązki – przy czym „wnioskowane kwoty powinny realnie odzwierciedlać wysokość szkody wyrządzonej przestępstwem, a także w pełni uwzględniać charakter krzywdy doznanej w wyniku przestępstwa.” W uzasadnionych przypadkach prokuratorzy powinni wnosić także o obowiązek przeproszenia pokrzywdzonych.

Nie zabrakło również postulatów o charakterze prewencyjnym. Wytyczne zachęcają do składania wniosków o podanie wyroków skazujących do publicznej wiadomości – „Ma to być wyraźny sygnał dla społeczeństwa, że agresja wobec osób niosących pomoc medyczną spotka się z nieuchronną karą.”

Z dokumentu wynika także, że dotąd prokuratorzy rzadko wnosili środki odwoławcze od wyroków. Nowe regulacje obligują referentów i ich przełożonych do „pogłębionej oceny adekwatności orzeczonych kar oraz środków kompensacyjnych i karnych w relacji do okoliczności przestępstwa”.

Zgodnie z Wytycznymi, Departament Postępowania Przygotowawczego Prokuratury Krajowej ma przygotowywać coroczne sprawozdania z realizacji tych spraw. Od dnia ogłoszenia nowego dokumentu tracą moc wytyczne z 2018 roku.

To nie tylko formalna zmiana – to także deklaracja, że państwo stoi po stronie tych, którzy codziennie walczą o ludzkie życie. Czy jednak za tą deklaracją pójdą konkretne działania i czy rzeczywiście wpłynie to na poczucie bezpieczeństwa medyków? Tego dopiero się dowiemy.

Źródło: www.gov.pl