Kolonoskopia ratuje życie. Co czwarty pacjent ma zmiany przedrakowe
Opublikowane 23 września 2025
Rak jelita grubego to jeden z najczęściej występujących nowotworów w Polsce. Każdego roku diagnozuje się go u tysięcy osób, a wiele przypadków wykrywanych jest dopiero w zaawansowanym stadium. Tymczasem skuteczna profilaktyka istnieje i pozwala uchronić pacjentów przed rozwojem choroby – jest nią kolonoskopia. W Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym we Wrocławiu rocznie wykonuje się ponad 2000 kolonoskopii przesiewowych. Wyniki są alarmujące: aż u co czwartego pacjenta wykrywane są zmiany przedrakowe, które w wielu przypadkach można usunąć od razu podczas badania. Jak podkreślają eksperci, wielu chorych nie zdaje sobie sprawy z zagrożenia, bo nie ma żadnych objawów. – „Być może właśnie to, że zdecydowali się na badanie profilaktyczne, uratowało im życie” – mówi dr Jarosław Wierzbicki, kierownik Działu Diagnostyki Endoskopowej USK we Wrocławiu.
Najskuteczniejsza metoda profilaktyki
Kolonoskopia to badanie, które pozwala wykryć i jednocześnie usunąć polipy – stany przedrakowe, które z czasem mogą przekształcić się w nowotwór. Procedura wykonywana jest w znieczuleniu dożylnym, w warunkach zapewniających pełną intymność. Pacjent otrzymuje jednorazowe spodenki, a komfort badania zwiększa sedacja, stosowana standardowo.
– „Badania wykonujemy w sedacji dożylnej (znieczuleniu). Wyjątek stanowią pacjenci, którzy wyraźnie proszą o badanie bez znieczulenia. Standardem jest jednak znieczulenie dożylne. Bardzo ważne jest zapewnienie komfortu pacjentowi, ponieważ badania te są często wykonywane wielokrotnie” – wyjaśnia dr Wierzbicki.
Kolonoskopia pozwala nie tylko na obejrzenie jelita kamerą, lecz także na pobranie wycinków do badania histopatologicznego i usunięcie zmian do 15 mm w trakcie jednej procedury. Większe polipy kierowane są do leczenia w warunkach szpitalnych.
Jak wygląda badanie?
Kolonoskop to cienki, elastyczny instrument długości do 160 cm i grubości ok. 11–12 mm. Na jego końcu znajduje się kamera, która umożliwia lekarzowi obejrzenie całego jelita. – „Na końcu kolonoskopu znajduje się kamera, która umożliwia nam obejrzenie wszystkich zmian po rozpompowaniu światła przewodu pokarmowego. Mamy też możliwość płukania w trakcie badania, pobierania wycinków szczypcami oraz wprowadzania narzędzi do usunięcia zmian w świetle jelita” – tłumaczy ekspert.
Badanie zazwyczaj pozwala dotrzeć do kątnicy, czyli końcowego odcinka jelita grubego. Choć kolonoskopia może być nieprzyjemna, znieczulenie i nowoczesne techniki, takie jak stosowanie dwutlenku węgla zamiast powietrza, znacząco zwiększają komfort pacjenta i zmniejszają uczucie wzdęcia po zakończeniu badania.
Kluczowe przygotowanie
O skuteczności kolonoskopii decyduje odpowiednie przygotowanie. Kilka dni przed badaniem pacjent stosuje lekkostrawną dietę, a dzień wcześniej przyjmuje specjalny płyn oczyszczający jelito. – „Przeciętnie przed badaniem trzeba wypić od 3 do 4 litrów płynu. Są stosowane różne środki, niektóre z nich są całkiem dobrze tolerowane, nie przypominają już wody z mydłem, są smakowe. Wystarczy wypić małą ilość płynu, popijając dużą ilością wody, i to jest łatwiejsze do zniesienia” – opisuje dr Wierzbicki.
Choć etap przygotowania bywa nieprzyjemny, to on w dużej mierze przesądza o tym, czy badanie będzie wiarygodne i czy uda się dokładnie obejrzeć jelito.
Kiedy warto się zbadać?
Bezpłatne badania przesiewowe kolonoskopowe dostępne są dla osób w wieku 50–65 lat oraz dla pacjentów po 40. roku życia z obciążeniami rodzinnymi. Warunkiem jest brak kolonoskopii w ciągu ostatnich 10 lat. Jednak zdaniem ekspertów, objawy takie jak krew utajona w stolcu czy jawne krwawienie z odbytu, powinny skłonić do zgłoszenia się na badanie niezależnie od wieku.
– „Na pewno wcześniej niż przewiduje to program przesiewowy powinny zgłaszać się na badanie osoby, u których pojawiają się niepokojące objawy, np. krew utajona w stolcu, a już szczególnie, jeśli obserwują ewidentnie jawne krwawienie z odbytu” – podkreśla dr Wierzbicki.
Co grozi, gdy się nie badamy?
Zlekceważenie profilaktyki może prowadzić do rozwoju raka jelita grubego – choroby groźnej i trudnej w leczeniu. – „W złym scenariuszu rozwojem raka jelita grubego, który jest jednym z najczęstszych i najgroźniejszych nowotworów. Konsekwencje mogą być różne: od leczenia operacyjnego, konieczności poddania się radio- lub chemioterapii, lub obu jednocześnie. Istnieje zagrożenie pojawienia się przerzutów i zagrożenie życia” – ostrzega ekspert.
Coraz większa świadomość
Choć świadomość społeczna rośnie, wielu pacjentów wciąż odkłada badanie w obawie przed dyskomfortem. Tymczasem w rzeczywistości procedura jest bezpieczna i szybka, a czas oczekiwania na badania przesiewowe zwykle nie przekracza miesiąca. – „Na badanie przesiewowe pacjenci czekają zazwyczaj nie dłużej niż miesiąc, choć zależy to od okresu. Zdarzają się momenty, gdy zgłasza się ich więcej i czas oczekiwania nieco się wydłuża, ale bywa też odwrotnie – w okresach wakacyjnych czy świątecznych badanie można wykonać szybciej” – wyjaśnia dr Wierzbicki.
Eksperci podkreślają, że kolonoskopia to narzędzie, które realnie ratuje życie. Wczesne wykrycie i usunięcie polipa eliminuje ryzyko rozwoju raka jelita grubego.
Kolonoskopia to najważniejsza inwestycja w zdrowie jelit – krótki dyskomfort związany z przygotowaniem i badaniem to cena, którą warto zapłacić za spokój na lata.
Źródło: Uniwersytecki Szpital Kliniczny we Wrocławiu
Autor:
Redakcja MedicalPress