Diagnoza zmian w opiece onkologicznej i hematoonkologicznej 2024 to już piąta edycja dokumentu analizującego obszary mające wpływ na efektywność opieki onkologicznej, które zdefiniowane zostały w 2017 roku w dokumencie pt. All.Can: poprawa efektywności i stabilności opieki onkologicznej. Rekomendacje dla Polski. Diagnoza jest kompleksowym dokumentem, który przedstawia stan polskiej onkologii i hematoonkologii, a jego zadaniem jest wspieranie decydentów i wszystkich osób, które mają wpływ na kształtowanie systemu opieki zdrowotnej w decyzjach dotyczących zmian jakie należałoby wprowadzić, aby poprawić efektywność i jakość leczenia nowotworów w Polsce.

- Diagnoza zmian w opiece onkologicznej i hematoonkologicznej jest wyjątkowym, cyklicznym opracowaniem, które podsumowuje zmiany, jakie zaszły w obszarze onkologii i hematoonkologii.
W 2025 r. rozpoczynamy wdrożenie  Krajowej Sieci Onkologicznej (KSO), a niniejszy raport jest podsumowaniem działań, składających się na gotowość do realizacji tego kluczowego kroku na drodze wprowadzenia nowego modelu organizacji i zarządzania opieką onkologiczną. – podkreśla Aleksandra Rudnicka, przewodnicząca Prezydium All.Can Polska, rzecznik społeczny Stowarzyszenia na Rzecz Walki z Chorobami Nowotworowymi SANITAS.

W nawiązaniu do wydanego w roku 2017 raportu otwarcia: All.Can: Poprawa Efektywności i Stabilności Opieki Onkologicznej. Rekomendacje Dla Polski” oraz przygotowywanych cyklicznie raportów Diagnoza Zmian w Opiece Onkologicznej edycje: 2017-2019, 2020, 2022, 2023 i 2024 Diagnozy  zmian w opiece onkologicznej i hematoonkologicznej eksperci All.Can Polska przeprowadzili analizę zachodzących zmian i przedstawili rekomendacje w pięciu obszarach:

• Efektywnej alokacji dostępnych zasobów na opiekę onkologiczną.
• Zwiększenia roli profilaktyki pierwotnej i badań przesiewowych.
• Zapewnienia szybszego i szerszego dostępu do innowacyjnych technologii medycznych.
• Uwzględnienia perspektywy pacjentów we wszystkich decyzjach związanych z procesem planowania, wdrażania i oceny opieki onkologicznej.
• Poprawy dostępu pacjentów do udziału w badaniach klinicznych.

- Jednym z kluczowych elementów, na który zwraca uwagę raport „Diagnoza zmian w opiece onkologicznej i hematoonkologicznej 2024” jest poprawa koordynacji i jakości opieki onkologicznej w Polsce. Oczekiwane pełne wdrożenie KSO powinno umożliwić lepsze wykorzystanie zasobów – pacjenci będą trafiać od razu tam, gdzie dostępne są odpowiednie technologie i specjaliści, zamiast krążyć po systemie. Koordynacja musi być wspierana narzędziami informatycznymi, które ułatwią śledzenie ścieżki pacjenta i raportowanie wykonanych świadczeń. Dane przekazywane za pomocą systemów pozwolą identyfikować opóźnienia i wąskie gardła w procesie leczenia, a tym samym lepiej kierować środki tam, gdzie są najbardziej potrzebne. Powinny pozwolić też na ocenę przestrzegania zaleceń diagnostyczno-terapeutycznych przez ośrodki i powiązać dzięki temu jakość opieki z finansowaniem. Niezależnie trzeba przyśpieszyć prace nad koncepcją wyspecjalizowanych Cancer Unit. Takie wyspecjalizowane jednostki mogą osiągać lepsze wyniki kliniczne przy efektywniejszym wykorzystaniu środków. Jesteśmy przekonani, że odpowiednie finansowanie onkologii ma bezpośrednie przełożenie na jakość opieki i wyniki leczenia pacjentów – mówi prof. dr hab. n. med. Maciej Krzakowski, konsultant krajowy w dziedzinie onkologii klinicznej, członek Prezydium All.Can Polska.

Profilaktyka

- Niewątpliwie wśród wartych podkreślenia osiągnięć minionego roku jest rozwój działań profilaktycznych w ramach Narodowej Strategii Onkologicznej przez wprowadzenie nowych narzędzi i programów wspierających wczesne wykrywanie nowotworów, a także rozszerzenie programu szczepień przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego i wzrost liczby zaszczepionych w 2024 r. W dalszym jednak ciągu pozostaje bardzo dużo wyzwań w tym zakresie, jak: utrzymujący się od lat spadek liczby osób korzystających z programów przesiewowych, opóźnienia w uruchomieniu ogólnopolskiego programu badań przesiewowych w kierunku nowotworów jelita grubego, regionalne nierówności w dostępie do profilaktyki, brak centralnego nadzoru nad profilaktyką onkologiczną czy zwiększenie roli lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej i medycyny pracy w profilaktyce onkologicznej. – podsumowuje prof. dr hab. n. med. Piotr Rutkowski, przewodniczący Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków NIO – PIB w Warszawie, zastępca dyrektora NIO – BIP do spraw Narodowej Strategii Onkologicznej i Badań Klinicznych, członek Prezydium All.Can Polska.

