Nowy kalendarz szczepień obowiązkowych. Jakie zmiany czekają pacjentów i lekarzy?
Opublikowane 22 października 2025
Ministerstwo Zdrowia rozpoczęło konsultacje publiczne projektu rozporządzenia, które może zmienić obraz profilaktyki zakażeń w Polsce. Nowy kalendarz szczepień obowiązkowych zakłada włączenie do niego szczepień przeciwko HPV i meningokokom, korektę harmonogramu szczepień przeciw krztuścowi oraz doprecyzowanie zasad dotyczących kwalifikacji personelu i dokumentacji szczepień.
To jedna z najbardziej kompleksowych nowelizacji w ostatnich latach – jej cel, jak podkreśla resort zdrowia, to „zwiększenie ochrony przed chorobami zakaźnymi oraz uporządkowanie przepisów w dostosowaniu do aktualnej sytuacji epidemiologicznej i organizacyjnej systemu szczepień”.
Największą zmianą jest wprowadzenie obowiązkowych szczepień przeciw HPV dla dzieci od 9. do 15. roku życia. Ministerstwo wskazuje, że decyzja ta ma „kluczowe znaczenie dla profilaktyki nowotworów związanych z zakażeniem HPV, w tym raka szyjki macicy”. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia zakażenia HPV odpowiadają na świecie za około 690 tysięcy zachorowań na nowotwory rocznie, a w Polsce – za ponad 3 tysiące przypadków. Objęcie szczepień obowiązkiem ma umożliwić osiągnięcie wyższego poziomu wyszczepienia, a tym samym skuteczniejszą profilaktykę onkologiczną.
Projekt przewiduje także rozszerzenie obowiązkowych szczepień ochronnych o inwazyjne zakażenia meningokokowe. Nowe przepisy obejmą osoby do 19. roku życia z grup ryzyka oraz dzieci urodzone przez matki zakażone HIV. „Inwazyjna choroba meningokokowa rozwija się bardzo szybko i obarczona jest wysoką śmiertelnością oraz ryzykiem trwałych powikłań” – podkreśla resort. Wprowadzenie obowiązkowych szczepień ma zapobiec tragicznym skutkom zakażeń wśród dzieci i młodzieży.
Zmiany dotyczą także kalendarza szczepień przeciw krztuścowi. Druga dawka przypominająca ma być podawana wcześniej – w 12. roku życia zamiast w 14., a po 17. roku wprowadzono nowe szczepienie przypominające, zastępujące dotychczasową dawkę przeciw tężcowi i błonicy. Ministerstwo uzasadnia, że modyfikacja harmonogramu jest odpowiedzią na rosnącą liczbę przypadków krztuśca oraz konieczność utrzymania odporności populacyjnej wśród nastolatków i dorosłych.
Nowelizacja porządkuje także wiele przepisów technicznych, często pomijanych w publicznej debacie, a istotnych dla praktyki lekarskiej. Doprecyzowano wskazania do szczepień przeciw WZW typu B – mają one objąć również kobiety w ciąży, a nie tylko te planujące macierzyństwo. Zmieniono zasady dotyczące szczepień przeciw ospie wietrznej – obowiązek obejmie dzieci do 4. roku życia uczęszczające lub zakwalifikowane do żłobków i przedszkoli.
Projekt zawiera też modyfikacje w zakresie kwalifikacji personelu medycznego. Możliwość uzyskania kwalifikacji do przeprowadzania szczepień ma zostać włączona do programu kształcenia przeddyplomowego, co – jak podkreśla resort – ma zwiększyć dostępność wykwalifikowanych specjalistów. Wreszcie, zmienione zostaną wzory dokumentacji szczepień: Karty uodpornienia i Książeczki szczepień. Z przepisów usunięto natomiast odniesienia do szczepień realizowanych w szkołach, które w praktyce już nie funkcjonują.
Choć projekt rozporządzenia dopiero trafił do konsultacji publicznych, jego kierunek wydaje się jasny – to krok w stronę nowoczesnej profilaktyki i systemowego porządkowania obszaru szczepień. Włączenie HPV i meningokoków do kalendarza obowiązkowego to decyzje, które mogą realnie przełożyć się na zdrowie tysięcy Polaków, jeśli towarzyszyć im będzie skuteczna edukacja i zaufanie społeczne do szczepień.
Źródło: RCL
Największą zmianą jest wprowadzenie obowiązkowych szczepień przeciw HPV dla dzieci od 9. do 15. roku życia. Ministerstwo wskazuje, że decyzja ta ma „kluczowe znaczenie dla profilaktyki nowotworów związanych z zakażeniem HPV, w tym raka szyjki macicy”. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia zakażenia HPV odpowiadają na świecie za około 690 tysięcy zachorowań na nowotwory rocznie, a w Polsce – za ponad 3 tysiące przypadków. Objęcie szczepień obowiązkiem ma umożliwić osiągnięcie wyższego poziomu wyszczepienia, a tym samym skuteczniejszą profilaktykę onkologiczną.
Projekt przewiduje także rozszerzenie obowiązkowych szczepień ochronnych o inwazyjne zakażenia meningokokowe. Nowe przepisy obejmą osoby do 19. roku życia z grup ryzyka oraz dzieci urodzone przez matki zakażone HIV. „Inwazyjna choroba meningokokowa rozwija się bardzo szybko i obarczona jest wysoką śmiertelnością oraz ryzykiem trwałych powikłań” – podkreśla resort. Wprowadzenie obowiązkowych szczepień ma zapobiec tragicznym skutkom zakażeń wśród dzieci i młodzieży.
Zmiany dotyczą także kalendarza szczepień przeciw krztuścowi. Druga dawka przypominająca ma być podawana wcześniej – w 12. roku życia zamiast w 14., a po 17. roku wprowadzono nowe szczepienie przypominające, zastępujące dotychczasową dawkę przeciw tężcowi i błonicy. Ministerstwo uzasadnia, że modyfikacja harmonogramu jest odpowiedzią na rosnącą liczbę przypadków krztuśca oraz konieczność utrzymania odporności populacyjnej wśród nastolatków i dorosłych.
Nowelizacja porządkuje także wiele przepisów technicznych, często pomijanych w publicznej debacie, a istotnych dla praktyki lekarskiej. Doprecyzowano wskazania do szczepień przeciw WZW typu B – mają one objąć również kobiety w ciąży, a nie tylko te planujące macierzyństwo. Zmieniono zasady dotyczące szczepień przeciw ospie wietrznej – obowiązek obejmie dzieci do 4. roku życia uczęszczające lub zakwalifikowane do żłobków i przedszkoli.
Projekt zawiera też modyfikacje w zakresie kwalifikacji personelu medycznego. Możliwość uzyskania kwalifikacji do przeprowadzania szczepień ma zostać włączona do programu kształcenia przeddyplomowego, co – jak podkreśla resort – ma zwiększyć dostępność wykwalifikowanych specjalistów. Wreszcie, zmienione zostaną wzory dokumentacji szczepień: Karty uodpornienia i Książeczki szczepień. Z przepisów usunięto natomiast odniesienia do szczepień realizowanych w szkołach, które w praktyce już nie funkcjonują.
Choć projekt rozporządzenia dopiero trafił do konsultacji publicznych, jego kierunek wydaje się jasny – to krok w stronę nowoczesnej profilaktyki i systemowego porządkowania obszaru szczepień. Włączenie HPV i meningokoków do kalendarza obowiązkowego to decyzje, które mogą realnie przełożyć się na zdrowie tysięcy Polaków, jeśli towarzyszyć im będzie skuteczna edukacja i zaufanie społeczne do szczepień.
Źródło: RCL
Autor:
Redakcja MedicalPress