Dostęp do terapii

Rok 2024 był kolejnym okresem zwiększania dostępności terapii przeciwnowotworowych. Jak podkreślają  eksperci - pozytywny trend refundacyjny jest utrzymywany. Refundacją objęto 36 cząsteczko-wskazań onkologicznych, w tym 15 hematoonkologicznych. Spośród tych refundacji 14 dotyczyło chorób rzadkich. Dostęp do terapii onkologicznych w Polsce zwiększa się dzięki współpracy klinicystów, decydentów, producentów i organizacji pacjentów, jednak wciąż jest mniejszy w porównaniu do części krajów europejskich. Ponad jedna trzecia nowoczesnych terapii onkologicznych rekomendowanych w Europie nie jest dostępna dla polskich pacjentów w ramach refundacji, a tylko niespełna co trzeci lek onkologiczny jest dostępny bez ograniczeń.

Hematologia jest dziedziną, w której dzięki dużej liczbie substancji objętych refundacją, leczenie odpowiada standardom europejskim. Metody terapii pozwalają na zaspokojenie potrzeb klinicznych większości pacjentów z nowotworami układu krwiotwórczego  i chłonnego (zwane nowotworami hematologicznymi lub nowotworami krwi). Korzystnym kierunkiem zmian w 2024 r. było zastąpienie lub uzupełnienie chemioterapii pierwszej linii lekami celowanymi i immunoterapią. Dotyczy to m.in. przewlekłej białaczki limfocytowej, w której w pierwszej linii leczenia zrefundowano  terapie  tabletkowe. Z kolei dla pacjentów z chorobą oporną lub nawrotową rozszerzono dostęp do jednego z inhibitorów kinazy Brutona. Chorzy na chłoniaki byli największymi beneficjentami refundacji spośród pacjentów hematoonkologicznych. Poza terapią CAR-T i przeciwciałami dwoswoistymi chorzy na chłoniaki skórne T-komórkowe, tj. ziarniniaka grzybiastego lub zespół Sezary’ego, u których zastosowano wcześniej co najmniej jedną linię leczenia systemowego otrzymali możliwość leczenia mogamulizumabem w monoterapii.

Raport All.Can Polska 2024 potwierdza, że polska onkologia i hematoonkologia znajdują się na ścieżce zmian, jednak tempo tych reform wymaga przyspieszenia. Eksperci podkreślają, że pełne wdrożenie Krajowej Sieci Onkologicznej oraz rozwój Cancer Units mogą być milowym krokiem w kierunku lepszej koordynacji, wyższej jakości leczenia i optymalnego wykorzystania zasobów. Konieczne jest również zwiększenie roli profilaktyki, inwestycja w diagnostykę oraz usprawnienie procesów refundacyjnych. Efektywne partnerstwo między rządem, przemysłem i środowiskiem medycznym to klucz do zniwelowania luki dostępności nowoczesnych terapii i budowy bardziej stabilnego systemu opieki onkologicznej w Polsce.

Główni interesariusze odpowiedzialni za dostęp do terapii, producenci leków i Ministerstwo Zdrowia, zgadzają się, że sytuacja refundacyjna stopniowo się poprawia. Różnią się jednak pod względem oceny przyczyn, dlaczego gonimy czołówkę europejską w zbyt wolnym tempie. Przyspieszenie procesów refundacyjnych wymaga aktywności obu stron (Ministerstwa Zdrowia oraz producentów), w tym:

• reform po stronie instytucji publicznych (wdrożenia systemu wczesnego planowania (horizon scanning), uproszczenia i przyspieszenia procedur administracyjnych, zwiększenia budżetu i priorytetu finansowego dla innowacji, lepszej organizacji)
• działań po stronie przemysłu (wcześniejszego składania wniosków, rzetelnego przygotowanie pełnej dokumentacji, elastyczności i decyzyjności w negocjacjach).

- Kluczowa jest poprawa współpracy i zaufania – partnerstwo polegające na rozwiązywaniu wspólnego problemu i wspólny cel jakim jest wdrożenie innowacji z korzyścią dla pacjentów. Wdrażając powyższe rekomendacje oraz korzystając z doświadczeń innych państw, Polska ma szansę zredukować lukę dostępu do nowych leków i zapewnić chorym terapie na miarę współczesnych możliwości medycyny. Zachęcamy do lektury Diagnozy 2024 – to cenne źródło różnorodnych informacji zebranych w jednym miejscu – prawdziwy przewodnik po osiągnięciach, ale też zbiór wyzwań, z którymi trzeba i warto się zmierzyć  -  dodaje Aleksandra Rudnicka.

Inicjatywa All.Can All.Can Polska zrzesza przedstawicieli specjalistów onkologów, farmaceutów, organizacji pacjentów, ekspertów systemu opieki zdrowotnej oraz reprezentantów innowacyjnego przemysłu farmaceutycznego. Celem inicjatywy jest zwrócenie uwagi opinii publicznej oraz decydentów na konieczność poprawy efektywności i stabilności opieki onkologicznej, a także  sytuacji pacjentów poprzez efektywne wykorzystanie dostępnych zasobów finansowych.

Zachęcamy do zapoznania się z rekomendacjami ekspertów.
Cały dokument Diagnoza zmian w opiece onkologicznej i hematoonkologicznej 2024 znajdziecie Państwo tutaj: